Ślōnskŏ familijŏ: starka

• Felieton dostępny jest w dwóch wersjach językowych. Kliknij na „następny” aby poczytać po śląsku: Ślōnskŏ familijŏ: starka

Babcia kojarzy mi się z herbatą, którą proponowała mi jak wchodziłem zmarznięty do przedpokoju. Pamiętam, jak mówiła – siednij sie wnusiu, zrobia ci tyju. Teraz babcia nie wita mnie już w progu – to ja wchodzę do pokoju i podaję rękę na przywitanie. Babcia o starych nawykach nie zapomina – zawsze chce podać mi herbaty, ale raczej z powodu kurtuazji lub przyzwyczajenia. Aby nie męczyć jej, sam idę do kuchni, leję wodę do czajnika, sięgam po kubek i czekam aż woda zagotuje się. Widok srebrnowłosej babci pozostał, lecz jej przebojowość jest już dla mnie wspomnieniem.

Co widzę dzisiaj?

Dla mnie babcia jest symbolem przemijającego czasu. Wydaje mi się, że trudno nam – młodym ludziom pogodzić się z myślą, że wszyscy dążymy do starości. Czasu oszukać się nie da, procesu starzenia nie zatrzymamy, chociaż bardzo byśmy tego pragnęli. Sędziwy wiek jest dostojny lecz często bywa także trudny, chorowity, upokarzający dla seniora. Kto z nas chciałby na starość być zależny od innej osoby?

Sięgam pamięcią wiele lat wstecz i widzę babcię obierającą kartofle. Siedzi w rogu kuchni na ryczce, ma przed sobą wiaderko z oszkrabinami, garnek z wodą i kilka kartofli, które czekają na swoją kolej. To był swego rodzaju rytuał – przed południem babcia przygotowywała obiad. Co ja robiłem w tym czasie? Nie pamiętam dokładnie. Jeśli świeciło słońce, wówczas zapewne grałem z dziadkiem w piłkę. Jeśli pogoda była deszczowa to słuchałem dziadkowych opowieści lub grałem w karty i szachy.

Przeczytaj także: Jak godomy, oma czy starka? 

Wspomnienia z przeszłości  

To niezwykle dziwne, bo nie pamiętam dokładnie słów. Mam przed oczami tylko obrazy, jakieś urywki sytuacji. Jednak wciąż doskonale czuję zapach – pokoju, obiadu, świeżo skoszonej trawy, którą będąc małym chłopcem starałem się grabić. Przypominam sobie także sceny, gdy babcia oparta o parapet patrzyła na podwórko lub wołała na obiad. Ino gibko, bo wystygnie – słyszałem.

Dzisiaj moja babcia nie pamięta tego, co robiła wczoraj. Jednak ze szczegółami opowiada o tym, jak po wojnie chodziła pieszo paść kozy, co wówczas robiła i jaka była pogoda. I to powinien być dla nas znak – za kilkadziesiąt lat istotny stanie się nie ówczesny dzień, ale nasza historia, którą będziemy chcieli się podzielić z dziećmi i wnukami. Czymże będzie wczorajszy obiad w porównaniu do wydarzeń z naszej młodości? Staram się obecnie żyć w taki sposób, aby swoim wnukom opowiedzieć najwspanialsze przygody wówczas, gdy nie będę pamiętać dnia wczorajszego.

Przyszłość, jaka nas czeka

Wrażliwość na starość jest w praktyce przysługą dla nas samych. Moja babcia traci siły intelektualne, ale nie traci nic z podmiotowości. Być może jej rady, spostrzeżenia, uwagi nie pasują do nowoczesnych czasów, ale oparte są na fundamencie jej wiedzy i wspomnień, które w żadnym wypadku nie są gorsze od moich.

Pamiętaj aby złożyć życzenia po śląsku na dzień babci i dziadka

Patrząc na babcię marzę, aby moja starość była spokojna i uśmiechnięta. Chciałbym być otoczony bliskimi, którzy dostrzegać będą we mnie źródło wiedzy i mądrości życiowej. Zastanów się, jak Ty traktujesz seniorów? Jako zbędny balast, czy skarbnicę historii i doświadczenia? To moje wyzwanie dla Ciebie.

Starka kojarzi mi sie z tyjem, kery propōnowała mi jak wchodziōłch zmarznięty do antryja. Pamiyntōm, jak gŏdała – siednij sie wnusiu, zrobia ci tyju. Terŏz starka niy witŏ mie już ôd proga – to jŏ wchodza do izby i podŏwōm rynka na prziwitanie. Starka ô starych zwykach niy zapōminŏ – dycki chce rychtować mi tyju, ale bardzij skuli kurtuazji abo prziwykniyńciŏ. Coby niy mynczyć jeji, sōm ida do kuchnie, leja woda do czajnika, siōngōm po szolka i czekōm aże woda zawarzi sie. Widok srebrnowłosej starki ôstoł, atoli jeji przebojowość je już spōmniyniym.

Co widzã dzisiej?

Dlŏ mie starka je symbolym przemijajōncego czasu. Wydŏwŏ mi sie, iże ciynżko nōm – modym ludziōm pogodzić sie z ôbmyślōnkym, iże wszyjscy dōnżymy do starości. Czasu ôszydzić sie niy dŏ, procesu starzenio tyż niy, chociŏż fest bychmy tego chcieli. Syndziwy czas je zŏcny ale czynsto bywŏ tyż ciynżki, spolygliwy, upokarzajoncy dlŏ syniora. Fto z nŏs chciołby być zależy ôd inkszyj ôsoby?

Jak siōngōm pamiyńciōm mocka lŏt nazŏd to widza starka szkrobiōnco kartŏfle. Siedzi w kuchni na ryczce, mŏ przed sobōm kibel z ôszkrabinami, gŏrnek z wodōm i pŏra kartŏfli, kere czekajōm na swoja kolej. To bōł rytuał – przed połedniym starka zawdy rychtowała ôbiŏd. Co jŏ robiōłch w tym czasie? Niy pamiyntōm akuratnie. Jeźli świyciyło słōńce,  pewnikym grołch ze starzikym w bala. Jeźli czas bōł dyszczowy to suchoł żech sztarzykowej ôzprŏwki abo grołech we karty i szachy.

Przeczytej tyż: Jak godomy, oma czy starka? 

Spōmniyniŏ z przeszłości

Niy pamiyntōm akuratnie słōw. Mom przed ôczami ino ôbrazy, jakeś urywki sytuacyji. Jednakŏ pamiyntōm wōń – izby, ôbiadu, świyżo skoszonej trŏwy, kerŏ bydōc małym synkym chciołech grabić. Spōminōm sie tyż, kej starka oparto ô fynsterbret patrzała na plac abo wołała na ôbiŏd. Ino gibko, bo wystygnie – słyszołech.

Dzisiej moja starka niy pamiyntŏ tego, co robiyła wczorej. Jednako ôsprawiŏ ô tym, jak po wojnie chodziyła paść cigi, co ôwdy robiyła i jakŏ była pogoda. I to winiyn dlŏ nŏs być znak – za pŏradziesiōnt lŏt wŏżny stōnie sie niy dziyń dzisiyjszy, ale naszŏ historyjŏ, kerom bydymy chcieli sie podzielić z bajtlami i ynklami. Czym bydzie wczorejszy ôbiŏd w przirōwnaniu do spōmniyń z naszyj modości? Starōm sie terŏzki żyć tak, coby swojim ynklōm ôpedzieć nojszumniyjsze przigody ôwdy, kej niy byda pamiyntać dnia wczorejszego.

Prziszłość, jakŏ nŏs czekŏ

Moja starka traci sie intelektualnie, ale niy traci nic z podmiotowości. Może jeji dorady i napōmniyniŏ niy pasujōm do modernych czasōw, ale oparte sōm na fōndamyncie jeji wiedzy i spōmniyń, kere w żŏdnym wypadku niy som gorsze ôd mojich.

Pamiyntej coby słożyć winszowani po ślōnsku na dziyń starki i starzika

Jak pacza na moja starka to marzã, coby moja starość była spokojno i uśmiychniyntŏ. Chciołbych być ôbtoczōny bliskimi, kerzi bydōm wy mie widzieć źrōdło wiedzy i mōndrości życio. Zastanōw sie, jak Ty traktujesz syniorōw? Za darymny balast, eli skarbnice historyje i doświadczenio? To moje wyzwanie dlŏ Ciebie.