Иоанн Павел II исемле битнең чыганагын карау

{{Иерарх
 |мөрәҗәгать            = Изге
 |исем                 = Иоанн Павел II
 |исем оригиналда       = Ioannes Paulus PP. II
 |туганда исем     = Ка́роль Ю́зеф Войты́ла
 |туганда исем оригиналда = Karol Józef Wojtyła
 |рәсем        = Jan Paweł II portret Z. Kotyłło.jpg
 |киңлек              = 200px
 |рәсем тасвирламасы  =

 |титул                = [[Рим папасы]]
 |тәртип              = 264
 |байрак                = Emblem of the Papacy SE.svg
 |чиркәү              = [[Рим католик чиркәве]]
 |җәмәгать               = 
 |сайлау             = [[1978 ел]]ның [[16 октябрь|16 октябре]]
 |тәхеткә менү         = [[1978 ел]]ның [[22 октябрь|22 октябре]]
 |чорбашы         = [[16 октябрь]] [[1978 ел]]
 |чорахыры          = [[2 апрель]] [[2005 ел]]
 |идарә чоры     = 
 |элгәре       = [[Иоанн Павел I]]
 |варис             = [[Бенедикт XVI]]
 |туу датасы = 18.05.1920
 |туу урыны       = [[Вадовице]], [[Польша]]
 |үлем датасы          = 2.04.2005
 |үлем урыны         = [[Ватикан]]
 |күмелгән            = [[Изге Петр җәмигы]]
 |әти                 = Кароль Войтыла
 |әни                 = Эмилия Качоровская
 |белем алу          = [[Ягеллон университеты]], [[Изге Фома Аквиналы исемендәге Папа университеты]]
 |гыйльми дәрәҗә       = [[Теология докторы]]
 |сан                  = [[1 ноябрь]]  [[1946 ел]]
 |хиротония            = [[28 сентябрь]] [[1958]]
 |кардинал             = [[26 июнь]] [[1967]]
 |изгеләштерелгән       = 27.04.2014
 |хәтер көне          = [[22 октябрь]]
 |хөрмәт ителә           = 
 |яклаучысы          = 
 |автограф             = Signature of John Paul II.svg
 |автограф киңлеге     = 200px
 |монограмма           = 
 |герб                 = John paul 2 coa.svg
 |герб киңлеге         = 200px
 |бүләкләр              = {{Ак бөркет ордены}} {{!!}}[[Президент Азатлык медале]] {{!!}}[[Алтын Олимпия ордены]] {{!!}}[[Елмаю ордены]]
 |викиҗыентык            = Ioannes Paulus II
}}

Изге '''Иоа́нн Па́вел II''' ({{lang-la|Ioannes Paulus PP. II}}, {{lang-it|Giovanni Paolo II}}; [[интронизация]]гә кадәр — '''Ка́роль Ю́зеф Войты́ла''', {{lang-pl|Karol Józef Wojtyła}} {{Audio|Pl-Karol Józef Wojtyła.ogg|ләһчә әйтелеш}}; {{туу датасы|18|5|1920}}, [[Вадовице]], ул чакта Краков воеводалыгы, хәзер [[Кече Польша воеводалыгы]], [[Польша]] — {{Үлем датасы|2|4|2005}}, [[Ватикан]]) — рим папасы, [[Католиклык|Рим католик чиркәвенең]] [[1978 ел]]ның [[16 октябрь|16 октябреннән]] алып [[2005 ел]]ның [[2 апрель|2 апреленә]] кадәр җитәкчесе. 2011 елның [[1 май|1 маенда]] Бенедикт XVI тарафыннан әүлияләр исемлегенә кертелгән, [[2014 ел]]ның 27 апрелендә [[Франциск (папа)|Франциск]] тарафыннан изгеләштерелгән.

[[1978 ел]]да 264 нче папа Иоанн Павел II соңгы 455 ел эчендә сайланган беренче италияле булмаган рим папасы, иң яшь понтификларның берсе һәм беренче славян канлы папа булды.

Идарә итү озынлыгы буенча Иоанн Павелдан [[Апостол Петр]] һәм [[Пий IX]] ([[1846]]—[[1878]]) гына алдарак. Аның варисы итеп алман кардиналы Йозеф Ратцингер сайланды, соңгысы исә [[Бенедикт XVI]] исеме белән идарә итте.

== Тормыш юлы ==
=== Балачак ===
[[Файл:Geb-Haus Papst.jpg|thumb|left|220px|Вадовицада Кароль Войтыла яшәгән йорт]]
Кароль Юзеф Войтыла Краков тирәсендәге Вадовице шәһәрендә поляк армиясе поручигы һәм мөгаллимә гаиләсендә туган. Аңа 8 яшь булганда, аның әнисе вафат була, ә 12 яшендә ул абыйсын югалта.

Яшьлегендә театр белән кызыксына һәм  актер булырга хыяллана. 14 яшендә мәктәп драма түгәрәгендә уйный башлый, шул чорларда ук «Король-Рух» исемле пьеса яза. Кароль мәктәпнең [[Мәрьям]] җәмгыятен җитәкли. 14 яшендә Ченстохов Алла Анасы иконасы янына, Ченстохов шәһәренә зиярәт кыла. 1938 елда ул мира сөртү тылсымын кабул итә һәм урта белем алуын тәмам итә.
=== Яшьлек ===
Кароль яхшы укый. 1938 елда лицейны тәмамлап, [[Икенче бөтендөнья сугышы]] алдыннан ул Краковтагы [[Ягеллон университеты]]ның фәлсәфә факультетына укырга керә. Шул ук чорда «Студия 38» исемле театр түгәрәге әгъзасы була. Алман оккупациясе чорында, Алман иленә куылудан качып, ул укуын калдыра һәм Краков тирәсендә таш вата, соңрак Solvay компаниясенең химия заводына күчә<ref>[http://www.vatican.va/news_services/press/documentazione/documents/santopadre_biografie/giovanni_paolo_ii_biografia_breve_en.html His Holiness John Paul II. Short Biography] // vatican.va  {{ref-la}}</ref>.

[[1942 ел]]да Кароль Войтыла яшерен Краков дини семинариясенең гомуми белем курсларына языла. Шул ук чорда ул яшерен рәвештә эшләгән «Рапсодик театр» оештыручыларының берсенә әйләнә. 1944 елда Краков архиепискобы (әрхәрәе) [[кардинал]] Стефан Сапега куркынычсызлык чараларын күреп, Войтыланы башка семинаристлар белән бергә [[әрхәрәй]] сараендагы епархия идарәсенә эшкә ала. Кароль монда сугыш ахырына кадәр эшли. 
Яшь чагында ук Войтыла полиглотка әйләнә һәм 11 телдә җиңел сөйләшергә өйрәнә – туган теле [[поляк теле]]ннән кала, ул [[словак теле|словак]], [[рус теле|рус]], [[украин теле|украин]], [[белорус теле|белорус]], [[итальян теле|итальян]], [[француз теле|француз]], [[испан теле|испан]], [[португал теле|португал]] <ref>{{Citation |title=Рыгор Барадулін: «Было прыемна чуць з вуснаў Папы Рымскага выдатную беларускую мову» |url=http://bas.racyja.com/news/naviny/sotsyum/1523.html |access-date=2013-07-23 |archive-date=2011-09-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110923090339/http://bas.racyja.com/news/naviny/sotsyum/1523.html |dead-url=yes }}</ref>, [[алман теле|алман]] һәм [[инглиз теле]]н белгән. Рухани буларак, әлбәттә, [[латин теле]]н камил дәрәҗәдә куллана алган.
=== Чиркәүгә хезмәт итү ===
[[Файл:Karol Wojtyla-wikary w Niegowici.jpg|thumb|250px|Рухани Кароль Войтыла Неговичта, [[1948 ел]]]]
[[Файл:Karol Wojtyła - wizytacja zakonu oo. Karmelitów na Piasku w Krakowie 1967.jpg|thumb|250px|Краковтагы Изге Ана янына килү чиркәвенә сәфәр вакытында]]
[[1946 ел]]ның [[1 ноябрь|1 ноябрендә]] Кароль Войтылага [[руханилык]] йөкләнелә һәм берничә көннән соң, ул, рухани гыйлемен дәвам итәр өчен, Римга китә. [[1948 ел]]ның июнендә [[изге Фома Аквиналы исемендәге Папа университеты|Папаның «Ангеликум» халыкара Атенеумында]] [[XVI гасыр]] испан мистигы, кармелитлар орденының реформаторы изге [[Хуан де ла Крус]] әсәрләре буенча докторлык диссертациясе яклый. Соңрак ул Польшага кайта һәм июль аенда аны Негович авылы мәхәлләсе остазының ярдәмчесе итеп билгелиләр. Шул ук елның декабрендә Ягеллон университетының Академик сенаты Войтылага Римда бирелгән дипломны дөрес дип таный һәм аңа доктор дәрәҗәсен бирә. [[1949 ел]]ның августында исә аны Краковтагы Изге Флориан мәхәлләсе рухание ярдәмчесе итеп куялар, ләкин 1951 елның  сентябрендә ул университет укытучысы вазифасына имтиханга әзерлек сәбәпле эшеннән вакытлыча азат ителә<ref name=ReferenceA>{{Citation |title=Римский Папа Иоанн Павел II |url=http://www.polska.ru/kultura/religia/ioan_pawel.html/ |access-date=2013-07-24 |archive-date=2013-06-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130603035949/http://www.polska.ru/kultura/religia/ioan_pawel.html |dead-url=yes }}</ref>.
==== Университет эшчәнлеге ====
1953 елда Войтыла Ягеллон университетының теология факультетында христиан этикасын алман фәлсәфәчесе [[Макс Шелер]]ның ([[1874]]-[[1928]]) этика системасыннан чыгып нигезләү мөмкинлеге хакында диссертация яклый. Шуннан соң ул университетта этика һәм әхлакый теологияне<ref>нравственное богословие</ref> укыта башлый, ләкин тиздән Польшаның коммунистлар хөкүмәте факультетны яба һәм белем бирүне Краков дини семинариясенә күчерергә мәҗбүр булалар. Шул ук чорда Войтылага [[Люблин католик университеты]]нда укытырга тәкъдим ясыйлар һәм [[1956 ел]]ның ахырында ул этика кафедрасын җитәкли башлый<ref name=ReferenceA /><ref>{{Citation |title=Римский Папа Иоанн Павел II |url=http://www.polska.ru/kultura/religia/ioan_pawel2.html/ |access-date=2013-07-24 |archive-date=2013-06-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130603044630/http://www.polska.ru/kultura/religia/ioan_pawel2.html |dead-url=yes }}</ref>. 
==== Епископ, әрхәрәй һәм кардинал ====
[[1958 ел]]ның [[4 июль|4 июлендә]] папа [[Пий XII]] Войтыла атакайны Краков архиепископлыгының викарий-епискобы һәм Омби титуляр епискобы итеп билгели. 28 сентябрьдә аның епископ дәрәҗәсенә йөкләү үткәрелә. [[1962 ел]]ның 16 июлендә Архиепископ (әрхәрәй) Эугениуш Базякның вафатыннан соң ул Краков архиепископлыгының капитул викарие итеп сайлана<ref>{{Citation |title=Римский Папа Иоан Павел II |url=http://www.polska.ru/kultura/religia/ioan_pawel.html/ |access-date=2013-07-24 |archive-date=2013-06-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130603035949/http://www.polska.ru/kultura/religia/ioan_pawel.html |dead-url=yes }}</ref>.

[[1962]] һәм [[1964 ел]]лар арасында ул папа [[Иоанн XXIII]] җыйган [[Икенче Ватикан җыены]]ның барлык дүрт сессиясендә дә катнаша. Ул иң яшь катнашучыларның берсе була һәм  «Gaudium et Spes» руханилык конституциясен һәм дини ирек турындагы «Dignitatis Humanae» декларациясен әзерләүдә бик әһәмиятле роль уйный<ref>{{Citation |title=Биография Кароля Войтылы – Иоанна Павла II |url=http://www.ioannpavel.ru/2009/04/08/27 |access-date=2013-07-24 |archive-date=2013-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130801123032/http://www.ioannpavel.ru/2009/04/08/27 |dead-url=yes }}</ref>. Бу эшчәнлеге нәтиҗәсендә ул 1964 елның гыйнварында Краков митрополиты, архиепископ дәрәҗәсенә күтәрелә.

1967 елның 26 июнендә папа [[Павел VI]] Кароль Войтылага [[pro hac vice]] ''Сан-Чезарео ин Палатио'' [[титуляр чиркәү|чиркәү титулы]] белән [[кардинал]]-рухани дәрәҗәсен йөкли<ref>[http://www.catholic-hierarchy.org/bishop/bwojtyla.html/ Pope John Paul II]</ref>. 1978 елның августында, Павел VI үлеменнән соң, Войтыла папа [[Иоанн Павел I]] сайланган конклавта катнаша, ләкин яңа папа 33 көннән соң вафат була.

Октябрь аенда тагын конклав җыела. Анда катнашучылар ике италияле намзәт – кадими карашлары белән билгеле [[Генуя]] архиепискобы Джузеппе Сири һәм либеральрәк карашта торучы [[Флоренция]] архиепискобы Джованни Бенелли тарафдарларына аерылалар. Ахыр чиктә Кароль Войтыла компромисслы намзәт булып кала һәм папа итеп сайлана. Тәхеткә утырганда Войтыла алдагы папаның исемен ала һәм Иоанн Павел II була.
=== Иоанн Павел II, Рим папасы ===
Иоанн Павел II 1978 елның 16 октябрендә, 58 яшендә папа була. Элеккеге папа кебек үк, ул үзенең вазифасын мөмкин кадәр гадиләштерергә тырыша, король атрибутларын бетерергә омтыла. Үзе хакында сөйләгәндә, ул, патшалар кебек, ''без'' дип әйтми, ''мин'' зат алмашлыгын куллана. Папа коронациядән баш тарта, аның урынына гади тәхеткә менү мессасы башкарыла. Ул папа тиарасын кими һәм һәрдаим үзенең ''Servus Servorum Dei (Алла колларының колы)'' дигән титулы аша башкарырга тиешле ролен ассызыклый. 
==== [[1970-еллар]] ====
; [[1979 ел]]
* [[24 гыйнвар]] – Иоанн Павел II ССРБ тышкы эшләр министры [[Андрей Громыко]]ны кабул итә. Бу чор өчен бу тиңе булмаган вакыйга, чөнки бу вакытта әле ССРБ һәм Ватикан арасында дипломатик мөнәсәбәтләр әле урнаштырылмаган, өстәвенә, папаның коммунистлар идеологиясенә карашы һәм совет хакимиятенең католиклыкны сөймәве һәркемгә билгеле булган. 
* [[25 гыйнвар]] – папаның [[Мексика]]га рухани буларак сәяхәте башлана. Бу понтификның чит илләргә ясаган 104 сәяхәтенең беренчесе.
* [[4 март]] – папаның беренче энцикликасы – Redemptor Hominis ''(турыдан-туры: «Кешелекне Йолып калучы»)''  нәшер ителә. 
* [[6 март]] – Иоанн Павел II үзенең васыятен яза. Соңыннан ул аны вакыт-вакыт яңадан укып чыга торган була һәм берничә төзәтүне исәпкә алмаганда, васыять папаның үлеменә кадәр үзгәрешсез кала. 
* [[2 июнь]] – Войтыла Рим католик чиркәве башлыгы буларак беренче тапкыр туган иле Польшага килә.
* [[28 июнь]] – понтификатның беренче консисториясе үткәрелә, 14 кардиналга кызыл башлыклар тапшырыла.

[[1980 ел]]да Ватиканга рәсми {{comment|тәшриф|визит}} белән инглиз патшабикәсе ([[Англия чиркәве]] башлыгы) [[Елизавета II]] килә. Бу тарихи очрашу була, чөнки күп гасырлар буена Британия патшалары һәм рим понтификлары арасында дошманлык саклана. Патшабикә Ватиканга дәүләт {{comment|тәшриф|визит}}е белән килүче беренче Британия монархы.
==== Һөҗүм итү ====
[[1981 ел]]ның [[18 май|18 маенда]] Иоанн Павелның  идарә чоры изге Петр мәйданында ясалган һөҗүм аркасында тәмамлана яза. Һөҗүмне «Соры бүреләр» исемле төрек уңчылары төркеме әгъзасы [[Мәхмәт Гали Агҗа]] ясый. Италиягә ул кеше үтереп һәм банклар талап хөкем ителгәч ябылган төрек төрмәсеннән качып эләгә. Агҗа папаның корсагын яралый һәм җинаять урынында ук кулга алына.

1983 елда папа тоткынлыкта булган Али Агҗа янына килә. Алар икәүдән-икәү калып әңгәмә коралар, ләкин бу сөйләшүнең эчтәлеге хәзер дә мәгълүм түгел.Очрашудан соң Иоанн Павел II сөйләшүләрнең сер булып калачагын һәм җинаятьчене гафу итүен хәбәр итә.
==== [[1980-еллар]] ====
* [[1982 ел]]да папа [[Ясир Арафәт]] белән очраша.
* [[1983 ел]]ның 11 декабрендә Иоанн Павел II лютеран чиркәвенә кергән беренче папа була. 1986 елда исә папа апостол чорларыннан соң беренче тапкыр [[синагога]]га керә һәм яһүдиләрне сәламләп, аларны «өлкән кардәшләр - абыйлар» дип атый.
* [[1986 ел]]ның 27 октябренә [[Ассизи]] шәһәрендә дөньяның төрле дин вәкилләре катнашында Бөтендөнья дога кылу көне үткәрелә.
* [[1987 ел]]да папа [[Чили]]га бара һәм [[Аугусто Пиночет]] белән очраша. 
* [[1989 ел]]ның 1 декабрендә понтифик Ватиканда совет лидерын – [[Михаил Горбачев]]ны кабул итә. Иоанн Павелның тәрҗемәи хәлен язучы Джордж Ваагель бу вакыйга хакында: «Горбачевның Ватиканга килүе дәһри гуманизмның кешелек үсешенә альтернатива буларак капитуляция ясау акты» дип әйтә. Бу очрашу ССРБ һәм Ватикан арасындагы мөнәсәбәтләр  өчен кискен борылыш була. [[1990 ел]]ның [[15 март]]ында Ватикан һәм Совет берлеге арасында дипломатик статуска ия рәсми мөнәсәбәтләр урнаштырыла. 1991 елда [[Россия]], [[Беларусь]] һәм [[Казакъстан]]да католик чиркәү структураларын кире кайтару хакында документка кул куела. 
==== [[1990-еллар]] ====
* [[1992 ел]]да понтификка эчәклектәге шешне алу буенча операция ясала.
* [[1993 ел]]ның 30 декабрендә Ватикан һәм [[Исраил]] арасында дипломатик мөнәсәбәтләр урнаштырыла.
* [[1994 ел]]ның 29 апрелендә папа душтан чыкканда егылып китә һәм бот сөягенең бер өлешен сындыра. Кайбер белгечләр фикеренчә, нәкъ шушы чорда папа [[Паркинсон авыруы]] белән җәфа чигә башлый.
* [[1995 ел]]ның маенда Иоанн Павел II гә 75 яшь тула. Бу уңайдан ул иң якын киңәшчесе, Дин доктринасы конгрегациясе җитәкчесе кардинал [[Бенедикт XVI|Йозеф Ратцингерга]] бу яшькә җитү сәбәпле вазифасыннан китү хәерле булырмы-юкмы дигән сорау бирә. Үткәрелгән тарихи-теологик тикшеренүеннән соң Чиркәүгә эштән киткән папага караганда, картайган папаның якынрак һәм кирәгрәк булуы ачыклана<ref>[http://inopressa.ru/article/28Jan2010/lefigaro/autoflagellation.html Иоанн Павел II занимался самобичеванием. Иностранная пресса о событиях в России и в мире. Поиск по СМИ. Архив новостей<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. 
* 1995 елның 21 маенда папа католикларның башка конфессия вәкилләренә карата кылган явызлыгы өчен гафу үтенә. 
* [[1996 ел]]да папа [[Куба]] юлбашчысы [[Фидель Кастро]]ны кабул итә. 1998 елда исә ул коммунистлар яшәгән Кубага рухани сәяхәтен башлый. Кастро белән Гаванадагы Инкыйлаб сараендагы очрашуда Иоанн Павел II Кубага карата булган икътисадый санкцияләрне сүгә, шул ук вакытта юлбашчыга 302 кубалы сәяси тоткыннардан торган исемлекне тапшыра. Бу очрашудан соң ил хакимияте берничә тоткынны азат итә, Раштуаны үткәрергә, яңа миссионерларга илгә керергә рөхсәт бирә.
* [[1999 ел]]да папа [[Иран]] президенты белән күрешә, нәтиҗәдә, Иран халыкара изоляциядән чыга башлый. Шул ук елны Рим понтифигы [[Румыния]]гә – [[православие|правослау]] дәүләтенә сәяхәт ясый.
==== [[2000-еллар]] ====
[[Файл:2000 Pope John Paul II Congressional Gold Medal front.jpg|160 px|right|thumb|АКШ Конгрессының алтын медале]]
* [[2000 ел]]да Иоанн Павел II АКШның иң зур бүләген – [[Конгрессның алтын медале]]н ала. 
* 2000 елның 12 мартында папа [[Mea Culpa]] – чиркәү әһелләренең гөнаһлары өчен тәүбә итү йоласын үткәрә. Шул ук елның 20 мартында ул Исраилгә бара һәм [[Иерусалим]]дагы Хәсрәт дивары каршында дога кыла.
* [[2001 ел]]ның 4 маенда [[Афиналар]]да понтифик 1204 елны [[Истанбул|Константинопольне]] басып алган тәре йөртүчеләр өчен гафу үтенә.
* 2001 елда папа [[Димәшкъ]] мәчетенә керә.
* [[11 сентябрь]] вакыйгаларыннан соң Иоанн Павел II [[Джордж Буш]]ны нәфрәт һәм көчләү фикереннән баш тартырга чакыра.
* [[2003 ел]]да Ватиканга [[Владимир Путин]] килә. 
* [[2004 ел]]ның [[27 август]]ында [[Казан]]га [[Казан Изге Ана иконасы|Алла Анасы иконасы]] җибәрелә. 
; [[2005 ел]]
[[Файл:Giovanni Paolo II 0013.JPG|thumb|Папаның гәүдәсе Изге Петр җәмигында]]
* 1 февральдә Иоанн Павелны ашыгыч рәвештә Рим хастаханәсенә салалар.
* 23 февральдә папаның соңгы китабы сатуга чыгарыла.
* 13 мартта папа хастаханәдән икенче кат чыга һәм Ватиканга кайта, ләкин пасха алдыннан булган чараларда катнаша алмый.
* 27 мартта Пасха мессасыннан соң понтифик Апостол сарае тәрәзәсеннән мәйданга җыелган кешеләргә мөрәҗәгать итмәкче була, ләкин бер сүз дә әйтми. 
* 30 мартта папа халык алдында соңгы тапкыр күренә, ләкин җыелган кешеләрне сәламли алмый.
* 2 апрельдә Паркинсон авыруы, артрит һәм башка берничә авыру белән иза чиккән Иоанн Павел II 84 яшендә җирле вакыт буенча 21:37дә вафат була. Гомерең соңгы сәгатьләрендә аның өчен дога кылып, Ватиканда бик күп кеше җыела. 
* 8 апрельдә җеназа үткәрелә, 17сендә матәм вакыты тәмамланып, папаның идарә чоры рәсми рәвештә тәмамлана. Иоанн Павелның шәхси мөһерен һәм балдагын ваталар һәм юк итәләр.

== Эшчәнлек ==
=== Антикоммунист ===
Иоанн Павел II коммунизм идеяләренә дә, хәзерге капитализмның начар якларына – халыкның сәяси һәм социаль рәнҗетелүенә – дә каршы көрәшкән кеше буларак билгеле.

Туган иле Польшага ул беренче тапкыр 1979 елда ук килә. Советларга буйсынган дәһри режим хакимиятендә яшәгән поляклар өчен ватандаш кешенең папалыкка сайлануы көрәшүгә һәм «[[Солидарность]]» хәрәкәтен барлыкка китерүгә рухи этәргеч була. «Аннан башка коммунизм бетмәс иде, бетсә дә, бу хәл күпкә соңрак һәм күпкә канлырак булыр иде», - [[Лех Валенса]]ның сүзләрен [[Financial Times]] Британия газетасы шулай җиткерә. Понтификат чорында Иоанн Павел II үз Ватанына 8 тапкыр кайта. [[1983 ел]]да коммунистлар папаның килүеннән оппозиция  файдаланыр, дип куркалар. Ләкин понтифик 1983 елда да, [[1987 ел]]гы сәфәрендә дә гаепләүләргә сылтау булдырмый. Оппозиция лидеры Лех Валенса белән ул шәхси очрашу гына үткәрә. Совет чорларында Польша җитәкчелеге папаның илгә килүенә ССРБның мөмкин булган реакциясен исәпкә алып кына рөхсәт бирә торган була. Ул вакыттагы Польша җитәкчесе [[Войцех Ярузельский]] исә папаны илгә кертеп, үзенең, беренче чиратта поляк һәм ватанпәрвәр, соңыннан гына коммунист булуын күрсәтергә тели. Соңрак папа 1980-еллар ахырында Польшада хакимият алышынуының кан коюсыз гына башкарылуында зур роль уйный. Генерал Ярузельский белән әңгәмә нәтиҗәсендә, идарә тыныч юл белән Лех Валенсага тапшырыла, соңгысына исә папа демократик реформалар үткәрергә фатиха бирә.

Иоанн Павел II, тугры кадимче-консерватор буларак, католик чиркәвенең элеккедән калган дини өйрәтмәләрен һәм социаль доктринасын яклый. Мәсәлән, ул Латин Америкасы илләрендәге католиклар арасында популяр булган [[азат ителү теологиясе]]нә каршы чыга һәм [[Никарагуа]]ның сандинистлар хөкүмәте әгъзасы булган Эрнесто Карденальны чиркәүдән чыгара.

Католик чиркәве Иоанн Павел II чорында [[аборт]]лар һәм [[контрацепция]] чараларына карата килешмәс карашта кала. [[1994 ел]]да Изге Тәхет аркасында [[БМО]]да гаиләләрне планлаштыруны хуплау хакында резолюция кабул ителми. Папа [[гомосексуальлек|гомосексуаль]] никахка һәм [[эвтаназия]]гә, хатын-кызларның рухани булуына кискен рәвештә каршы чыга, католик чиркәвендә урнаштырылган [[целибат]] идеясен яклый.

Шул ук вакытта, дини кануннарны саклаган хәлдә дә, фәнни-техник прогресс казанышларын танып һәм хәтта интернетның яклаучысын – изге Севильяле Исидорны<ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/534 День святого Исидора (покровителя интернета)]  {{ref-ru}}</ref>. – билгеләп,  ул католик чиркәвенең дөнья белән бергә үзгәрә һәм үсә баруын дәлилли. 
=== Католик чиркәвенең тәүбә итүе ===
Иоанн Павел II алдагы папалар арасында кайбер католикларның кылган хаталары өчен тәүбә итүе белән дә аерылып тора. 1962 елда, Икенче Ватикан җыены вакытында, Войтыла җитәкчелегендә поляк епископлары алман коллегаларына дуслашу һәм килешү хакында хат язалар һәм: «Без гафу итәбез һәм гафу сорыйбыз», - дип әйтәләр. Папа булгач исә, Иоанн Павел инквизиция һәм тәре походлары чорындагы җинаятьләр көнбатыш христианнары исеменнән тәүбә итә.

1992 елның октябрендә Рим католик чиркәве [[Галилео Галилей]]ны реабилитацияли (галимнең үлеменнән соң 350 ел үткәч).

1997 елның августында папа [[1572 ел]]ның [[24 август]]ында -  [[Варфоломей төне]]ндә - Франция протестантларын юк итүдә чиркәүнең гаебен таный. Ә 1998 елда ул [[Изге инквизиция]]нең архивын ачтыра.

2000 елның 12 мартында [[Изге Пётр җәмигы]]ндагы гадәти якшәмбе мессасында Иоанн Павел II католик чиркәве әгъзалары исеменнән тәүбә итә.  Ул чиркәү әһелләренең гөнаһлары - чиркәү бүленешләре һәм дини сугышлар, яһүдиләргә карата «нәфрәт, дошманлык һәм дәшми калу актлары», Американы мәҗбүри христианлаштыру, җенси һәм милли үзенчәлекләр буенча дискриминация, социаль һәм икътисадый гаделсезлек күренешләре өчен гафу үтенә<ref>{{Citation |title=Pope John Paul II Asks for Forgiveness (March 12, 2000) — Sacred Heart University<!-- Заголовок добавлен ботом --> |url=http://www.sacredheart.edu/pages/12654_pope_john_paul_ii_asks_for_forgiveness_march_12_2000_.cfm |access-date=2013-07-26 |archive-date=2011-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110425160514/http://www.sacredheart.edu/pages/12654_pope_john_paul_ii_asks_for_forgiveness_march_12_2000_.cfm |dead-url=yes }}</ref>.  Кешелек тарихында бер диннең яки конфессиянең дә мондый тәүбә китергәне булмый.

Иоанн Павел II католик чиркәвенә карата гаепләүләрне, шул исәптә, [[Икенче бөтендөнья сугышы]] һәм [[Холокост]] вакытында дәшмәүне таный.

=== Тынычлык урнаштыручы ===
Теләсә нинди сугышларга каршы чыгыш ясап, 1982 елгы Фолкленд утраулары кризисы вакытында папа Бөекбританиядә дә, Аргентинада да булып кайта һәм илләрне тынычлыкка чакыра. 1991 елда папа Фарсы култыгындагы сугышны сүгеп чыгыш ясый. 2003 елда [[Гыйрак]]та сугыш башлангач, понтифик бер кардиналны тынычлык миссиясе белән [[Багдад]]ка җибәрә, ә икенчесен [[АКШ Президенты]] [[Джордж Буш]] белән әңгәмә корырга һәм Ватиканның бу һөҗүмгә карата кискен каршы фикерен җиткерергә фатихалый.
=== Конфессия һәм дин ара мөнәсәбәтләр ===
Динара мөнәсәбәтләр дә Иоанн Павел IIне башка папалардан аерып тора. Ул башка конфессияләр белән элемтә корган беренче папа.

1982 елда елда, англикан чиркәвенең Рим католикларыннан аерылганнан соң 450 ел үткәч беренче тапкыр, папа Кентерберри әрхәрәе белән очраша һәм уртак гыйбадәт кыла.

1985 елның августында  король [[Хәсән II]] чакыруы буенча Мароккода 50 мең яшь мөселман каршында чыгыш ясый. Ул мөселманнар һәм христианнарның мөнәсәбәтләрендә элек булган аңлашылмаучанлык һәм дошманлык хакында сөйли һәм «Җир йөзендә бердәм җәмгыятьне тәшкил итүче кешеләр һәм милләтләр арасында тынычлык һәм бердәмлек» урнаштырырга чакыра.

1986 елның апрелендә папа католик чиркәве тарихында беренче тапкыр синагога керә һәм, Римның югары раввины янында утырып, яһүдиләрнең өлкән кардәшләр булуын  игълан итә. 2000 елда исә ул Иерусалимда була һәм Хәсрәт дивары янында дога кыла.

1886 елның октябрендә Ассизи шәһәрендә беренче тапкыр диннәр арасында очрашу үткәрелә. Монда төрле христиан конфессияләреннән 47 делегация һәм 13 башка дин вәкиле җыела.

2001 елның  4 маенда Иоанн Павел  Грециягә бара. Бу Рим католик чиркәве башлыгының 1054 елдан соң Грециягә беренче сәяхәте була.

Шул ук елны папа [[Өмейяд мәчете|Димәшкъ мәчетендә]] тынычлык хакында дога кыла.

=== Апостол сәфәрләре ===
[[Файл:JPIITravelsMap.svg|right|400px|thumb|Иоанн Павел II сәяхәт ясаган илләр]]
Иоанн Павел II 100дән артык сәяхәт ясап, 130га якын илдә була. Ешрак ул Польша, АКШ һәм Франциягә (алтышар тапкыр), шулай ук Испания белән Мексикага (бишәр тапкыр) килә. Бу сәфәрләргә папа дөньяда католикларның тоткан урынын ныгыту һәм католиклар белән башка диннәр арасында (беренче чиратта, ислам һәм иудаизм) элемтәләр төзү максатыннан кузгала. Һәр җирдә ул кеше хокуклары яклый, көчләү һәм диктатор идарәләренә каршы чыга.

Гомумән алганда, понтификат дәверендә папа 1 167 000 чакрым җир үтә.

Иоанн Павелның мондый сәяхәт буенча бер генә хыялы чынга ашмый – ул Россиягә бара алмый. Совет чорында бу мөмкин булмый, ә соңрак папаның килүенә [[Рус православ чиркәве]] каршы чыга. Мәскәү патриархлыгы Рим католик чиркәвен православларның кануни биләмәләренә экспансия ясауда гаепләп чыга.

2002-2007 елларда Алла Анасы архиепархиясе митрополиты булган әрхәрәй Тадеуш Кондрусевич фикеренчә, Иоанн Павел II идарәсенең төп казанышларының берсе ул Россиядә Рим католик чиркәвенең административ структураларын кире кайтару. Ләкин нәкъ менә шушы үзгәрешләр Изге Тәхет һәм Мәскәү патриархаты арасындагы мөнәсәбәтләрне катлауландыралар.

=== Изге Ана иконасын Казанга кайтару ===
[[Файл:IP2.JPG|250px|мини|уңда|Иоанн Павел II га һәйкәл, Казан шәһәре, "Изге Тәре торгызуы" католик чиркәве]]
[[Казан]] мэры [[Камил Исхаков]] белән Иоанн Павел II ике тапкыр ([[2000]], [[2004]] елда) очраша. Сөйләшүләрдә [[Казанның Изге Ана иконасы|Изге Ана иконасы]] Казанга кайтаруы мөмкинлеге тикшерелә. Сөйләшүләр нәтиҗәсендә Иоанн Павел II Изге Ана иконасы Казанга кайтаруына рөхсәт бирә. [[2005]] елда, [[Казан Меңьеллыгы]] тантанасында, Изге Ана иконасы Казанга кире кайта. [[2006]] елда Казанда  "Изге Тәренең күтәрелүе"  исемле яңа католик чиркәү ачыла. Чиркәүнең бер фронтонында, эшчәнлеге һәм Казанга карата яхшы мөнәсәбәте өчен, Иоанн Павел II га һәйкәл куела.
=== Алоизие Степинацны әүлияләштерү ===
[[1998]] елда Иоанн Павел II фашист-хорват хакимиятен яклаган рухани [[Алоизие Степинац]]ны әүлия дәрәҗәсенә күтәрә. [[Алоизие Степинац]] усташлар Хорватиясендә архиепископ булганда, хорват-фашист хакимиятен яклаган һәм аларның эшчәнлеген хуплаган. Усташлар хакимиятенең сәясәте нәтиҗәсендә бер миллион серб һәм яһүдиләр үтерелгән, шул исәптән картлар һәм балалар юк ителә. Геноцидны яклаган Степинацны [[1946]] елны хөкем карары буенча 16 елга иректән мәхрүм итәләр. Ләкин Иоанн Павел II бу руханига әүлия дәрәҗәсен бирә. Бу папа эшчәнлегенең каршылыклы нәтиҗәсе буларак билгеле.

== Вафатыннан соң ==
=== Кайгы уртаклашулар ===
Италиядә, Польшада, Латин Америкасы илләрендә, Мисырда һәм башка бик күп илләрдә өч көнлек матәм игълан ителә, Бразилиядә – католиклар иң күп яшәгән илдә – җиде көнлек, Венесуэлада – биш көнлек матәм үткәрелә.

Иоанн Павел II үлеменә карата бик күп сәяси һәм рухи лидерлар үз фикерләрен белдерәләр.

АКШ Президенты Джордж Буш аны “ирек рыцаре” дип атый.

«Мин ышанам, Иоанн Павел IIнең тарихта тоткан урыны, рухи һәм сәяси мирасы кешелек тарафыннан тиешенчә бәяләнер», - дип әйтелә Россия президенты [[Владимир Путин]]ның телеграммасында.

«Борынгы Рим кафедрасы башлыгы яшьлегендә сайлаган юлына тугрылыгы, христианнарча хезмәткә ныклы теләге белән аерылып тора иде», - дип әйтә Мәскәү һәм барча Русь патриархы [[Алексий II]].

«Без беркайчан да аның кыерсытылган халыкларны, шул исәптән, фәләстыйнлыларны да яклавын онытмабыз», - дип мөрәҗәгать итә Гарәп дәүләтләре лигасының генераль сәркатибе [[Гамрә Муса]].

Исраил премьер-министры [[Ариэль Шарон]], хөкүмәтнең атналык утырышын ачканда, болай ди: «Иоанн Павел II тынычлык кешесе, яһүдләрнең Исраил Җиренә хокукын таныган дусты иде. Ул яһүд диненең христианлык белән тарихи татулашуы өчен бик күп эшләде. Нәкъ менә аның тырышлыгы белән Изге Тәхет Исраил Дәүләтен таныды һәм 1993 ел ахырында аның белән дипломатик мөнәсәбәтләр урнаштырды».

Фәләстыйн милли идарәсе рәисе [[Мәхмүд Габбас]] мөрәҗәгатендә исә папаны «гомерен тынычлыкны, ирек һәм тигезлекне яклауга багышланган гаҗәеп дин эшлеклесе» буларак хәтерләячәкләрен ассызыклады. Фәләстыйнны азат итү өчен халык фронты, ХАМАС һәм «Ислам җиһады» кебек фирка һәм хәрәкәтләр дә кайгы уртаклашалар.
=== Җеназа ===
Иоанн Павел II белән саубуллашу һәм аның җеназасы кешелек тарихында иң зур чараларның берсе булып чыга. 300 мең кеше матәм литургиясендә катнаша, 4 млн хаҗи (шуның миллионнан артыгы – поляклар) понтификны соңгы юлга озата; миллиардтан артык дин тотучылар аның җаны өчен дога кылалар; 2 млрд телевизор караучы туры эфир аша церемонияне күзәтәләр.

Понтификны озатырга 100дән артык ил һәм хөкүмәт башлыклары җыела. Монда 11 монарх, 70 президент һәм премьер-министр, берничә халыкара оешма җитәкчеләре, шул исәптән, БМО Генераль сәркатибе [[Кофи Аннан]] килә. 2 мең тирәсе кеше 176 ил делегациясен тәшкил итә.

Папаның җеназасы 2005 елның 8 апрелендә Изге Петр җәмигында үткәрелә һәм Иоанн Павел II 1996 елда үзе раслаган литургия текстлары һәм Апостол конституциясе маддәләренә нигезләнә.

8 апрельгә каршы төнне Изге Петр җәмигына дин тотучыларга керүне тыялар, һәм папаның гәүдәсен кипаристан эшләнгән табутка – күмгәндә папага тиешле өч табутның беренчесенә (калганнары цинктан һәм нараттан) – салалар. Табут капкачын ябыр алдыннан Иоанн Павелның йөзен махсус ак ефәк кисәге белән каплыйлар. Гадәт буенча, табутка понтификат дәвередә чыгарылган тәңкәләр салынган кечкенә капчык һәм Иоанн Павел II тормышы бәян тиелгән кәгазь белән тимер пенал куялар.

Дога кылудан соң табут Изге Петр фасады алдындагы паперть янына күчерәләр. Монда сәгать 10да кардиналлар җеназа мессасын үткәрәләр. Литургия латин телендә бара, ләкин аерым урыннар испанча, инглизчә, французча, суахили, полякча, алманча һәм португалча укыла. Көнчыгыш католик чиркәүләренең патриархлары папаны грекча озаталар<ref>[http://www.lightsbeam.narod.ru/history/mort_papa.html Похороны папы Иоанна Павла II 8 апреля 2005 г.]{{ref-de}}</ref>.

Папа Иоанн Павел II изге Петр җәмигы эчендәге Ченстохов Алла Анасы капелласында күмелә. 
=== Әүлияләштерү ===
Гореф-гадәт буенча, Рим католик чиркәвендә әүлияләштерүне (әүлия дәрәҗәсенә ирешүне) һәм изгеләштерүне аерып карыйлар. Әүлия булыр өчен ике дәлилләнгән могҗиза, изге дип саналыр өчен 4 могҗиза кирәк. Яңа папа Бенедикт XVI 2011 елның 1 маенда Иоанн Павел IIны  әүлия дип игълан итә<ref>{{Citation |title=«Он помог нам не бояться Истины»: проповедь Папы Бенедикта XVI на Мессе беатификации Папы Иоанна Павла II |url=http://cathmos.ru/content/ru/publication-2011-05-01-20-15-04.html |access-date=2013-07-27 |archive-date=2011-05-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110504142244/http://www.cathmos.ru/content/ru/publication-2011-05-01-20-15-04.html |dead-url=yes }}</ref>. 
=== Изгеләштерү (канонизация) ===
Изге Тәхетнең изгеләрне канунлаштыру буенча конгрегациясе 2013 елның 3 июлендә изгеләштерү өчен кирәк булган могҗизаның билгеле булуын игълан итә. Канунлаштыру турында карар хәзерге папа Франциск тарафыннан кабул ителгән. Иоанн Павел II [[2014 ел]]ның [[27 апрель|27 апрелендә]] [[Франциск (папа)|Франциск]] тарафыннан изгеләштерелде.

== Хезмәтләр ==
Иоанн Павел II 120дән артык фәлсәфә һәм илаһит белеме буенча фәнни хезмәт, 14 энциклика һәм биш китап авторы.

Иоанн Павел II каршында иң әһәмиятле бурыч – христиан динен тарату була. Иоанн Павел Чиркәүгә һәм бөтен дөньяга зур йогынты ясаган бик мөһим документлар авторы.

=== Энцикликалар === 
Понтификат чорында Иоанн Павел II 14 энциклика яза. Алар Чиркәүнең социаль тәгълиматына, экуменизмга, экклезиологиягә, пневматологиягә, әдәп һәм әхлакка багышланган. 
{|class="wikitable"
|-
||Латинча исем||Татарча исем||Кыскача эчтәлек||Язылу вакыты|| Текстка сылтама ||
|-
| 1.''[[Redemptor Hominis]]'' || «Кешелекне Йолып алучы» || [[Гайсә Мәсих]] дөньяны йолып алучы буларак. Иоанн Павел II идарә чорының планын тәкъдим итә || 4 март 1979||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_04031979_redemptor-hominis_en.html  Redemptor Hominis] {{ref-en}}
|-
|2.''[[Dives in Misericordia]]'' || «Шәфкате белән бай» || Чиркәүгә һәм бөтен дөньяга бирелгән Илаһи Шәфкать хакында || 30 ноябрь 1980||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_30111980_dives-in-misericordia_en.html Dives in Misericordia] {{ref-en}}
|-
|3.''[[Laborem Exercens]]'' || «Хезмәт кылып» || [[Лев XIII]] язган «[[Rerum Novarum]]» энцикликасының 90-еллыгы уңаеннан. Рим католик чиркәвенең ялланган хезмәт һәм капитал буенча социаль тәгълиматын ачып бирә|| 14 сентябрь 1981||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091981_laborem-exercens_en.html Laborem Exercens] {{ref-en}}
|-
|4.''[[Slavorum Apostoli]]'' || «Славяннарның апостоллары» || [[Изге Кирилл]] и [[изге Мефодий|Мефодий]] истәлегенә. Аларны [[Аурупа]]ның яклаучылары итеп игълан итә һәм аларның славян халыкларын христианлаштыруда әһәмиятле ролен күрсәтә || 2 июнь 1985||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_19850602_slavorum-apostoli_en.html Slavorum Apostoli] {{ref-en}}
|-
|5. ''[[Dominum et Vivificantem]]'' || «Раббының һәм Тереклек тудыручының» || [[Изге Рух]]ның Чиркәү һәм дөньяда роле хакында || 18 май 1986||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_18051986_dominum-et-vivificantem_en.html Dominum et Vivificantem]{{ref-en}}
|-
|6. ''[[Redemptoris Mater]]'' || «Йолып алучының Анасы» ||  [[Мәрьям ана]]ның Чиркәү тормышында урыны|| 25 март 1987|| 
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031987_redemptoris-mater_en.html Redemptoris Mater] {{ref-en}} 
|-
|7. ''[[Sollicitudo Rei Socialis]]'' || «Социаль эшләр хакында кайгырту» || [[Павел VI]]  язган «[[Populorum Progressio]]» энцикликасына егерме ел тулу уңаеннан. Рим католик чиркәвенең социаль тәгълиматын ача || 30 декабрь 1987|| 
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_30121987_sollicitudo-rei-socialis_en.html Sollicitudo Rei Socialis] {{ref-en}}
|-
|8.''[[Redemptoris Missio]]'' || «Йолып алу миссиясе» || Чиркәү дәгъвәте хакында ||7 декабрь 1990||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_07121990_redemptoris-missio_en.html Redemptoris Missio] {{ref-en}}
|-
|9. ''[[Centesimus Annus]]'' || «Йөзенче ел» ||  «[[Rerum Novarum]]» энцикликасының йөз еллыгы уңаеннан. Чиркәүнең социаль тәгълиматын күрсәтә. || 1 май 1991||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_01051991_centesimus-annus_en.html Centesimus Annus] {{ref-en}}
|-
|10. ''[[Veritatis Splendor]]" || «Хакыйкать яктылыгы»|| Рим католик чиркәвенең әхлакый тәгълиматына кагылышлы нигез сорауларны тикшерә. || 6 август 1993||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_06081993_veritatis-splendor_en.html Veritatis Splendor] {{ref-en}}
|-
|11. ''[[Evangelium Vitae]]" || «Яшәү Инҗиле» || Кеше тормышының кыйммәте, кагылсызлыгы һәм әһәмиятенә кагылышлы нигез сорауларны тикшерә || 25 март 1995||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae_en.html Evangelium Vitae] {{ref-en}}
|-
|12. ''[[Ut Unum Sint]]'' || «Һәм Барыгыз да бердәм булыгыз» ||  [[экуменизм]] хакында || 25 май 1995|| 
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_25051995_ut-unum-sint_en.html Ut Unum Sint] {{ref-en}}
|-
|13. ''[[Fides et Ratio]]'' || «Акыл һәм Иман» ||  [[Иман]] һәм [[гакыл]] мәсьәләсен тикшерә || 14 сентябрь 1998||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_15101998_fides-et-ratio_en.html Fides et Ratio] {{ref-en}}
|-
|14. ''[[Ecclesia de Eucharistia]]'' || «Евхаристия чиркәве» ||  [[Евхаристия]] тылсымлы йоласының Чиркәү тормышындагы урыны турында || 17 апрель  2003||
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_17042003_ecclesia-de-eucharistia_en.html Ecclesia de Eucharistia]{{ref-en}}

|}

== Хәтер ==

=== Һәйкәлләр ===
<center><gallery widths=180 heights=180>
Файл:PopeJohnPaulIIStatueAlmudena_gobeirne.jpg|<small>[[Мадрид]], [[Испания]]</small>
Файл:Park Jordana w Krakowie - JPII.JPG|<small>[[Краков]], [[Польша]]</small>
Файл:Praça João Paulo II.jpg|<small>[[Коимбра]], [[Португалия]]</small>
Файл:Pápež Košice1.jpg|<small>[[Кошице]], [[Словакия]]</small>
Файл:Ioannes Paulus II in Mosar.jpg|<small>[[Мосар]], [[Беларусь]]</small>
Файл:JohnPaulIIBrest.JPG|<small>[[Брест]], [[Беларусь]]</small>
</gallery></center>

=== Фильмнарда ===
==== «Кароль.Рим папасына әйләнгән кеше» ====
[[Karol. Człowiek, który został Papieżem|Күп серияле телевизион фильм]] ([[2005 ел]]), Италия и Польша эшләнмәсе, режиссеры Джакомо Баттиато, композитор [[Эннио Морриконе]] .
==== «Кароль. Кеше булып калган Рим папасы» ====
Күп серияле телевизион фильм ([[2006 ел]]), Италия, Польша һәм Канада эшләнмәсе, режиссеры Джакомо Баттиато, композитор [[Эннио Морриконе]] 
==== «Шаһитлек» ====
Папаның шәхси сәркатибе Стефан Дзивишның истәлекләр китабы буенча төшерелгән фильм. 
=== Филателиядә ===
<center><gallery widths=180 heights=180>
File:Stamp of Ukraine s394.jpg|<small>Украина почта маркасы </small>
File:H. Aliyev-John Paul II stamp.jpg|<small>Азәрбәйҗан почта маркасы </small>
File:Stamp of Azerbaijan, 2005-706.jpg|<small>Азәрбәйҗан почта маркасы </small>
</gallery></center>

=== Тәңкәләрдә===
<center><gallery widths=160 heights=160>
|<small>Истәлек тәңкәсе (Польша)</small>
</gallery></center>

== Искәрмәләр ==
{{reflist}}

== Сылтамалар ==
* [http://www.watykan.ovh.org/twor.htm Иоанн Павел II — энцикликалар] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090201042532/http://watykan.ovh.org/twor.htm |date=2009-02-01 }}{{ref-pl}}
* И. Р. Григулевич. [http://mx.esc.ru/~assur/ocr/papa/papa.htm Иоанн Павел II, он же Кароль Войтыла] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060613195129/http://mx.esc.ru/~assur/ocr/papa/papa.htm |date=2006-06-13 }} {{ref-ru}}
* ''В. В. Тюшагин, В. И. Петрушко'' [http://www.pravenc.ru/text/471418.html Иоанн Павел II // Православная Энциклопедия. Т. 24. С. 467—499] {{ref-ru}}
* [http://www.edit.francis.ru/index.php?show=list&sort=author&page=3 Книги Иоанна Павла II] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120719205417/http://www.edit.francis.ru/index.php?show=list&sort=author&page=3 |date=2012-07-19 }} {{ref-ru}}
* [http://www.papalencyclicals.net/JP02/ Энцикликалар һәм документлар] {{ref-en}}
* [http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/encyclicals/index.htm Энцикликалар төрле телләрдә]
* [http://www.dmoz.org/Society/Religion_and_Spirituality/Christianity/Denominations/Catholicism/Popes/J/John_Paul_II/Works/ Энцикликалар һәм документлар ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100116085037/http://www.dmoz.org/Society/Religion_and_Spirituality/Christianity/Denominations/Catholicism/Popes/J/John_Paul_II/Works/ |date=2010-01-16 }} {{ref-en}}
{{start box}}
{{succession box
|title  = Краков архиепискобы
|years  = [[13 гыйнвар]] [[1964]] — [[16 октябрь]] [[1978]]
|before = кардинал Эугениуш Базяк
|after  = [[Францишек Махарский]]
}}
{{succession box
|title  = [[Рим папасы]]
|years  = [[16 октябрь]] [[1978 ел]] — [[2 апрель]] [[2005 ел]]

|before = [[Иоанн Павел I]]
|after  = [[Бенедикт XVI]]
}}
{{end box}}

{{Рим папалары}}
{{сайланган мәкалә}}

[[Төркем:Католик әүлияләр]]
[[Төркем:Католик изгеләре]]
[[Төркем:Сәясәтчеләр]]
[[Төркем:Рим папалары]]