Zaman Makinesi
 | |
| Yazar | H. G. Wells |
|---|---|
| Dil | İngilizce |
| Tür | Roman |
| Yayım | 2000 |
| Yayımcı | İthaki |
Zaman Makinesi (özgün adıyla The Time Machine), H. G. Wells'in 1895 yılında yayınlanan bir bilimkurgu romanıdır. Kitap zaman makinesinin kullanıldığı ilk eserlerden biri olduğu için bilimkurgu edebiyatı için oldukça önemlidir. Aynı ada sahip iki filme de uyarlanmıştır. İlk televizyon uyarlaması BBC tarafından,1950'lerde yapılmış, daha sonra 1960'ta yönetmen George Pal tarafından sinemaya uyarlanmıştır. 2002'de yazarın torunu yönetmen Simon Wells bu filmin yeniden çevrimini çekmiştir.
Wells'in romanı, yaşadığı Viktorya Dönemi İngiltere'sinde geçen bir çerçeve hikâyeden yararlanarak, Zaman Yolcusunun uzak geleceğe yaptığı yolculuğun anlatımına odaklanır. Geleceğin spekülatif tarihi ve evrimi konu alan bir çalışma olan Zaman Makinesi, modern zamanlarda Wells'in iki ayrı insan türünün ortaya çıktığını öngördüğü dönemde artan eşitsizlik ve sınıf ayrımları üzerine bir yorum olarak yorumlanır: adil, çocuksu "Eloi"ler ile çağdaş üst ve alt sınıfların uzak torunları olan vahşi, maymunsu Morlock'lar.[1]
Wells, 1931'de, kitabın ilk kez yayımlanmasından 36 yıl sonra yazdığı önsözde, Zaman Makinesi romanı için "artık olgunlaşmış yazarı tarafından bir kez daha bakıldığında, oldukça başlangıç seviyesinde bir performans" göründüğünü yazdı, ancak "yazarın bu gençlik çabasından dolayı pişmanlık duymadığını" ekleyecekti.[2]
Romanın ortaya çıkışı
[değiştir | kaynağı değiştir]Wells 1888 yılında, Üniversite gazetesinde "The Chronic Argonauts" adlı kısa bir öyküde, zaman yolculuğu kavramını ele almıştı. Bu çalışma Zaman Makinesi'nin temelini oluşturacaktı.[3]
National Observer'ın editörü W.E. Henley'in talebi üzerine "The Chronic Argonauts"u geliştirdi ve bir tefrika halinde yeniden kaleme aldı. 17 Mart - 23 Haziran 1894 tarihleri arasında gazetede imzasız olarak yayınlanan, birbiriyle gevşek bağlantılı şekilde yedi bölüm halinde yayımlanan yeni öykü, Henley'in cesaretlendirmesi ile Wells'in hikaye üzerinde çalışmaya devam etmesine yol açtı. Ertesi yıl Ocak ayında öykü bu kez The New Review gazetesinde yeniden tefrika halinde yayımlandı.[3]
Öykünün iki farklı versiyonu 7 Mayıs 1895'te Henry Holt ve Şirketi tarafından, ardından William Heinemann tarafından 29 Mayıs'ta iki farklı baskı olarak kitap halinde yayımlandı. (İki baskı metinsel olarak farklıdır ve genellikle sırasıyla "Holt metni" ve "Heinemann metni" olarak anılırlar. Neredeyse tüm modern yeniden basımlar Heinemann metnini yeniden üretilmektedir.)[3]
Romandaki sınıfsal bakış
[değiştir | kaynağı değiştir]Zaman Makinesi, Wells'in sosyalist siyasi görüşlerini, hayata ve bolluğa bakışını ve endüstriyel ilişkilerle ilgili çağdaş kaygıyı yansıtmaktadır. Aynı zamanda Ray Lankester'ın sosyal yozlaşma hakkındaki teorilerinden de etkilenmiştir ve Edward Bulwer-Lytton'un Vril'in, Gelecek Irkın Gücü (1871) adlı romanıyla birçok unsuru benzeşmektedir. Ayrıca Wells'in Eloi ırkının, diğer İngiliz sosyalistlerinin çalışmalarıyla, özellikle de William Morris ve paranın önemsiz olarak tasvir edildiği ve işin yalnızca bir şey olarak üstlenildiği News from Nowhere (1890) adlı çalışmasıyla birçok özelliği paylaştığı düşünülmektedir.[1]
Wells'in kişisel deneyimlerine ve çocukluğuna bakılırsa, işçi sınıfı kelimenin tam anlamıyla zamanının çoğunu, yeraltında, madenlerde çalışarak ya da karanlık ve kötü şartlardaki evlerde geçiriyordu. Kendi ailesi, babalarının dükkânında meşgul olmadıklarında zamanlarının çoğunu bodrumdaki karanlık mutfakta geçirirdi. Daha sonra kendi annesi, personelin ve hizmetçilerin yeraltı odalarında yaşadığı, altında tüneller bulunan bir evde hizmetçi olarak çalışacaktı. Çağının başlarında bir manifaturacı çırağı oldu ve saatlerce bodrumda çalışmak zorunda kaldı. Bu da romanda yeraltında yaşayan Morlockların fikir kaynağını ortaya koymaktadır.[3]
Romandaki semboller
[değiştir | kaynağı değiştir]Zaman Makinesi sembolik bir roman olarak da okunabilir. Zaman makinesinin kendisi bir sembol olarak görülebilir ve anlatıda Sfenks, çiçekler ve ateş gibi birçok sembol vardır.[1]
- Sfenksheykeli, Morlock'ların zaman makinesini sakladığı yerdir ve geçmeden önce çözmesi gereken bir bilmece veren Oedipus'un hikâyesinde Sfenks'e gönderme yapar. Sfenks, Wells'in isteği üzerine ilk Londra baskısının kapağında yer aldı.
- Beyaz çiçekler Weena'nın bağlılığını ve masumiyetini simgelemektedir ve zaman makinesinin mekanizmasıyla tezat oluşturmaktadır. Zaman Gezgini'nin hikâyesinin doğru olduğunun tek kanıtı gelecekten getirdiği bu çiçekledir.
- Ateş medeniyeti simgelemektedir: Zaman Gezgini onu Morlock'ları savuşturmak için kullanır, ancak ateş onun kontrolünden kaçar ve bir orman yangınına dönüşür. Bu da sembolik olarak medeniyetin kontrol edilmezse yıkıcı olacağına yönelik bir göndermedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "The Time Machine". 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.
- ^ Wells, H. G.; Warner, Marina; McLean, Steven (2005). Parrinder, Patrick (Ed.). The time machine. Penguin Classics. Londra: Penguin Books. ISBN 978-0-14-143997-6.
- ^ a b c d Hammond, John Richard (2004). H. G. Wells's "The time machine": a reference guide. Westport (Conn.): Praeger. ISBN 978-0-313-33007-0.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta The Time Machine ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikikaynak'ta The Time Machine ile ilgili metin bulabilirsiniz.
Vikisöz'de The Time Machine ile ilgili sözler mevcuttur.- Zaman Makinesi at Standard Ebooks
- Gutenberg Projesi'nde The Time Machine
- "Selected Bibliography of Scholarship on H.G. Wells's The Time Machine"
The Time Machine LibriVox'ta kamu malı kitap
