Finländiä prezidentı

Finländiä prezidentı
фин. Suomen tasavallan presidentti швед. Republiken Finlands president фр. présidente de la République de Finlande
Байрак
Нигезләнү датасы	17 июль 1919
Рәсми резиденция	Мянтюниеми[d], Президентский дворец[d] һәм Култаранта[d]
Кем тарафыннан билгеләнгән	сайлаулар[d]
Вазифа били	Александр Стубб
Дәүләт	Финляндия
Юрисдикциягә карый	Финляндия
Рәсми веб-сайт	presidentti.fi​(фин.), presidentti.fi/sv/​(швед.) һәм presidentti.fi/en/​(ингл.)
Вәкаләтләр мөддәте	6 ел
Finländiä prezidentı Викиҗыентыкта

Finländiä prezidentı däwlät başlığı bulıp tora. Finländiä prezidentı wazifası 1919 yılda buldırılğan.

Saylaw qağidäläre

Saylaw qağidäläre 2000 yılnıñ 1 martında üz köçenä kergän Finländiä konstitutsiäse belän bilgelängän.

Finländiä Respublikası prezidentı turı bötenxalıq tawış birü yulı belän saylana. Waqiğalarnıñ normal’ barışı belän prezident saylawları 6 yılğa ber tapqır uza. Ägär dä ğämäldäge prezident wazifaların başqara almasa, yaña prezident mömkin bulğan iñ qısqa waqıt eçendä saylana.

Prezident bulıp barı tik Finländiädä tuğan keşe genä bula ala. Ber ük keşe ike sroktan artıq rättän prezident itep saylana almıy.

Prezidentlıqqa kandidatnı uzğan saylawlarda parlamentta ber urın bulsa da alğan säyäsi partiä yäki 20 000 keşedän kim bulmağan saylawçılar törkeme täqdim itä ala.

Ägär ber genä kandidat täqdim itelsä, ul tawış birü ütkärmiçä prezident bula. Yuğisä tawış birüneñ berençe turı saylaw yılında ğinwarnıñ öçençe yäkşämbesendä uza. Ägär dä kandidatlarnıñ berse tawışlarnıñ yartısınnan kübrägen cıysa, ul prezident bula. Yuğisä, 3 atnadan soñ tawış birüneñ ikençe turı bilgelänä, anda berençe turda iñ küp tawış cıyğan ike kandidat qatnaşa. İkençe turda iñ küp tawış cıyğan kandidat ciñä. Tawışlar tigez bulğan oçraqta saylaw näticäläre jiräbä buyınça bilgelänä.

Yaña prezident saylawlardan soñ aynıñ berençe könendä (1 fevraldä yäki 1 martta) wazifağa kerä, 12:00 säğättä parlament aldında tantanalı çığış yasıy. Şunnan soñ (yaqınça 12:20) yaña prezidentnıñ wäqälätläre başlana häm aldağısınıñ wäqälätläre tämamlana.

Tarixı

Finländiä prezidentı titulı 1919 yılnıñ 17 iyülendä regent Mannerheym tarafınnan raslanğan 1919 yılğı konstitutsion akt belän buldırılğan.

Berençe prezident 1919 yılda parlament tarafınnan saylanğan. 1925 yıldan 1982 yılğa qädär il xalqı saylağan saylawçılar kollegiäse^[en] tarafınnan prezidentnı turı bulmağan saylawlar uzdırılğan. 1988 yılda prezident saylawları qatnaş sxema buyınça uzdırılğan: ägär dä kandidatlarnıñ berse dä turı saylawlarda 50 % + 1 tawış cıya almasa, prezidentnı saylawçılar kollegiäse saylağan. 1994 yıldan başlap turı prezident saylawları ütkärelä.

Berniçä çığarma bulğan: 1940 häm 1943 yıllarda prezident 1937 yılğı saylawçılar kollegiäse tarafınnan saylanğan, çönki Finländiä suğış xälendä bulğan; 1946 yılda, Mannerheym otstavkağa kitkännän soñ, şulay uq 1973 yılda prezident parlament^[en] tarafınnan saylanğan.

Monnan tış, bäysezlekneñ berençe yıllarında Finländiä belän ike regent häm saylanğan monarx idärä itkän. 1918 yılnıñ 18 mayında Finländiä parlamentı Senat spikerı Per Evind Svinhuvudnı^[en] regent itep bilgeläwgä rizalığın birgän. Şul uq yılnıñ 12 dekäbrendä parlament anıñ otstavkasın qabul itkän häm Karl Mannerheymnı yaña regent itep raslağan. 1918 yılnıñ 9 oktäbrendä parlament Finländiä täxetenä Fridrix Karl fon Hessen-Kasselne^[en] saylağan, ul şul uq yılnıñ 14 dekäbrendä, Almaniä imperiäse cimerelgännän soñ, ilgä kilmiçä täxettän waz kiçkän.

Mauno Koivisto^[en] prezidentlığı çorında yaña prezidentnı komplekslı meditsina tikşerüwe häm tabiblar konsiliumınıñ anıñ sälämätlege turında räsmi yomğağı traditsiäse barlıqqa kilgän.

Rezidensiäse

Finländiä prezidentınıñ öç räsmi rezidensiäse bar: Prezident sarayı^[en] häm Mäntüniemi^[en], şulay uq cäyge rezidentsiä — Kultaranta^[en].

Sıltamalar

• Official Site (in English)
• Archived former site
• The Constitution of Finland