Papers by Grzegorz Pawłowski
Język. Religia. Tożsamość, 2023
Głębsza refleksją nad współczesną lingwistyką tak pod względem przedmiotu i metod, jak pod względ... more Głębsza refleksją nad współczesną lingwistyką tak pod względem przedmiotu i metod, jak pod względem celów, prowadzi do konstatacji, iż podstawę pracy poznawczej lingwistów, pozostających w głównym nurcie prowadzonych współcześnie badań, stanowi naturalizm. Istotę naturalizmu filozoficznego, a więc także lingwistycznego, stanowi materializm – filozoficzna spuścizna Marksa i Engelsa oraz ich politycznych spadkobierców: Lenina i Stalina. Tytułowe pytanie dotyczące ewentualnej konieczności implementowania przedmiotu, metod i celów klasycznej metafizyki do lingwistyki, wydaje się w związku z powyższym dalece zasadne. Problem lingwistycznego naturalizmu stanowi między innymi realna podstawa skomunikowania oraz nihilizm, który wyraża się w absencji kluczowych dla lingwistyki pytań: dlaczego (jest) język? oraz dla jakiej przyczyny celowej (jest) język? W niniejszym artykule omówię problemy naturalizmu lingwistycznego oraz korespondujące z nim pytania, a uczynię to korzystając z metody dialektycznej św. Tomasza z Akwinu.
Studia Translatorica, 2023
The subject of the lecture are the aporias resulting from naturalistic paradigms in linguistics. ... more The subject of the lecture are the aporias resulting from naturalistic paradigms in linguistics. The fact that in linguistic research scholars rely exclusively on empirical evidence is nothing reprehensible – it is worth mentioning the recently fashionable oculographic research. However, this research, and in connection with it, the applied methods have their drawbacks. These include the lack of a real basis for diagnosing the correspondence between sequences of words, sentences and/or sequences of neuronal flashes and the content associated with them. The main disadvantage of naturalistically profiled methods is the lack of a real and absolute basis for diagnosing the communication of individuals participating in some communicative system. Such a basis is not provided by linguistic dictionaries or texts in general; nor is such a basis provided by the epistemic experience of the individual constructed on the basis of some texts or other objects and processes occurring in the real world. This defect comes to the fore especially when abstract concepts are the object of communication. For in a naturalistically defined communication system there is no real basis for the diagnosis of what the interlocutors mean when they say, for example: Do you love me? – Of course I love you! Can the naturalist provide a basis for comparing the meaning functions of these sentences? Can he point to some real Tertium Comparationis for the relation apparently implied by their authors?
Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022
Językowa konceptualizacja zjawiska światła jest w kulturach dawnych i współczesnych różna. Różnic... more Językowa konceptualizacja zjawiska światła jest w kulturach dawnych i współczesnych różna. Różnica ta dotyczy przeważnie warstwy formalnej, z której wynikają problemy ekwiwalencji wyrazów i pojęć: wyjściowych i docelowych. W niniejszym artykule omówiono te problemy na podstawie tekstów źródłowych oraz ich współczesnych translatów. Pomimo różnic odnośnie do formalnej konceptualizacji światła narzuca się pytanie o tak zwaną tożsamość konceptualną poszczególnych pojęć, ściślej: o metafizycz- ną podstawę identyfikowania, przetwarzania i rekonstruowania analogii wynikających z przyrodzonej i nadprzyrodzonej natury zjawiska światła – podstawę gwarantującą tworzenie pojęć abstrakcyjnych, takich jak światłość.
Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2021
Christianitas, 2015
Nabożny śpiew ludu bożego podczas Triduum Paschalnego ma w Polsce wielowiekową tradycję. Szczegól... more Nabożny śpiew ludu bożego podczas Triduum Paschalnego ma w Polsce wielowiekową tradycję. Szczególnie w Wielki Piątek i Wielką Sobotę kościoły rozbrzmiewają pokutną i żałobną nutą. Lud opłakuje Najświętszego Zbawiciela przy Jego Grobie. W wielu kościołach zaleca się jednak ciszę. Zawodzące melodie nie są mile widziane. Chwalić Pan należy raczej pieśnią wesołą, pogodną.
Kwartalnik Neofilologiczny, 2021
Is the category of "becoming" relative? This question accompanies the considerations undertaken i... more Is the category of "becoming" relative? This question accompanies the considerations undertaken in this article. It is the starting point for the reflection on the understanding of the designations of the expression "to become" in the metaphysical, epistemological and linguistic aspects. The results of this reflection are to serve adequate interpretations of the text. In the applicative part of the article both the fundamentals of text interpretation and the risks resulting from different cognitive perspectives are discussed. The source of these risks is seen primarily in misunderstanding the essence and the category of becoming.
Vandenhoeck & Ruprecht, 2021
ΕΛΠΙΣ, 2019
This article treats of monosemy and polisemy. We speak about polisemy as referring to both the re... more This article treats of monosemy and polisemy. We speak about polisemy as referring to both the reception of words and the mental constitution of lexemes in the so called cognitive domain or cognitive frame. A lexeme not only establishes its position in the frame, but also activates the frame. The activation of a lexeme into the operational memory has an event occurrence character, as it is in fact a series of neurons' flashes. Hence one ought to associate the meaning of a lexeme with its event related (specialized) function. This specialized function comes into existence by means of cognitive acts, which are effectuated by a concrete subject relative to previously defined aims. Key are those acts that lead to the consolidation of the function in the long term memory of the subject. The cognitive acts can be effectuated not only as a result of the acquisition of knowledge, but also on the basis of the knowledge already consolidated, thus enabling the creation of new knowledge, i.e. such knowledge that was not in the mental space of the subject prior to the termination of the cognitive acts' sequence. In either case, the (specialized) function (of a lexeme), i.e. a concrete result of cognitive acts, will be a one-time event. This conclusion is exemplified by identification, interpretation and the construction of Polish specialized lexemes in the field of ekphonetic notation, which constitutes a part of the Byzantine music tradition and hymnography.
Niniejszy artykuł jest poświęcony kwestii wielo- i jednoznaczności. O wieloznaczności mówimy zarówno w odniesie-niu do recepcji wyrazu, jak i do mentalnego umocowania leksemu w tak zwanej kognitywnej domenie lub ramie. Leksem nie tylko się w tej ramie konstytuuje, lecz ją także aktywuje. W perspektywie aktywacji leksemu do pamięci operacyjnej, które ma charakter zda-rzeniowy-jest on bowiem w (swej) istocie ciągiem neuronowych błysków-, powinniśmy utożsamiać jego znaczenie ze zdarzeniową funkcją (specjalistyczną), w jakiej został aktywowany. Na konstytuowanie się tej funkcji mają wpływ akty poznawcze, które realizuje konkretny poznający podmiot ze względu na zdefiniowane wcześniej cele. Kluczowe są te akty, które prowadzą do konsolidacji tej funkcji w pamięci długotrwałej tegoż podmiotu. Akty poznawcze mogą być przy tym realizowane nie tylko w wyniku akwizycji wie-dzy, mogą się one dokonywać także na bazie wiedzy już skonsolidowanej i zmierzać w związku z tym do wytworzenia nowej wiedzy-a więc wiedzy, której w przestrzeni mentalnej podmiotu do chwili zakończenia danego ciągu tych aktów jeszcze nie było. W obu przypadkach (specjalistyczna) funkcja (leksemu), a więc konkretny poznawczy wynik poznawczych aktów, będzie jednorazowa. Tę kwestię przedstawiam na przykładzie identyfikacji, interpretacji i konstrukcji polskich leksemów specjalistycznych z zakresu notacji ekfonetycznej, będącej częścią tradycji muzyki i hymnografii bizantyjskiej.
Applied Linguistics Papers, 2019
How is (language) communication possible? What is its real underlying support? What does it mean ... more How is (language) communication possible? What is its real underlying support? What does it mean that subjects communicate with one another? On what paradigm is such communication based: relativised or real? These questions constitute the starting point for propositions I intend to advance in this article. In short, these propositions concern both rationalist (logical) qualities of the cognising subject and rationalist (logical) qualities of the object of their (scientific) experience.
Wydawnictwo UAM, 2018
Differences concerning the objects of study in linguistics and terminology are not typically rega... more Differences concerning the objects of study in linguistics and terminology are not typically regarded as subject to dispute. The reasoning used for differentiating between linguistics and terminology is based not so much on the respective objects of study in the strict sense, but rather on the historic developments of either of the disciplines. Can such a line of reasoning be considered as sufficiently justified? The real differences are noticeable merely in the aspect of the methods employed, the latter resulting mainly from the objectives set by the representatives of linguistics and terminology. We observe a striking deficit of careful diagnosis of the said differences, i.e. a diagnosis resulting from the analyses of concrete cases. The results of case studies could put into question the postulates of mutual independence between linguistics and terminology, while allowing the authors to advance the hypothesis of a uniform methodology for the disciplines in question. The most recent results and reflections on the subject render valid the claim that the methodologies behind these two disciplines, sometimes considered as separate, ought to be reduced to a common denominator. The fields of research differ merely in the aspect of analytical methods and schemes, a result of workloads signified by the name of each discipline. The results of our analyses bear out the hypothesis of a uniform methodology, which could and ought to be employed in both linguistics and terminology.
Orthodoxes Forum – Zeitschrift des Instituts für Orthodoxe Theologie der Universität München, 2018
Applied Linguistics Papers
Effects of previous studies show that conceptualization (in general) cannot be distinguished from... more Effects of previous studies show that conceptualization (in general) cannot be distinguished from language conceptualization. Conceptualization and language are interrelated, no matter whether one considers a concrete language of Polish, Greek, Catalan, etc., or a concrete language of mathematics or logic. Can the same be said about conceptualization and specialized conceptualization? Can a distinction be made between these expressions' designata? I answer these questions while referring to results of empirical studies and reflecting on (specialized) cognitive work.
Wstęp Nauka stanowiła i wciąż stanowi przedmiot refleksji Profesora Franciszka Gruczy. Stanowiła,... more Wstęp Nauka stanowiła i wciąż stanowi przedmiot refleksji Profesora Franciszka Gruczy. Stanowiła, ponieważ istnieją liczne materialne ślady tej refleksji w postaci konkret-nych tekstów. Wciąż stanowi, ponieważ Profesor nie pozwolił sobie jak dotąd na ‚mentalną absencję' w dyskusji na temat statusu nauki, jej funkcji i szczególnej wagi, jaką w swojej dotychczasowej karierze nauce przypisywał i wciąż przypisuje. Prze-ciwnie, nie tylko na podstawie naukowych tekstów, lecz już tylko w odniesieniu do pełnionych przez Franciszka Gruczę zawodowych funkcji, można wnioskować, że nauka oraz dobro nauki, w tym także dobro nauki polskiej, były i są mu wiąż bardzo bliskie. Chociaż doświadczenie osoby Pana Profesora jest w tym względzie najbardziej cenne, stanowi ono bowiem suabte natura żyjące świadectwo tego, jak bardzo Fran-ciszek Grucza angażuje się w sprawy, które bezpośrednio i pośrednio nauki dotyczą, to jednak w tym miejscu skupię się na poglądach, jakie Wielce Szanowny Jubilat był dotychczas wyraził na temat nauki w swoich naukowych tekstach. Z uwagi na chwa-lebny fakt, iż teksty Profesora są dostępne w kolejnych tomach Dzieł zebranych, i mogą w związku z tym stanowić przedmiot bardziej szczegółowych analiz, przedsta-wię niniejszym tylko kilka najistotniejszych konkluzji, jakie Franciszek Grucza sfor-mułował w swoich teksów dotyczących zagadnień metanaukowych. Desygnaty wyrażenia ‚metanauka', bo właśnie o nie się tutaj przede wszystkim rozchodzi, można, najogólniej mówiąc, sprowadzić do dwóch kwestii: nauka o nauce oraz nauka o jej upowszechnianiu. Pierwsza z nich będzie przedmiotem niniejszego artykułu. Jest ona w mojej opinii kluczowa, ponieważ stanowi zarówno przysłowiowy ‚klucz' do zrozumienia poznawczej perspektywy Profesora, jak i bezwzględną pod-stawę dla zrozumienia hipotez i/ lub konkluzji, jakie Profesor wyraził odnośnie lin-gwistyki, w tym lingwistyki stosowanej. Kwestia ta ‚dochodzi do głosu' w sposób szczególny wówczas, gdy przedmiotem zrozumienia jest lingwistyka określana przez samego inicjatora, Franciszka Gruczę, oraz jej przedstawicieli jako ‚antropocen-tryczna'.
What is the remit of knowledge activated by a translator expected to introduce a new specialized ... more What is the remit of knowledge activated by a translator expected to introduce a new specialized expres- sion? What knowledge and which skills constitute this translator’s construction competence? Which epistemic acts does the translator employ when generating new knowledge, a new specialist lexeme? These questions have prompted research into the constitution of Polish specialist lexemes in the remit of Byzantine music and hymnography. Empirical evidence has been collected on the basis of a translated opinion forming monograph on the subject and interviews with the translator. The concluding remarks result from an analytical work and can be considered key as regards the subject, methods and objectives of epistemological semantics. Axiological formants, which influence understanding and/or the construction of language-based or cultural acts, can be viewed as the motivation for the present in-depth analysis.
Ist es möglich, Erkenntnisakte zu vergleichen, zumal es keinen direkten Zugriff zu ihnen gibt? D... more Ist es möglich, Erkenntnisakte zu vergleichen, zumal es keinen direkten Zugriff zu ihnen gibt? Diese Frage stellt einen Anstoß zur weiterführenden Analyse, die auf den Ergebnissen einer empirischen Studie über die Konstitution der byzantinischen Fachneologismen gestützt ist. Das Ziel der Analyse ist zu zeigen, ob und wenn ja, dann inwiefern man über die analoge Wissensverarbeitung bei der Formung neuer Fachelemente sprechen kann. Empirische Grundlage zur Analyse bilden Fachtexte und Intensivinterviews mit dem polnischen und deutschen Wortschöpfer.
Orthodoxes Forum – Zeitschrift des Instituts für Orthodoxe Theologie der Universität München, 2015
Fachsprache, byzantinische Hymnographie, Musik, Polen, Neologismus, byzantinische Termini
By way of this article the author seeks to construe epistemological semantics. To this end the au... more By way of this article the author seeks to construe epistemological semantics. To this end the author presents his arguments in several aspects as regards a) concepts, b) terms, c) sub- ject matter, d) methods and e) analysis of expressions excerpted from texts. The author’s concept is based on hypotheses employed in anthropocentric linguistics and frame semantics. One of the building blocks of epistemological semantics is constituted by so called epistemic formants of knowledge, understood as the foundation of epistemic experience, as the base for the frames of epistemic knowledge, and hence also as the framework for the constitution of meanings and expressions formed by an individual. As important seem a strict delimitation of the subject area of epistemological semantics and the defining of resultant tasks to be undertaken by linguists. It transpires that both the subject area and the resultant tasks have up till now been restricted almost exclusively to ‘meaning’, without clear reference to the underlying cognitive acts. Methods of the work are rooted in idiocentric (individual) and polycentric (common) approaches known in linguistics. The results of the empirical analysis have been presented and exemplified by a selected specialised neologism from the field of music of Ancient Greece
In this article the author presents preliminary results of a grater project concerning the mak- i... more In this article the author presents preliminary results of a grater project concerning the mak- ing of specialized neologisms in the remit of the Byzantine music and hymnography, with spe- cial emphasis on the work, epistemic processes and epistemic acts of a translator, who under- takes to do their job. How does a translator work? What sources of knowledge do they recall in order to create a neologism? The author seeks to answerthese questions by way of putting into effect the foundations of epistemic semantics. The endeavor to represent epistemic acts of a translator comes at the center of the attention of the author. To this end, the author runs a series of interviews with the translator.
Uploads
Papers by Grzegorz Pawłowski
Niniejszy artykuł jest poświęcony kwestii wielo- i jednoznaczności. O wieloznaczności mówimy zarówno w odniesie-niu do recepcji wyrazu, jak i do mentalnego umocowania leksemu w tak zwanej kognitywnej domenie lub ramie. Leksem nie tylko się w tej ramie konstytuuje, lecz ją także aktywuje. W perspektywie aktywacji leksemu do pamięci operacyjnej, które ma charakter zda-rzeniowy-jest on bowiem w (swej) istocie ciągiem neuronowych błysków-, powinniśmy utożsamiać jego znaczenie ze zdarzeniową funkcją (specjalistyczną), w jakiej został aktywowany. Na konstytuowanie się tej funkcji mają wpływ akty poznawcze, które realizuje konkretny poznający podmiot ze względu na zdefiniowane wcześniej cele. Kluczowe są te akty, które prowadzą do konsolidacji tej funkcji w pamięci długotrwałej tegoż podmiotu. Akty poznawcze mogą być przy tym realizowane nie tylko w wyniku akwizycji wie-dzy, mogą się one dokonywać także na bazie wiedzy już skonsolidowanej i zmierzać w związku z tym do wytworzenia nowej wiedzy-a więc wiedzy, której w przestrzeni mentalnej podmiotu do chwili zakończenia danego ciągu tych aktów jeszcze nie było. W obu przypadkach (specjalistyczna) funkcja (leksemu), a więc konkretny poznawczy wynik poznawczych aktów, będzie jednorazowa. Tę kwestię przedstawiam na przykładzie identyfikacji, interpretacji i konstrukcji polskich leksemów specjalistycznych z zakresu notacji ekfonetycznej, będącej częścią tradycji muzyki i hymnografii bizantyjskiej.
Niniejszy artykuł jest poświęcony kwestii wielo- i jednoznaczności. O wieloznaczności mówimy zarówno w odniesie-niu do recepcji wyrazu, jak i do mentalnego umocowania leksemu w tak zwanej kognitywnej domenie lub ramie. Leksem nie tylko się w tej ramie konstytuuje, lecz ją także aktywuje. W perspektywie aktywacji leksemu do pamięci operacyjnej, które ma charakter zda-rzeniowy-jest on bowiem w (swej) istocie ciągiem neuronowych błysków-, powinniśmy utożsamiać jego znaczenie ze zdarzeniową funkcją (specjalistyczną), w jakiej został aktywowany. Na konstytuowanie się tej funkcji mają wpływ akty poznawcze, które realizuje konkretny poznający podmiot ze względu na zdefiniowane wcześniej cele. Kluczowe są te akty, które prowadzą do konsolidacji tej funkcji w pamięci długotrwałej tegoż podmiotu. Akty poznawcze mogą być przy tym realizowane nie tylko w wyniku akwizycji wie-dzy, mogą się one dokonywać także na bazie wiedzy już skonsolidowanej i zmierzać w związku z tym do wytworzenia nowej wiedzy-a więc wiedzy, której w przestrzeni mentalnej podmiotu do chwili zakończenia danego ciągu tych aktów jeszcze nie było. W obu przypadkach (specjalistyczna) funkcja (leksemu), a więc konkretny poznawczy wynik poznawczych aktów, będzie jednorazowa. Tę kwestię przedstawiam na przykładzie identyfikacji, interpretacji i konstrukcji polskich leksemów specjalistycznych z zakresu notacji ekfonetycznej, będącej częścią tradycji muzyki i hymnografii bizantyjskiej.