Thesis Chapters by Can Tankut Esmen
Tezi Hazırlayan: Can Tankut Esmen ÖZET Tarihyazımı, tarih araştırmalarının Türkiye'de yaygınlaşam... more Tezi Hazırlayan: Can Tankut Esmen ÖZET Tarihyazımı, tarih araştırmalarının Türkiye'de yaygınlaşamamış bir alt disiplindir. Tarihçiliğin, hem çağın gerekliliklerine uygun hareket etme zorunluluğu hem de daha önceki tarih yazıcılığı metotlarını aşma isteğiyle ilerlediği söylenebilir. Bu gelişim süreci bir bütün olarak tarihçiliğin tarihini oluştururken, sadece bu gerçek bile tarihyazımının araştırılması adına mesai harcamaya değeceğini kanıtlamaktadır. Bu çalışmada, Türk tarihçiliğinin cumhuriyet dönemi olarak tasnif edilen yılları içerisinde eski Türk tarihçiliğinin nasıl doğduğu, geliştiği ve kurumsallaştığı temel araştırma konusudur. Bu yapılırken, öncelikle, Türk tarihyazımı makrodan mikro ölçeğe doğru ele alınmaktadır. Ortaya koyduğum tarihyazımı modeli ekseninde, tarihçiliğin dönemleri ve dönemler arası geçiş evreleri tespit edilmektedir. Sonrasında, tarafımdan çağdaş dönem olarak adlandırılan süreç, düşünsel arka planı, metot sorunu ve tarih pratikleri bağlamında ortaya konulmaktadır. Çalışmanın son bölümünde ise çağdaş dönem içerisinde eski Türk tarihçiliği; kendi tarihi hikâyesi, tarih pratiklerinin bakış açılarına göre değişim gösteren imajları ve ortaya çıkarttığı genel kabuller (kanonlar) üzerinden incelenmektedir. Böylelikle, çağdaş dönem boyunca, kendi içerisinde nevi şahsına münhasır bir metot ve anlatı oluşturmuş olan fakat sonunda içine kapanıp tekdüzeleşmeye doğru meylettiğini düşündüğüm bu alan, daha iyi anlaşılma imkânı bulacaktır.
Papers by Can Tankut Esmen
Öz İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığını yürüttüğü ve yazına Millî Şef dönemi olarak geçen devir, Tü... more Öz İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığını yürüttüğü ve yazına Millî Şef dönemi olarak geçen devir, Türk siyasi tarihinde olduğu kadar Türk tarih yazıcılığında da özel bir yere sahiptir. Atatürk döneminden miras kalan Türk Tarih Tezi'nin, dönüşüme uğrayarak gelecek yıllarda hâkim paradigma haline gelen Türk-İslam sentezine evrildiği süreçte, bu dönem oldukça önemli bir kavşak noktası olmuştur. Tek parti yıllarının tamamında, siyaset tarih ilişkisi bağlamında düzenlenen tarih kongrelerinin öncü rol oynadığını söylemek mümkündür. Bu bağlamda, III. Türk Tarih Kongresi de; Atatürk döneminden İnönü dönemine geçişi anlamlandırmak adına dikkate alınması gereken bir araştırma nesnesidir. Öyle ki, bu kongrede Türk tarihçiliğinin yukarıda işaret edilen biçimde bir değişimin ilk izlekleri bulunmaktadır. Söz konusu çalışma, seyrinde her ne kadar betimleyici bir dil hâkim olsa da söz konusu tarih kongresinin bu minvaldeki öneminin altını çizmeyi amaçlamaktadır. Böylesi bir çalışmaya girişmede, konunun yazında benzer biçimde ele alınmamış olması da bir diğer gerekçedir. Kongre, yayınlanan tutanaklar ve gazete haberleri merkeze alınarak incelenmiştir. Kongrenin seyri ve başlıca tartışmalar ortaya konmuştur. Kongrenin, 1932'deki Birinci ve 1937'deki İkinci Kongrelere kıyasla önemli bir kopuşu/dönüşümü simgelemesi itibarıyla Türk Tarih Tezi ve ortaya koyduğu tarih paradigması sonrası akademik tarihçiliğinin ilk büyük tarih kongresi olarak ifade edilmesi, çalışmanın ulaştığı en önemli neticedir.
Türkiye'de yazılmış ve yazılmakta olan popüler tarih külliyatının bir hayli geniş olduğunu söylem... more Türkiye'de yazılmış ve yazılmakta olan popüler tarih külliyatının bir hayli geniş olduğunu söylemek mümkündür. Popüler tarihçiliğin tarihine bakıldığında, akademik tarihçiliğin çıktıları ile halk kitleleri arasında köprü olması, ders kitaplarını biçimlendirmesi, tarihi tüketilebilir bir nesneye dönüştürmesi ve hatta akademik tarihçiler üzerinde bıraktığı etki görülebilmektedir. Mutlak hakikat olduğu iddia edilmeyecek olsa dahi, akademik tarihçilik alanında çalışma yapmakta olan pek çok ismin özellikle çocukluk ve ilk gençlik yıllarında ağırlıklı olarak popüler tarih okudukları bir gerçektir. Tarihçilerin etkilendikleri isimlerin başında Ahmet Refi k Altınay, Reşat Ekrem Koçu, Yılmaz Öztuna ve Yavuz Bahadıroğlu gibi önemli popüler tarih yazarları gelmektedir. Refi k Özdek tarafından kaleme alınmış olan ve 1990 yılında Tercüman tarafından basımı gerçekleştirilen dört ciltlik Türklerin Altın Kitabı isimli çalışma da Türkiye'deki popüler tarihçiliğin üzerinden değerlendirilebileceği önemli bir çalışmadır. Türk tarihçiliğinin modern zamanlarından günümüze ve Türk Tarih Kurumu'nun ise özellikle kuruluş yıllarında üzerinde hassasiyetle durduğu başlangıcından günümüze bütün Türk tarihini bir esere sığdırma gayesini, popüler tarihçiliğin sağladığı konfor alanı içerisinde başarabilmesi dahi bu çalışmayı incelenmeye değer kılmaktadır. Tebliğimde, Türklerin Altın Kitabı isimli eser üzerinden; yazarı Refi k Özdek'in tarihçiliği, bütün Türk tarihini tek esere sığdırabilmesini, kullandığı görsellerin önemi ve günümüz Türk popüler tarihçiliği için ne anlam ifade edeceği sorularına cevap aranacaktır. Bu sorular ekseninde yapılacak analizler ve varılacak cevaplar Türk popüler tarihçiliğinin kendi hikâyesine katkı yapacağı gibi, dolaylı yoldan Türk akademik tarihçiliği hakkında da birtakım çıkarımlar yapmamıza imkân verecektir.
Tarih Kritik Dergisi, Oct 5, 2021
Can Tankut ESMEN * Ahmet Şimşek'in editörlüğünü üstlendiği ve "Dünyada Tarihçiliğin Gündemi" başl... more Can Tankut ESMEN * Ahmet Şimşek'in editörlüğünü üstlendiği ve "Dünyada Tarihçiliğin Gündemi" başlığını taşıyan çalışma, bu yayın kritiği metninin inceleme konusudur. Eser, seçilmiş on ülkenin tarihçiliğinin son 20-25 yılına dair bir araştırma ve değerlendirme ortaya koymak iddiasındadır. Bu durum Türkiye'deki tarihyazımı çalışmalarına bakıldığında, gelinen yeni bir merhaleye ulaşıldığını işaret etmektedir. Türk tarihçiliğindeki içe dönüklüğün, tarihin çoğu kez biz bize propagandasına dönüştüğü tarihyazımı; artık "onlar" üzerine düşünen, dışarıda neler olup bittiğine ilgi gösteren ve dışarıyı değerlendirme iddiasında bir hüviyete ulaşmıştır. Söz konusu dışa bakışın somut tezahürlerinden bir tanesi de, çeşitli milletlerdeki tarih anlayışları ve tarihyazımı geleneklerini inceleyen müstakil çalışmalardır. "Dünyada Tarihçiliğin Gündemi" adlı çalışma benzer bir gayretin sonunda ortaya çıkmış önemli bir eserdir. Çalışma Kasım 2020 tarihinde, İstanbul'da, Yeni İnsan Yayınevi bünyesinde neşredilmiştir. İlgili ülke tarihçiliğini tanıyan, bir vesile ile bağ kurmuş olan ve akademik teamüllerine hâkim olan Türk tarihçilerin hazırladığı çalışma on bölümden oluşmaktadır. Çalışmada yazarlar sırasıyla; ABD,
Türkiyat Mecmuası, 2021
The political history and the state-centered approach in Turkish historiography have led to quest... more The political history and the state-centered approach in Turkish historiography have led to questioning problems related to the country's history, in addition to presenting some conjuncture and solution in writing. It can be said that the way to solve these issues is a Turkish historical model involving a "mentality-based approach." Based on this claim, the study aims to discuss the historiography in the history of the Turkish nation. Finally, it proposes to adopt a mentality-based solution model. While dividing Turkish history into periods based on mentality and based on the understanding of periodization according to dynasties, attempts have been made to create an alternative to Turkish history, which is seen as a monolith in the context of political history. In our study, Turkish history is handled in three main periods based on mentality. The first of these is designed as the "Early Turks," the second as the "Muslim Turks," and the third as the "Modern Turks" (or the modernization process of the Turks). However, studies on the current state of understanding of history in Turkey analyze its historical past before advancing their own theses, and the historical thoughts of the Ottoman period and the early Republican period are among the main topics discussed. Particular attention has been paid to the Turkish history thesis that emerged with the early Republic as it both nurtures an uninterrupted Turkish political history narrative and carries the discussions to the axis of civilization-of course, without failing to emphasize the speculative historical theses that emerged due to ideological reasons and that these theses have turned into meaningless claims for the academic world today.
Can Tankut ESMEN ÖZ: Türkiye Cumhuriyeti tarihi içerisinden seçilen pek çok farklı konu, bugüne... more Can Tankut ESMEN ÖZ: Türkiye Cumhuriyeti tarihi içerisinden seçilen pek çok farklı konu, bugüne dek araştırma nesnesi edilmiştir. Tarihçiliğin tarihi de bu konulardan bir tanesidir. Eski Türk tarihini ele alan çalışmalar ise tarihyazımının oldukça önemli bir parçası olarak karşımızda durmaktadır. Eski Türk tarihi çalışmalarını gerçekleştiren isimler kimlerdir? Bu isimlerin yöntem anlayışları, tarihe ve eski Türk tarihçiliğinin sorunlarına karşı bakışları nedir? Bu sorulara cevap bulma maksadıyla kaleme alınmış olan bu çalışmada; Türkiye'de eski Türk tarihçiliği üç ana evre hâlinde bölümlere ayrılarak incelenmiştir. Her evre içerisinde; dönemin hâkim tarih görüşü ekseninde şekillenmiş olan merkez anlatılar ve çeşitli itirazlar vasıtasıyla bunların karşılarına konumlanan çevre anlatıları bulunmaktadır. Birinci evrede belirleyici olan devletin bizzat kendisi iken, ikinci evrede bunun yerini siyasî ideolojiler almıştır. Üçüncü evrede ise niteliğin yerine öncelenen niceliğin bir sonucu olarak yaygınlaşan üniversiteler ve çevre anlatıların (şimdilik) ortadan kalkışı arasındaki bağ ortaya konmaktadır. Sonuç olarak elimizde kalan, neredeyse bir asırlık müstakil geçmişi ile bir tarihçilik tarihi, eski Türk tarihçiliğinin 'kendi' hikâyesi kalmıştır.
Tarih metinleri anlattıkları dönemle her ne kadar bağlantılı olsalar da temelde tarihçinin içinde... more Tarih metinleri anlattıkları dönemle her ne kadar bağlantılı olsalar da temelde tarihçinin içinde bulunduğu dönemin ürünüdürler. Geçmişten miras kalan belgeler yumağı tarihçi için bir çerçeve çizse de bu eğip bükülemeyecek kadar katı değildir. Aynı belgeler ile birbirinden farklı, hatta metni kaleme alan kadar çok tarih anlatısı ortaya koymak mümkündür. Tarihçi, çağının insanı olarak öncelikle çağının ruhu ile kurduğu diyalog, daha sonrasında o çağın ihtiyaçları, düşünce dünyası ve dil dünyası içerisinde kendi eserini yazar. Aynı şekilde yazılan tarih metni de kendi döneminin bağlamında okunduğunda anlamlı hale gelir. Daha popüler bir ifadeyle Croce'un dediği gibi her tarih aslında çağdaş tarihtir. 1 Tarihçi tarafından inşa edilir.
Eski Türk tarihçiliği Türkiye'de kurumsallaşmış ve ayakları yere basan bir araştırma sahası olara... more Eski Türk tarihçiliği Türkiye'de kurumsallaşmış ve ayakları yere basan bir araştırma sahası olarak karşımızda durmaktadır. Bu alanda yapılan çalışmaların büyük bir kısmı ise on dokuzuncu yüzyıl boyunca Avrupa'da çeşitli sebeplerle üretilmiş olan öncü metinlerden beslenmektedir. Süreç içerisinde Türkçeye tercüme edilmiş olan bu metinlerin kendi tarihi hikayeleri hakkında yazılıp çizilenler ise oldukça yüzeyseldir. Şimdiye kadar yapılan çalışmalar daha ziyade münferit isimler ya da eserler üzerinde odaklanmıştır. Buna ek olarak, Avrupa kökenli bu ilk metinleri sistematik biçimde sınıflandırma ve kendi bütünlüğü içinde anlamlandırmaya yönelik bir girişimde söz konusu olmamıştır. Bu çalışmada, eski Türk tarihçiliğinin bir araştırma alanı olarak Avrupa'da doğuşu konu edilecektir. Tek bir merkezde ve tek bir amaca hizmet etmeksizin gelişen ve geniş bir külliyata dönüşen bu öncü çalışmalar, kategorize edilip araştırmacılara sunulmaktadır. Böylelikle eski Türk tarihine yönelen günümüz araştırmacılarının, beslendikleri temel çalışmaların kökenleri hakkında bilgi sahibi olmaları umulmaktadır.
The political history and the state-centered approach in Turkish historiography have led to quest... more The political history and the state-centered approach in Turkish historiography have led to questioning problems related to the country's history, in addition to presenting some conjuncture and solution in writing. It can be said that the way to solve these issues is a Turkish historical model involving a "mentality-based approach." Based on this claim, the study aims to discuss the historiography in the history of the Turkish nation. Finally, it proposes to adopt a mentality-based solution model. While dividing Turkish history into periods based on mentality and based on the understanding of periodization according to dynasties, attempts have been made to create an alternative to Turkish history, which is seen as a monolith in the context of political history. In our study, Turkish history is handled in three main periods based on mentality. The first of these is designed as the "Early Turks," the second as the "Muslim Turks," and the third as the "Modern Turks" (or the modernization process of the Turks). However, studies on the current state of understanding of history in Turkey analyze its historical past before advancing their own theses, and the historical thoughts of the Ottoman period and the early Republican period are among the main topics discussed. Particular attention has been paid to the Turkish history thesis that emerged with the early Republic as it both nurtures an uninterrupted Turkish political history narrative and carries the discussions to the axis of civilization-of course, without failing to emphasize the speculative historical theses that emerged due to ideological reasons and that these theses have turned into meaningless claims for the academic world today.
Hocam, sizi Teşteki Türkler ile tanıdık, damgalarla tanıdık. Peki, ilk nerde fotoğrafladınız ve n... more Hocam, sizi Teşteki Türkler ile tanıdık, damgalarla tanıdık. Peki, ilk nerde fotoğrafladınız ve nasıl gelişti bu süreç? SAY/355 • MART 2017
Tarih ve Uygarlık -İstanbul Dergisi yılda bir kez yayınlanan uluslararası hakemli bir dergidir. H... more Tarih ve Uygarlık -İstanbul Dergisi yılda bir kez yayınlanan uluslararası hakemli bir dergidir. Her türlü yayın hakkı Doğu Kitabevi'ne aittir.
Books by Can Tankut Esmen
Editörden, Uluslararası bilimsel değerleri benimseyen, analitik düşünen, özgüveni yüksek, girişim... more Editörden, Uluslararası bilimsel değerleri benimseyen, analitik düşünen, özgüveni yüksek, girişimci bireyler yetiştirmeyi amaç edinmiş, bilimsel araştırmalar ve ürettiği hizmetlerle gerek Edirne'ye gerekse Balkanlar'a toplumsal fayda sağlayan Trakya Üniversitesi, 2022 yılında 40. kuruluş yılını kutluyor. 40 yıllık bu çınarın gerek amaçları gerekse sağladığı faydaların bundan sonra da devam edeceği aşikâr. Üniversitemizin 40. yılını geride bıraktığımız bugünlerde, Rektörümüz Prof. Dr. Erhan Tabakoğlu'nun isteği üzerine Trakya Üniversitesi'nin 40. Yılına Armağan adıyla hazırlamış olduğumuz kitabı sizlere takdim etmekten büyük bir heyecan ve kıvanç duyuyoruz.
Book Reviews by Can Tankut Esmen
Can Tankut ESMEN * Ahmet Şimşek'in editörlüğünü üstlendiği ve "Dünyada Tarihçiliğin Gündemi" başl... more Can Tankut ESMEN * Ahmet Şimşek'in editörlüğünü üstlendiği ve "Dünyada Tarihçiliğin Gündemi" başlığını taşıyan çalışma, bu yayın kritiği metninin inceleme konusudur. Eser, seçilmiş on ülkenin tarihçiliğinin son 20-25 yılına dair bir araştırma ve değerlendirme ortaya koymak iddiasındadır. Bu durum Türkiye'deki tarihyazımı çalışmalarına bakıldığında, gelinen yeni bir merhaleye ulaşıldığını işaret etmektedir. Türk tarihçiliğindeki içe dönüklüğün, tarihin çoğu kez biz bize propagandasına dönüştüğü tarihyazımı; artık "onlar" üzerine düşünen, dışarıda neler olup bittiğine ilgi gösteren ve dışarıyı değerlendirme iddiasında bir hüviyete ulaşmıştır. Söz konusu dışa bakışın somut tezahürlerinden bir tanesi de, çeşitli milletlerdeki tarih anlayışları ve tarihyazımı geleneklerini inceleyen müstakil çalışmalardır. "Dünyada Tarihçiliğin Gündemi" adlı çalışma benzer bir gayretin sonunda ortaya çıkmış önemli bir eserdir. Çalışma Kasım 2020 tarihinde, İstanbul'da, Yeni İnsan Yayınevi bünyesinde neşredilmiştir. İlgili ülke tarihçiliğini tanıyan, bir vesile ile bağ kurmuş olan ve akademik teamüllerine hâkim olan Türk tarihçilerin hazırladığı çalışma on bölümden oluşmaktadır. Çalışmada yazarlar sırasıyla; ABD,
Uploads
Thesis Chapters by Can Tankut Esmen
Papers by Can Tankut Esmen
Books by Can Tankut Esmen
Book Reviews by Can Tankut Esmen