Yunanistan'daki eski camiler listesi
Bu liste, Yunanistan'daki eski camilerin bir listesidir. Bu liste Yunanistan'daki camileri (Arapça: مَسْجِد, Yunanca: Τζαμί) ve Müslümanlar için diğer ibadet alanlarını listeler. Listede Yunanistan'daki eski tarihi camilerin bazıları listelense de liste bu tarihi yapıların tamamını kapsamaz. Bu listedeki eski cami ifadesei, Yunanistan'da namaz için kullanılan herhangi bir Müslüman camisini (binası) veya alanını içermektedir, ancak tüm yapılar günümüzde özgün işlevinde kullanılmamaktadır. Yunanistan'da yer alan ve aktif olarak kullanılan camiler için Yunanistan'daki camilerin listesine bakınız.
Camiler Girit Emirliği döneminden (824-961) beri modern Yunanistan sınırları içinde var olmuştur. Ancak, Girit'in Bizanslılar tarafından yeniden ele geçirilmesinden (961) sonra Müslümanlar ya öldürüldükleri, köleleştirildikleri ya da Hristiyanlığa dönüştürüldükleri için Emirlik döneminde inşa edilen camilerden hiçbiri günümüze ulaşamadı.[1][2] Bu nedenle günümüzde Yunanistan'daki ve tüm Balkan yarımadasındaki en eski caminin, 1389-1402 yılları arasında Dimetoka'da (Batı Trakya) inşa edilen camilerin ilki olan Çelebi Sultan Mehmed Camii olduğuna inanılmaktadır.[3]
Listelenen eski camilerin çoğu, modern Yunanistan'ın çeşitli bölgelerinin bir noktada Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olduğu 14. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar tarihlenmektedir.[3]
Özellikle Yunanistan'ın güneyinde birçok Osmanlı camisi ve diğer Müslüman anıtları, ya 1820'lerde gerçekleşen Yunan İsyanı sırasında ya da birbirini izleyen savaşlar ve çatışmalar sırasında yıkıldı. Milliyetçi ayaklanma ve Osmanlı'ya ve daha sonra Türk ordusuna karşı savaş dönemlerinde, bağımsızlığını yeni kazanan Yunan milleti, düşmanla özdeşleşmiş bir inancın anıtlarına çok az saygı gösterdi.[3] Bazı Osmanlı camilerine el konuldu ve devlet daireleri, kiliseler ve diğer sivil amaçlarla kullanılmak üzere yeniden tasarlandı.
1923 yılında Yunanistan ile Türkiye arasında gerçekleşen Nüfus mübadelesi nedeniyle Yunanistan'da birçok cami kapatıldı veya terk edildi. Sonuç olarak, 355.000 ila 400.000 Müslüman Yunanistan'ı terk etti,[4] çoğu topraklarını, geçim kaynaklarını ve camilerini zorla terk etmek zorunda kaldı.
Birçok eski cami ve diğer dini yapılar, Makedonya, Trakya, Girit vilayetleri ve 20. yüzyılın başlarında Yunan Devleti ile bütünleşmiş Oniki Ada adalarında da ayakta kaldı. O zamana kadar, her inançtan dini yapıların korunması için mevcut bir yasa vardı.[3]
Ayakta kalan eski camiler veya diğer dini yapılar günümüzde anıt olarak korunmaktadır.[3] Birçoğu hala hükûmet binaları ve kiliseler olarak kullanılırken diğerleri restore edilerek müze, sergi ve konser merkezleri ve turistik yerler olarak kullanılmaktadır.
Attika'daki eski camilerin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Atina'nın tüm metropol bölgesini kapsayan Orta Yunanistan'daki Attika idari bölgesindeki eski camilerin listesi.
| Şu anki ismi | Cami Adı | Fotoğraf | Şehir | Açılış yılı | Kapanış yılı | Notlar | Ref. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Fethiye Camii Müzesi | Fethiye Camii (Yunanca: Φετιχιέ τζαμί), Buğday Pazarı Camii | 
|
Atina | 15. Yüzyıl | 1830 | Osmanlı Yunanistanı döneminin en önemli anıtlarından biri Atina'da varlığını sürdürmektedir. Kayıtlara göre cami ilk olarak 15. yüzyılda bir Bizans Hristiyan bazilikasının kalıntıları üzerinde yapıldı. Günümüzdeki cami 1668-1670 yıllarında inşa edildi. Cami, 1834 Yunan bağımsızlığından sonra yeniden tasarlandı ve bakıma muhtaç hale geldi. 2017'den sonra restore edildi ve kültürel sergiler için halka açık durumdadır. | ,[5][6] |
| Yunan Halk Sanatları Müzesi Ek Binası | Tzistarakis Camii, 'Aşağı Çeşme Camii' | 
|
Atina | 1759 | 1830 | Monastiraki Meydanı'ndaki şehir pazarının kalbinde, Osmanlı valisi veya Atina Kalesi komutanı Mustafa Ağa Tzisdarakis tarafından yaptırıldı. 1830'larda Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanmasından sonra cami çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. 1918'de restore edildi ve müze olarak kullanıldı. | , |
Orta Makedonya'daki eski camilerin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Makedonya idari bölgesindeki eski camilerin listesi.
| Şu anki ismi | Cami Adı | Fotoğraf | Şehir | Açılış yılı | Kapanış yılı | Notlar | Ref. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mehmet Bey Camii (Yunanca: Τέμενος Μεχμέτ Μπέη) | 
|
Serez | 1492-1493 | Sadrazam Gedik Ahmed Paşa'nın oğlu Mehmed Bey tarafından 1492-1493 yıllarında yaptırılmıştır. İsmail Bey'in cami ve türbesi, Rum-Türk mübadelesinden sonra terk edildi. | [7] |
Batı Yunanistan'daki eski camilerin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Batı Yunanistan idari bölgesindeki eski camilerin listesi.
| Şu anki ismi | Cami Adı | Fotoğraf | Şehir | Açılış yılı | Kapanış yılı | Notlar | Ref. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Fethiye Camii (Nafpaktos) | 
|
İnebahtı | 1499 | Limanın doğu tarafına yakın bir konumda yer almaktadır. İnebahtı'ın Venedikliler tarafından ele geçirilmesinden kısa bir süre sonra Osmanlı Sultanı II. Bayezid tarafından yaptırılmıştır. Sadece ara sıra geçici sergiler için açık durumdadır. | [8] | ||
| Vouleftikon | Ağa Paşa Camii | 
|
Nafplion | 1730 | Nafplion Syntagma Meydanı'nın açıklarında gri taştan yapılmış cami. Yunan yönetimi ele geçirdikten sonra, burada ilk kez 1825'te ve daha sonra bir hapishane olarak toplanan ilk Yunan Halk Meclisine ev sahipliği yaptı. Daha sonra tamamen restore edildi, ancak yalnızca caminin eski ana salonu konserler için halka açık durumdadır. Arkasında camiye bağlı bir Türk İslam dini okulu olan Medrese binası yer almaktadır. | [9] |
Girit'teki eski camilerin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yunan adalarının en büyük ve en kalabalık olanı Girit'teki eski camilerin listesi.
| Şu anki ismi | Cami Adı | Fotoğraf | Şehir | Açılış yılı | Kapanış yılı | Notlar | Ref. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Küçük Hasan Paşa Camii | Yunanca: Gialisi Tzami, | 
|
Hanya | 1645 | Hanya şehrinde en iyi korunmuş eski cami. Osmanlılar tarafından Küçük Hasan Paşa adına yaptırılmıştır. Önceden var olan bir Hristiyan tapınağı üzerine inşa edildiği tahmin edilmektedir. Cami, taş kemerlerle desteklenen büyük bir yarı küresel kubbeye sahiptir. Kuzey ve batı cephelerinde altı küçük kubbe ile taçlandırılmış bir harim bulunur. Eskiden camilerde olduğu gibi açık olan harim, 19. yüzyılın sonlarında kemerli açıklıklarla çevrilmiştir. | [10] |
Ege Adaları'ndaki eski camilerin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yunanistan ile Türkiye arasında yer alan Ege Denizi'ndeki adalar grubu Ege Adaları'nda bulunan eski camilerin listesi.
| Şu anki ismi | Cami Adı | Fotoğraf | Şehir | Açılış yılı | Kapanış yılı | Notlar | Ref. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lesvos Valide Camii | (Yunanca: Βαλιντέ Τζαμί) | 
|
Midilli | 1615 | Midilli Adası'nın başkenti Midilli liman kenti içerisinde Türk ağırlıklı bir kesim olan Epano Skala'da yer almaktadır. Cami, mermer merdivenli, taştan yapılmış tek katlı bir yapıdır. Oyma arabesklerle süslenmiş bir çeşmeye sahip taş döşeli bir ön avluya sahiptir. Caminin iç çatısı rengârenk boyanırdı, ancak Türkler şehri terk ettikten sonra çatısı kahverengiye boyandı. | [11] |
Epir'deki eski camilerin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzeybatı Yunanistan'daki Epir'deki (bölge) eski camilerin listesi.
| Şu anki ismi | Cami Adı | Fotoğraf | Şehir | Açılış yılı | Kapanış yılı | Notlar | Ref. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aslan Paşa Camii - Belediye Müzesi | Aslan Paşa Camii, Yunanca: τζαμί Ασλάν Πασά) | 
|
Yanya | 1618 | Büyük bir İslami dini eğitim kompleksinin çekirdeği. Günümüzde sadece cami, Medrese (İlahiyat Fakültesi), Homonim Türbesi (türbe) ve Mageiria (ocak ve ev) hayatta kalmıştır. Caminin içindeki minber ve mihrap (nişi) korunmuştur. Müze koleksiyonunda Ali Paşa döneminden eserler, bronz objeler ve İslami kitaplar yer almaktadır. | [12] |
Teselya'daki eski camilerin listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Yunanistan yakınlarındaki Teselya idari bölgesindeki eski camilerin listesi. Bölge, 1881 yılına kadar dört buçuk asır Osmanlı kontrolünde kaldı. Bunun sonucunda çok sayıda cami inşa edildi ve ayakta kaldı.
| Şu anki ismi | Cami Adı | Fotoğraf | Şehir | Açılış yılı | Kapanış yılı | Notlar | Ref. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osman Şah Camii | 
|
Tırhala | 1550'ler | Cami artık ibadet için kullanılmamaktadır; günümüzde küçük etkinlikler için bir mekan olarak işlev görmektedir ve koruma altındaki bir UNESCO alanıdır. | |||
| Yeni Cami | 
|
Larisa | 1902 | 1925'te Selanik Arkeoloji Müzesi'ne ev sahipliği yapmak için kullanıldı. Bugün bir sergi merkezi olarak hizmet vermektedir. | |||
| Alaca İmaret Camii | 
|
Selanik | 1484 veya 1487 | Bina bugün geçici sergiler, sanatsal ve kültürel etkinlikler için kullanılmaktadır.[13] | |||
| Hamza Bey Camii | 
|
Selanik | 15. yüzyıl | 1923'ten sonra minare kaldırıldı ve bina artık cami olarak işlev görmemeye başladı. 2006 yılında Yunanistan Kültür Bakanlığı tarafından devralındı. | |||
| Muharrem Paşa Camii | 
|
Elassona | 17. / 18. yüzyıl | Bina bir süre Elassona arkeolojik koleksiyonunun bir kısmını depolamak için kullanıldı. |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yunan Müslümanları
- Yunanistan'da İslam
- Yunanistan'da camilerin listesi
- Dünyanın en eski camilerinin listesi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Canard (1971), pp. 1084–1085
- ^ Kazhdan (1991), p. 96
- ^ a b c d e "Old and new mosques in Greece:a new debate haunted by history". academia.edu. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ Less than Nations: Central-Eastern European Minorities after WWI. 1. Cambridge Scholars Publishing. 2013. s. 365. ISBN 9781443854610.
- ^ "Restored Fethiye Mosque opens to visitors in Athens". lonelyplanet.com. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020.
- ^ "Historic Ottoman mosques cast light on Greek capital Athens". dailysabah.com. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020.
- ^ "Mehmed Bey Mosque". ottoman.mfa.gov.tr. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020.
- ^ "Fethiye Mosque (Nafpaktos)". lonelyplanet.com. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.
- ^ "A parliament, a recidence and a mosque". visitnafplio.com. 10 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.
- ^ "About Kucuk Hasan Pasha Mosque". hellotravel.com. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ "Lesvos Valide Mosque". greeka.com. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ "Aslan Pasha Mosque - Municipal Museum". travelioannina.com. 1 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2020.
- ^ Page 196, Memory and Architecture, Eleni Bastéa,(Albuquerque: University of New Mexico Press, 2004).
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Iḳrīṭis̲h̲". The Encyclopaedia of Islam, New Edition (12 vols.) (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. 1960–2005.
- Kazhdan, Alexander (1991). "Anemas". In Kazhdan, Alexander (ed.). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. p. 96. ISBN 0-19-504652-8.