Papers by JOANNA WAWRZENIUK
The session aims to bring together scholars dealing with archaeology, onomastics, ethnography, or... more The session aims to bring together scholars dealing with archaeology, onomastics, ethnography, oral tradition and other related fields from all parts of Europe to provide a space for discussion and sharing ideas concerning the study of the landscape. Changes or persistence of the settlement patterns influenced by migrations, population resettlement and other social and economic aspects can be studied on the basis of geographical names in various regions. The interdisciplinarity reveals new approaches to study populations which passed through Europe within prehistoric and historic periods. Overlapping layers in the landscape are explored in their material and immaterial dimension by different approaches in every country, the richness of which will be presented by researchers of various fields. Different contributions will address the following questions: A. What interdisciplinary methods can be used to reconstruct the past cultural landscape? What is the current state of cooperation between landscape archaeology and onomastics in the humanities? B. How can onomastic and archaeological records be used to trace changes or persistence of settlement in the landscape? C. What contact zones, as regions in which the transmission of diverse material culture and multilingualism took place, bring new knowledge? D. Does oral tradition help in the interpretation of the archaeological sites and features? How can we create a biography of a place? E. What kinds of archaeological monuments can be discovered by the study of geographical names? What is the meaning of the etymology and etiological legends related to the place names?
Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL, 2016
Ziemską postać ognia traktowano z wielkim szacunkiem, czego dowodem mogą być zanotowane przez etn... more Ziemską postać ognia traktowano z wielkim szacunkiem, czego dowodem mogą być zanotowane przez etnografów liczne nakazy i zakazy dotyczące zachowań związanych z ogniem obrębie domostwa. Nieomal na całej Słowiańszczyźnie pa-nowało przekonanie, że ognie mówią, a nawet wiodą ze sobą długie rozmowy. Ogień traktowano jak członka rodziny. Aby zyskać jego przychylność, składano mu ofi ary z jedzenia i napojów. Z ogniem wiązało się wiele zwyczajów, jak " niecenie nowego ognia " czy święta ogniowe. Mimo licznych badań podejmowanych przez przedstawicieli różnych nauk wciąż niewiele wiadomo na temat kultury symbolicznej mieszkańców ziem polskich we wczesnym średniowieczu. O Mieszku I i jego państwie staje się głośno wraz z podjęciem przez niego udanej próby dołączenia do chrześcijań-skiej Europy w drugiej połowie dziesiątego wieku. Z analizy postaw innych, rozwiniętych już wówczas europejskich społeczności wiadomo, że kultura średniowiecza łączyła struktury kulturowe świata pogańskiego czy barbarzyń-skiego z elementami spuścizny śródziemnomorskiej oraz z ideami wywodzą-cymi się z religii chrześcijańskiej. Z drugiej strony silna była przynależność do świata agrarnego warstwy społecznej, która stanowiła u progu średniowiecza dziewięćdziesiąt pięć procent ogółu ludności 1. Nadal ścisłe pozostawało przy-wiązanie do tradycyjnych wierzeń i praktyk kultowych uprawianych przez " barbarzyńców " , które wplatały się w praktykę dnia codziennego i naznaczały stosunek człowieka do przyrody, a także relacje międzyludzkie. Wszystko to miało wpływ na kształtowanie się struktury średniowiecznego społeczeństwa. Można by zatem sądzić, że niektóre zwyczaje czy pierwotne-tradycyjne my-ślenie nie uległy większym zmianom. ŹRÓDŁA PISANE Niestety nie dysponujemy bezpośrednimi źródłami pisanymi, które trak-towałyby o systemie wierzeń i związanych z nimi zwyczajów na ziemiach 1 Por. Ch. W i c k h a m, Społeczeństwo, w: Wczesne średniowiecze od 400 do 1000 r., tłum.
Anthropological Review, Sep 30, 2022
The aim of this analized is to evaluate the frequency of osteoarthritis in the early modern popul... more The aim of this analized is to evaluate the frequency of osteoarthritis in the early modern population of Dąbrówki (Poland). Evaluation of degenerative joint changes was based on standard methods commonly used in physical anthropology. Three types of changes were studied: osteophytes, porosities, and eburnations. They were analyzed in the shoulder, elbow, wrist, hip, knee, and proximal ankle joints. Osteoarthritic changes were assessed in 24 female, 20 male, and 8 undetermined sex individuals in the Dąbrówki population. In the population from Dąbrówki the highest frequency of degenerative changes was noted in the hip joint, and the lowest in the knee joint. Osteophytes were the predominant type of lesions. The less frequent type was porosity, while polishing of the articular surfaces did not occur. In males, degenerative changes were noted more frequently than in females. Due to the existence of many interpretative limitations (there is no a complete picture of the population from Dąbrówki-skeletal material under exploration; not entirely clear and multifactorial etiology of degenerative joint changes), further analysis of the markers of environmental stress in the population from Dąbrówki is necessary.
Saeculum Christianum, 1970
The article discusses issues related to the research on modern rural cemeteries in Podlasie. The ... more The article discusses issues related to the research on modern rural cemeteries in Podlasie. The paper examines the results of a study of modern Podlasie cemeteries in the following localities: Dąbrówki,
Sprawozdania Archeologiczne, Dec 16, 2020
Halina taras (Review) Katarzyna Trybała-Zawiślak, Wczesna epoka żelaza na terenie Polski południo... more Halina taras (Review) Katarzyna Trybała-Zawiślak, Wczesna epoka żelaza na terenie Polski południowo-wschodniejdynamika zmian i relacje kulturowe (The Early Iron Age in southeastern Poland-dynamics of changes and cultural relations). Rzeszów 2019: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
DOAJ (DOAJ: Directory of Open Access Journals), 2014
Uniwersalizm i różnorodność. Grób w badaniach interdyscyplinarnych - Funeralia Lednicko-Gnieźnieńskie (spotkanie 22), 2023
DOAJ (DOAJ: Directory of Open Access Journals), 2014
Anthropological Review
The aim of this analized is to evaluate the frequency of osteoarthritis in the early modern popul... more The aim of this analized is to evaluate the frequency of osteoarthritis in the early modern population of Dąbrówki (Poland). Evaluation of degenerative joint changes was based on standard methods commonly used in physical anthropology. Three types of changes were studied: osteophytes, porosities, and eburnations. They were analyzed in the shoulder, elbow, wrist, hip, knee, and proximal ankle joints. Osteoarthritic changes were assessed in 24 female, 20 male, and 8 undetermined sex individuals in the Dąbrówki population. In the population from Dąbrówki the highest frequency of degenerative changes was noted in the hip joint, and the lowest in the knee joint. Osteophytes were the predominant type of lesions. The less frequent type was porosity, while polishing of the articular surfaces did not occur. In males, degenerative changes were noted more frequently than in females. Due to the existence of many interpretative limitations (there is no a complete picture of the population from D...
Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL, 2016
Ziemską postać ognia traktowano z wielkim szacunkiem, czego dowodem mogą być zanotowane przez etn... more Ziemską postać ognia traktowano z wielkim szacunkiem, czego dowodem mogą być zanotowane przez etnografów liczne nakazy i zakazy dotyczące zachowań związanych z ogniem obrębie domostwa. Nieomal na całej Słowiańszczyźnie pa-nowało przekonanie, że ognie mówią, a nawet wiodą ze sobą długie rozmowy. Ogień traktowano jak członka rodziny. Aby zyskać jego przychylność, składano mu ofi ary z jedzenia i napojów. Z ogniem wiązało się wiele zwyczajów, jak " niecenie nowego ognia " czy święta ogniowe. Mimo licznych badań podejmowanych przez przedstawicieli różnych nauk wciąż niewiele wiadomo na temat kultury symbolicznej mieszkańców ziem polskich we wczesnym średniowieczu. O Mieszku I i jego państwie staje się głośno wraz z podjęciem przez niego udanej próby dołączenia do chrześcijań-skiej Europy w drugiej połowie dziesiątego wieku. Z analizy postaw innych, rozwiniętych już wówczas europejskich społeczności wiadomo, że kultura średniowiecza łączyła struktury kulturowe świata pogańskiego czy barbarzyń-skiego z elementami spuścizny śródziemnomorskiej oraz z ideami wywodzą-cymi się z religii chrześcijańskiej. Z drugiej strony silna była przynależność do świata agrarnego warstwy społecznej, która stanowiła u progu średniowiecza dziewięćdziesiąt pięć procent ogółu ludności 1. Nadal ścisłe pozostawało przy-wiązanie do tradycyjnych wierzeń i praktyk kultowych uprawianych przez " barbarzyńców " , które wplatały się w praktykę dnia codziennego i naznaczały stosunek człowieka do przyrody, a także relacje międzyludzkie. Wszystko to miało wpływ na kształtowanie się struktury średniowiecznego społeczeństwa. Można by zatem sądzić, że niektóre zwyczaje czy pierwotne-tradycyjne my-ślenie nie uległy większym zmianom. ŹRÓDŁA PISANE Niestety nie dysponujemy bezpośrednimi źródłami pisanymi, które trak-towałyby o systemie wierzeń i związanych z nimi zwyczajów na ziemiach 1 Por. Ch. W i c k h a m, Społeczeństwo, w: Wczesne średniowiecze od 400 do 1000 r., tłum.
Instytut Archeologii UKSW i Fundacja Archeologiczna, 2017
This volume on the archaeology and ethnology of sacred space includes the following essays: Louis... more This volume on the archaeology and ethnology of sacred space includes the following essays: Louis Daniel Nebelsick, Joanna Wawrzeniuk and Katarzyna Zeman-Wiśniewska: Preface Marta Kaczmarek: Settlements of the Brześć Kujawski Group of the Lengyel Culture –places of sacrum or profanum? Christine Winkelmann: Places of ritual activity in pre-Bronze Age Cyprus Katarzyna Zeman-Wiśniewska: The space above. Sacred sky in Prehistoric Cyprus Louis Daniel Nebelsick and Grzegorz Łyszkowicz: Copper artefact deposits in waters and wetlands during the later 5thand 4th millennium BC in the territory of Poland Laerke Recht “Asses were buried with him”. Equids as markers of sacred space in the third and second millennia BC in the Eastern Mediterranean Nicola Scheyhing: Fossilising the Holy. Aniconic standing stones of the Near East Antonia Flontaș: Jewelry depositions from the end of the 2nd millennium BC from the Romanian Carpathian Basin Imke Westhausen: Early Iron Age hoards between Brittany and the Carpathian basin – a preliminary review Krzysztof Narloch: The largest European area of the sacred Zbigniew Kobyliński: Sacred space of the Iron Age enclosed sites in north-eastern Poland Roman Szlązak: Towards a sacred topography of Early Byzantine Thessaloniki Edvard Zajkovski: The Central European Watershed as a part of the space of the pagan sacred Adriana Ciesielska: Selected concepts of power and sacral space Zbigniew Kobyliński and Kamil Rabiega: The symbolic role of boats and ships in pagan and Christian Medieval Northern Europe Bożena Józefów-Czerwińska: Sacred environment and sacred communication process according to ethnographic field research in the Nadbuże Region
Konserwacja zapobiegawcza środowiska 9. Dziedzictwo kultur tradycyjnych, 2022
"Ethnographic heritage is an extremely rich set of both material
elements, which are physical pro... more "Ethnographic heritage is an extremely rich set of both material
elements, which are physical products of craft and creation,
and intangible elements, that include beliefs and dialects.
Research on cultural ethnographic heritage is accompanied
by the development of various scientific disciplines, which
are an equal source of knowledge about folk culture. Historical,
cultural and social transformations as well as alterations
based on importing and assimilating elements of other communities
are observable in ethnographic sources. The 21st volume of the Archaeologica Hereditas series is
a collection of 13 articles devoted to the concept of preventive
conservation in relation to traditional heritage. Ethnographic
heritage has been included as broadly as possible in
order to present the diversity of traditions in the material
and spiritual dimension, which are often exposed to the risk
of forgetting or distorting their symbols due to excessive and
improper exploitation". (translated by Monika Lis)
Полесье в прошлом: к 90-летию со дня рождения П. Ф. Лысенко: сборник научных статей / редкол.: Г. А. Алексейченко (гл. ред.) [и др.] ; Гомельский гос. ун-т им. Ф. Скорины. – Гомель : ГГУ им. Ф. Скорины, s. 37-58, 2022
Артыкул адлюстроўвае вынікі даследаванняў курганоў Лядзкай
Пушчы (паўночна-заходняя частка Белаве... more Артыкул адлюстроўвае вынікі даследаванняў курганоў Лядзкай
Пушчы (паўночна-заходняя частка Белавежской Пушчы), даследуе іх
ролю ў светапоглядзе насельніцтва розных часуў і культур. У Лядзкай Пушцы ѐсць тры тыпы курганнных могільнікаў: тыпу Ростальцкага з крэмацыямі, каменнымі і землянымі насыпамі (вяльбарская культурай); з інгумацыяй (ранняе сярэднявечча); "пустыя" без (храналогія не вызначана). У артыкуле зроблена спроба прадставіць валарызацыю кургана як: святая гара, святое месца, дом для памерлых, месца пасрэднічаства, сімвалічная перашкода, сімвалічная куча – заменнік вогнішча для крэмацыі, на якім нябожчык праходзіў чыстку і мог трапіць у замагільны свет, маніфест улады альбо кенатаф.
XXXIII konferencja Badania Archeologiczne w Polsce Środkowowschodniej, Zachodniej Białorusi i Ukrainie w roku 2016. Streszczenia wystąpień, 2017
Puszcza Białowieska to największy zwarty obszar leśny na terenie Polski. W sumie zajmu... more Puszcza Białowieska to największy zwarty obszar leśny na terenie Polski. W sumie zajmuje ona blisko 1500 km2, z czego 42% znajduje się na terenie naszego kraju, a pozostała większość na Białorusi. Obszar ten prawie w całości objęty jest ochroną, w tym ścisłym rezerwatem w postaci Białowieskiego Parku Narodowego. Sprawowana w różny sposób ochrona trwa tu w zasadzie nieprzerwanie od czasów jagiellońskich. Z jednej strony sytuacja
taka sprzyjała zachowaniu pozostałości starszego osadnictwa, z drugiej gęste pokrycie leśne czyniło obszar ten nieomal niedostępnym dla archeologów. Zmianę tego stanu rzeczy zapewnił dopiero rozwój technologii lotniczego skanowania laserowego (ALS), który otworzył nowe możliwości badań terenów zalesionych.
Rozpoczęty pod koniec 2016 roku projekt "Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze
Puszczy Białowieskiej", ma na celu kompleksowe, interdyscyplinarne przebadanie zasobów archeologicznych Puszczy na tle przyrodniczym. Zakłada zmapowanie antropogenicznych śladów oraz obiektów przyrodniczych o własnej formie terenowej z wykorzystaniem ALS, ich powierzchniową weryfikację oraz badania geofizyczne i sondażowe wybranych stanowisk. Projekt finansowany jest przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu Symfonia.
Prace rozpoczęto od weryfikacji obiektów na obszarze północnej części
Białowieskiego Parku Narodowego oraz Puszczy Ladzkiej. Okazało się, że nie podlegające niszczeniu w czasach nowożytnych ślady pradziejowego i wczesnośredniowiecznego osadnictwa zachowały się tu w niewiarygodnie dobrym stanie. Uwagę zwracają nie tylko liczne kopce różnego pochodzenia ale także liczne pozostałości pól ornych. Ich analiza i wydatowanie będzie naszym celem w kolejnych sezonach.
Saeculum Christianum, 2021
W artykule poruszono zagadnienia związane z badaniami wiejskich cmentarzy nowożytnych na terenie ... more W artykule poruszono zagadnienia związane z badaniami wiejskich cmentarzy nowożytnych na terenie Podlasia. W niniejszym tekście omówiono wyniki badań podlaskich nowożytnych cmentarzy w miejscowościach: Dąbrówki, Kleosin, Koźliki, Mościcha, Nowodworce, Pajewo, Tykocin i Zbucz. Mimo niepełnych informacji w różnych źródłach pisanych czy kartograficznych wiejskie cmentarze stanowią punkt wyjścia do zbadania regionalnej obrzędowości pogrzebowej i rytuałów, stwarzają możliwość poznania struktury populacji wiejskiej, pokrewieństwa pochowanych osobników, śmiertelności osób dorosłych oraz młodocianych, opisania paleopatologii a także określenia statusu ekonomiczno-społecznego zmarłych.
Uploads
Papers by JOANNA WAWRZENIUK
elements, which are physical products of craft and creation,
and intangible elements, that include beliefs and dialects.
Research on cultural ethnographic heritage is accompanied
by the development of various scientific disciplines, which
are an equal source of knowledge about folk culture. Historical,
cultural and social transformations as well as alterations
based on importing and assimilating elements of other communities
are observable in ethnographic sources. The 21st volume of the Archaeologica Hereditas series is
a collection of 13 articles devoted to the concept of preventive
conservation in relation to traditional heritage. Ethnographic
heritage has been included as broadly as possible in
order to present the diversity of traditions in the material
and spiritual dimension, which are often exposed to the risk
of forgetting or distorting their symbols due to excessive and
improper exploitation". (translated by Monika Lis)
Пушчы (паўночна-заходняя частка Белавежской Пушчы), даследуе іх
ролю ў светапоглядзе насельніцтва розных часуў і культур. У Лядзкай Пушцы ѐсць тры тыпы курганнных могільнікаў: тыпу Ростальцкага з крэмацыямі, каменнымі і землянымі насыпамі (вяльбарская культурай); з інгумацыяй (ранняе сярэднявечча); "пустыя" без (храналогія не вызначана). У артыкуле зроблена спроба прадставіць валарызацыю кургана як: святая гара, святое месца, дом для памерлых, месца пасрэднічаства, сімвалічная перашкода, сімвалічная куча – заменнік вогнішча для крэмацыі, на якім нябожчык праходзіў чыстку і мог трапіць у замагільны свет, маніфест улады альбо кенатаф.
taka sprzyjała zachowaniu pozostałości starszego osadnictwa, z drugiej gęste pokrycie leśne czyniło obszar ten nieomal niedostępnym dla archeologów. Zmianę tego stanu rzeczy zapewnił dopiero rozwój technologii lotniczego skanowania laserowego (ALS), który otworzył nowe możliwości badań terenów zalesionych.
Rozpoczęty pod koniec 2016 roku projekt "Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze
Puszczy Białowieskiej", ma na celu kompleksowe, interdyscyplinarne przebadanie zasobów archeologicznych Puszczy na tle przyrodniczym. Zakłada zmapowanie antropogenicznych śladów oraz obiektów przyrodniczych o własnej formie terenowej z wykorzystaniem ALS, ich powierzchniową weryfikację oraz badania geofizyczne i sondażowe wybranych stanowisk. Projekt finansowany jest przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu Symfonia.
Prace rozpoczęto od weryfikacji obiektów na obszarze północnej części
Białowieskiego Parku Narodowego oraz Puszczy Ladzkiej. Okazało się, że nie podlegające niszczeniu w czasach nowożytnych ślady pradziejowego i wczesnośredniowiecznego osadnictwa zachowały się tu w niewiarygodnie dobrym stanie. Uwagę zwracają nie tylko liczne kopce różnego pochodzenia ale także liczne pozostałości pól ornych. Ich analiza i wydatowanie będzie naszym celem w kolejnych sezonach.
elements, which are physical products of craft and creation,
and intangible elements, that include beliefs and dialects.
Research on cultural ethnographic heritage is accompanied
by the development of various scientific disciplines, which
are an equal source of knowledge about folk culture. Historical,
cultural and social transformations as well as alterations
based on importing and assimilating elements of other communities
are observable in ethnographic sources. The 21st volume of the Archaeologica Hereditas series is
a collection of 13 articles devoted to the concept of preventive
conservation in relation to traditional heritage. Ethnographic
heritage has been included as broadly as possible in
order to present the diversity of traditions in the material
and spiritual dimension, which are often exposed to the risk
of forgetting or distorting their symbols due to excessive and
improper exploitation". (translated by Monika Lis)
Пушчы (паўночна-заходняя частка Белавежской Пушчы), даследуе іх
ролю ў светапоглядзе насельніцтва розных часуў і культур. У Лядзкай Пушцы ѐсць тры тыпы курганнных могільнікаў: тыпу Ростальцкага з крэмацыямі, каменнымі і землянымі насыпамі (вяльбарская культурай); з інгумацыяй (ранняе сярэднявечча); "пустыя" без (храналогія не вызначана). У артыкуле зроблена спроба прадставіць валарызацыю кургана як: святая гара, святое месца, дом для памерлых, месца пасрэднічаства, сімвалічная перашкода, сімвалічная куча – заменнік вогнішча для крэмацыі, на якім нябожчык праходзіў чыстку і мог трапіць у замагільны свет, маніфест улады альбо кенатаф.
taka sprzyjała zachowaniu pozostałości starszego osadnictwa, z drugiej gęste pokrycie leśne czyniło obszar ten nieomal niedostępnym dla archeologów. Zmianę tego stanu rzeczy zapewnił dopiero rozwój technologii lotniczego skanowania laserowego (ALS), który otworzył nowe możliwości badań terenów zalesionych.
Rozpoczęty pod koniec 2016 roku projekt "Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze
Puszczy Białowieskiej", ma na celu kompleksowe, interdyscyplinarne przebadanie zasobów archeologicznych Puszczy na tle przyrodniczym. Zakłada zmapowanie antropogenicznych śladów oraz obiektów przyrodniczych o własnej formie terenowej z wykorzystaniem ALS, ich powierzchniową weryfikację oraz badania geofizyczne i sondażowe wybranych stanowisk. Projekt finansowany jest przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu Symfonia.
Prace rozpoczęto od weryfikacji obiektów na obszarze północnej części
Białowieskiego Parku Narodowego oraz Puszczy Ladzkiej. Okazało się, że nie podlegające niszczeniu w czasach nowożytnych ślady pradziejowego i wczesnośredniowiecznego osadnictwa zachowały się tu w niewiarygodnie dobrym stanie. Uwagę zwracają nie tylko liczne kopce różnego pochodzenia ale także liczne pozostałości pól ornych. Ich analiza i wydatowanie będzie naszym celem w kolejnych sezonach.
UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W WARSZAWIE
INSTITUT FÜR KUNSTGESCHICHTE UND ARCHÄOLOGIEN EUROPAS,
UNIVERSITÄT HALLE-WITTENBERG
INVITE YOU TO PARTICAPATE IN
A POLISH-GERMAN INTERDISCIPLINARY CONFERENCE
SACRED SPACE IN THE PAST
– BETWEEN ARCHAEOLOGICAL THEORY AND PRACTICE
which will take place on the 7th of November 2015
Please send title of your paper and a short abstract (up to 1 page A4 - 3000 characters) before 30.06.2015
to Dr. Katarzyna Zeman-Wiśniewska – [email protected]
or Dr. Joanna Wawrzeniuk - [email protected]
Call for papers is open for Polish and German scholars, including PhD students
Slavic Protective Magic in the Early Middle Ages on Polish territories
Summary translated by MACIEJ BRYŃCZAK
Dealing with the history of man in forest areas is closely related to discovering and reconstructing the natural environment, researching its changes under the influence of the interfering "culture." Therefore, only the cooperation of archeology and natural sciences will permit the full documentation and understanding of the history of the Forest.
The result of this study will be a monograph outlining a catalog of anthropogenic and natural changes of the Białowieża Forest from the Stone Age to the modern era (late 18th century). On the other hand, the presented data will be used for the presentation of research results at conferences and the development of a number of articles (published in Polish and international periodicals) regarding past human impact on the environment in a specific area, which is the Białowieża Forest. The information obtained and then transferred to the Podlaskie Voivodeship Conservator of Monuments, the employees of the Białowieża National Park, and the Forest Services will be the basis to developing a plan to protect the archaeological sites of the Białowieża Forest.
Term - 01.01.2017-31.12.2019
Place - Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw and in Białowieża Forest
This is NCN project (funding scheme SYMFONIA4)