Serbest Bölge (bölge)
Serbest Bölge veya Kurtarılmış Bölgeler, Batı Mağrip'te kısmen tanınan egemen bir devlet olan Sahrawi Arap Demokratik Cumhuriyeti'nin Polisario Cephesi hükûmeti tarafından Batı Sahra'nın kontrolündeki 2.200 kilometre (1.400 mi) büyüklüğündeki bir mayın tarlasıyla çevrili sınır duvarı,[1] genellikle Fas duvarı olarak anılır ve Cezayir'in batısında ve Moritanya'nın kuzeyinde bulunmaktadır. Güney İlleri'nin bir parçası olarak Fas tarafından kontrol edilen Fas duvarının batısındaki bölgen dışında kalan bir alandır. Her iki devlet de Batı Sahra'nın tamamını kendi toprakları olarak kabul etmektedir.
Bölge, Polisario Cephesi ile Fas arasında, Batı Sahra Yerleşim Planının bir parçası olarak üzerinde anlaşmaya varılan 1991 ateşkesinde Polisario'nun elindeki bir bölge olarak diğer alanlardan ayrılmıştır. Fas, bölge nüfusunun çoğu da dahil olmak üzere Güney İlleri'nin batısında kalan alanları kontrol etmektedir. Yapılan ateşkes Birleşmiş Milletler MINURSO güçleri tarafından, bölgede barışı koruma ve bağımsızlık referandumu düzenlemekle gözetilmektedir.[2]
Batı Sahra deyimi, Polisario ve Fas arasında tartışmalı olup, farklı tarafların kontrolü altındaki bölgelere atıfta bulunmak için kullanılan farklı adlandırmaları da içermektedir.
Fas, Polisario kontrolündeki bölgeyi rutin olarak bir "tampon bölge" veya "tampon şerit" olarak tanımlamaktadır. Ayrıca bu bölgeye Polisario güçlerinin girişine izin verilmemekte ve hem askeri faaliyetlerin hem de sivil inşaatların bir ateşkes ihlali teşkil ettiğini iddia etmektedir.[3][4] Polisario Cephesi ise mevcut durumun Fas'ın 1991'de imzaladığı bölgenin statüsünü düzenleyen anlaşmanın hükümlerine uygun olmadığını ve "tampon şeridi" tüm bölgenin yalnızca ince bir kısmı olarak nitelenmesi gerektiğini iddia etmektedir. Bu tartışmalı bölge tarafsız bölge olarak adlandırılmaktadır. Bu bölgenin dışındaki alanlar, askeri hareketlere ilişkin bazı kısıtlamalara uymaları koşuluyla, onları kontrol eden tarafın faaliyetine açıktır. Benzer şekilde Polisario, söz konusu bölgeleri resmi olmasa da "kurtarılmış bölge" veya "serbest bölge" olarak adlandırmaktadır. Birleşmiş Milletler burayı basitçe "Berm'in doğusu" olarak ve Fas kontrolü altındaki bölgelere ise "Berm'in batısı" olarak atıfta bulunmaktadır.
Bölgenin statüsünün yeniden belirlenmesi için üzerinde çalışılan yerleşim planına göre, Polisario ve Fas güçlerinin bölgedeki hareketi detaylı olarak kısıtlanmıştır.[5]
Bölgedeki nüfus ve faaliyetler
[değiştir | kaynağı değiştir]Duvarın doğusundaki serbest bölge olarak adlandırılan bölgenin nüfusunun 30.000[1] -40.000[6] arasında olduğu tahmin edilmektedir. Duvarın batısında kalan Fas kontrolündeki alanda ise yerleşimcilerin en az üçte ikisini Faslıların oluşturduğu 500.000 kişinin yaşadığı tahmin edilmektedir. 1975 Yeşil Yürüyüşü'nün ardından Fas devleti, binlerce Faslıyı Fas kontrolü altındaki Güney İllerine (bölgenin %80'i) taşınmaya ikna eden yerleşim planlarını desteklemiştir.[7]
Bölgedeki başlıca yerleşim yerleri Tifariti (mevcut geçici başkent ), Bir Lehlou (eski geçici başkent), Agounit, Meharrize, Mijek, Dougaj ve Zug'dur .
Sahra'nın sert iklimi, askeri çatışmalar ve kara mayınlarının bolluğu nedeniyle Sahrawiler için bile erişim oldukça zordur.[8] Bölgede esas olarak geleneksel olarak deve güdümü işini sürdüren Sahravi göçebeleri yaşamaktadır.
Polisario Kuvvet gücü
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bölgedeki Polisario birlikleri (Sahrawi Halk Kurtuluş Ordusu'na (SPLA) bağlı olarak), her biri Polisario'nun ilan ettiği Sahrawi Arap Demokratik Cumhuriyeti Başkanı'na bağlı üst düzey bir komutan tarafından kontrol edilen yedi "askeri bölgeye" bölünmüştür.[9][10][11] Polisario'nun bu bölgede bulunan gerilla ordusunun toplam boyutu kesin olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklara göre, 3.000 ila 6.000 arasında asker bulunduğu iddia edilirken,[9] başka kaynaklar bu sayıları Cezayir ve Moritanya sınırları içinde konuşlanmış veya ateşkes nedeniyle terhis edilmiş ek savaşçılarla birlikte 12.000'lere kadar çıkarmaktadır.[12] Bu kuvvetler, top mevzileri, savunma siperleri ve yer altı askeri üsleri gibi kalıcı mevziler oluşturarak bölgede mobil devriye süreci yürütmektedir.[11][13][14]
Bölgedeki olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sahra Cumhuriyeti'nin 30. yıldönümünü anmak için kuvvetlerin bir araya toplanması[15] Birleşmiş Milletler tarafından bu boyuttaki bir kuvvetin bir araya gelmesinin ateşkesi ihlal edebilecek bir hadise olması nedeniyle kınanmıştır.[16]
MINURSO, iki taraf arasında her ay tüm Batı Sahra bölgesinde ortalama 2-4 bu tür ihlal olduğunu bildirmektedir. Buna ek olarak, her iki taraftaki yerel komutanların altındaki kuvvetlerin MINURSO personeli tarafından denetiminin reddedilmesiyle ilgili birkaç ihlal daha bulunmaktadır.[17]
Fas Duvarı'na karşı her yıl bölgede protesto gösterileri yapılmaktadır. Bu protestolara Sahrawi'ler, İspanya, İtalya ve diğer Avrupa ülkelerinden uluslararası aktivistler katılmaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Western Sahara – Africa's last colony" (PDF). 28 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "MINURSO". 4 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Polisario Tifariti festivities, an international law violation, minister". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Morocco brings to UN attention seriousness of actions at buffer strip of other parties to Sahara iss". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ceasefire Monitoring". minurso.unlb.org. 18 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
- ^ Vivir sin nubes El País, 18 December 2010, (İspanyolca)
- ^ "Western Sahara's stranded refugees consider renewal of Morocco conflict". The Guardian. 6 Ocak 2015. 22 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023.
- ^ "Western Sahara". www.icbl.org. 26 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Michael Bhatia (2001). "Western Sahara under Polisario Control: Summary Report of Field Mission to the Sahrawi Refugee Camps (near Tindouf, Algeria)". Arso.org. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
- ^ "Through a cleared minefield as Moroccan soldiers watch... The liberated wasteland... An underground hospital... and a guerrilla army built on idealism..." 18 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Michael Palin (2002). Sahara with Michael Palin. ISBN 0-297-84303-6. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023.
- ^ "MINURSO: UNITED NATIONS MISSION FOR THE REFERENDUM IN WESTERN SAHARA: 1991 to today" (PDF). 16 Aralık 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Rory Carroll (7 Şubat 2001). "Saharan rebels stranded in camps, casualties of the stalemate between Morocco and the Algerian-backed Polisario rebels; 100,000 refugees subsist on aid". The Guardian. 12 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023.
- ^ Toby Savage. "A Land of Hope and Glory : Toby Savage treads carefully in Western Sahara". 11 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
- ^ "Commemoration of the Saharawi Republic's 30th anniversary in liberated territories of Western Sahara". Sahara Press Service. 19 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ods Home Page" (PDF). 9 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2006. Secretary General's report to Security Council on Western Sahara, 19 April 2006
- ^ "MINURSO: Ceasefire monitoring". 18 Şubat 2007. 18 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Birleşmiş Milletler (Harita) 23 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ekim 2006 itibarıyla Minurso Konuşlanması, Harita No. 3691 Rev. 53 Birleşmiş Milletler, Ekim 2006 (Renkli), Barışı Koruma Operasyonları Departmanı, Kartografik Bölüm