Sangha

Sangha (Pali: saṅgha; Sanskrit: संघ saṃgha) Pali dilinde ve Sanskritçe'de ortak amaç veya vizyona sahip topluluk, dernek ya da cemiyet anlamında kullanılan bir kelimedir. Budist Keşişler Topluluğu da denir. Değişik anlamlarda Budist veya Jainist grupları tanımlamak amacıyla da kullanılmaktadır. Geleneksel olarak Sangha Budistlerde iki anlamda kullanılmaktadır: en yaygın olarak rahipler Sanghası, yani rahip ve rahibelerden oluşan topluluk anlamına gelir. Daha dar anlamda ise, Sangha, arya-sangha, "soylu Sangha" da denilen belli bir yüksek farkındalığa ulaşmış varlıkların oluşturduğu topluluk veya gerçeğin ne olduğunu arayanların oluşturduğu topluluk (örneğin "Satsang") anlamında da kullanılmaktadır. Bu madde de öncelikle anlatılan rahipler Sanghasıdır. Budistler geleneksel olarak, aydınlanmaya giden yolda en uygun ortamı rahip yaşantısının sağladığını kabul eder. Ayrıca Sangha Buda'nın öğretilerinin korunması, çevrilmesi, ileriye taşınması ve yayılmasından sorumludur.

Rahipler Sanghası

Budist geleneğini ve öğretilerini uygulayan bir topluluktur. Rahip (bhikku) ve rahibelerden (bhikkhuni) oluşmaktadır.

Soylu Sangha (Arya-Sangha)

Soylu Sangha, Sanskritçede “Arya-Sangha” olarak geçmektedir. Budist öğretisine göre, aydınlanma yolunda ilk adımı başarıyla geçenlerdir. Dolayısıyla bu, şu anlama da gelmektedir: Onlar, egolarından kurtulabilmişlerdir; ancak bu tamamen aydınlanma demek değildir. Çünkü Budizm anlayışına göre, onların algılaması kısmen ince bir perdeyle karartılmıştır; örneğin çok incelmiş duygu ve hisler biçiminde hala sersem haldedir. Ancak bu duygular daha ziyade geçip giden “gökteki bulutlar” olarak algılanır. O duygular kişi ile özleşmemekte, sağlıklı bir mesafeden algılanabilmektedir. Bu nedenle „uyanış“ genellikle „kurtuluş“ olarak ifade edilmektedir. Soylu Sangha, Budistlerin sığınak olarak nitelendirdikleri üç sığınaktan biridir. (Diğer iki sığınak, Buda ve Dharma öğretisidir.)

Budizm’de Keşişlik

Bizzat Buda tarafından yaşamın içine çekilen keşiş ve rahibelerin oluşturduğu topluluk Sangha’nın Budist keşişliği (Dhamma), öğretilerin korunması ve yayılması konusunda önemli bir etkisi vardır. Henüz amatör olanlarla ortak 4 ayrı grup oluşturulmuştur ve Sangha adını verdiğimiz bu gruplar Buda’nın öğretilerinin takipçisidirler.

Genel özellikleri

Hristiyan toplulukların aksine keşiş topluluğu başlangıçtan itibaren vardı. Bu topluluk ilk olarak keşişler için, daha sonraları ise rahibeler içinde oluşturulmuştur. Adaylar ilk yıllarda sadece Buda tarafından seçilmekteydi. Hızla büyüyen topluluk ile daha sonraları Buda, keşiş tayin etme hakkını müritlerine devretmiştir. Budist keşiş ve rahibelerin yaşamları genellikle Hristiyan topluluklarınkinden daha sofudur (maneviyatlıdır).

İlk başlarda geçimini sadaka ve hayırlarla sağlayan evsiz gezici rahipler vardı. Daha sonraları ise Buda’nın yaşamını devam ettirebilmesi için varlıklı üyeler tarafından geçici ve daimi kalacak yerler tesis edilmiştir. O zamana kadar sadece yağış dönemleri için barınaklar yapılmıştır. Ama bu barınaklar sonunda tekrar yıkılmaktaydı. Yaşam tarzlarında kısmen farklılıklar gözlemlense de Budizm’de sadece bir tane topluluk vardır. Farklı okul isimleri şeklinde ifade edilmesinin sebebi de topluluğun bölünmesinin büyük suç olarak görülmesi olabilir. Buda’nın zamanında da topluluğun bölünmesi için girişimler ve eğilimler vardı ve şüphesiz bunların çoğu siyasi amaçla yapılıyordu.

Budist keşişlere gösterilen büyük bir saygı vardır ve bu saygının çoğu keşiş ve rahibeleri temsil eden Dhamma’ya (Budist öğreti) gösterilmeden önce kişilere gösterilirdi.

Günümüzde Asya’da daha az insan, keşiş hayatını tercih etmektedir. Bundan 40 yıl önce sayıları yaklaşık bir milyon kadardı. Tibetli keşiş ve rahibelerin 110.000’i aşkın sayıları bugün 2,7 milyona ulaşmıştır.

Keşişlik ve Rahibelik kuralları

Budist topluluk kurallarında, -bu kurallar (Pali) Patimokkha ya da (Sanskritçe) Pratimoksha adıyla da bilinir- hem keşiş ve rahibeliğin kuralları belirlenir hem de topluluk yaşamındaki törenler düzenlenir. Bu kurallar topluluk yaşantısının bütün alanlarını kapsar ve düzenler. Tam anlamıyla bir rahibe olmanın kuralları tam anlamıyla bir keşiş olmanın kurallarından daha fazladır. Bu topluluğa girmenin ve yola başlamanın bir yolu da tamlığa ulaşmış bir yaşam tarzının yanı sıra mürit olmaktır. Topluluktaki kurallar demokratiktir ve büyük çoğunlukları Buda öğretileri ile uyuma yönlendirir. Bir keşiş ya da bir rahibe 4 ana suçtan birini işlerse rahip atamasını kaybeder. Kişi yanlış bir adımında amatör durumuna geri döner ve artık hayatında hiçbir zaman topluluğa üye olarak kabul edilemez. Ancak Buda keşiş ya da rahibe olarak çalışmasına izin verebilir. Hiçbir hata ortaya çıkmazsa bu iş planlandığı gibi tamamlanır.

Dış bağlantılar

• Polonya'da Budist Rahiplar 3 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lehçe
• "Bhikkhu Kuralları", yazan Bhikkhu Ariyesako. İngilizce
• "Sangha'nın görevleri" yazan Ajaan Lee Dhammadharo5 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İngilizce