Sırrı Atalay
| Sırrı Atalay | |
|---|---|
| |
| Cumhuriyet Senatosu Başkanı | |
| Görev süresi 16 Haziran 1977 - 6 Kasım 1979 | |
| Yerine geldiği | Tekin Arıburun |
| Yerine gelen | İhsan Sabri Çağlayangil |
| Türkiye Adalet Bakanı | |
| Görev süresi 15 Aralık 1964 - 20 Şubat 1965 | |
| Başbakan | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | Mehmet Sedat Çumralı |
| Yerine gelen | Hasan Dinçer |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 9., 10. ve 11. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 22 Mayıs 1950 - 25 Mayıs 1960 | |
| Seçim bölgesi | 1950 – Kars 1954 – Kars 1957 – Kars |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1919 Pasinler, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 9 Eylül 1985 (66 yaşında) Bodrum, Muğla, Türkiye |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi (1950-1980) |
| Akraba(lar) | Orhan Atalay (torun) |
| Bitirdiği okul | Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | Hukukçu |
Sırrı Atalay (1919,[1] Pasinler, Erzurum, Osmanlı İmparatorluğu - 9 Eylül 1985, Bodrum, Muğla, Türkiye) Türk hukukçu ve siyasetçi, 1950 yılından 1960 yılına milletvekilliği, 1961 yılından 1980 yılından kadar da senatörlük yaptı. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin aralıksız en uzun süre görev yapmış parlamenterlerinden biridir. 1977-1979 yılları arasında Cumhuriyet Senatosu başkanlığı yaptı.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Erzurum'un Pasinler ilçesinde dünyaya geldi. Aslen Ardahan, Gölelidir.[2] Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Bir süre yargıçlık, savcılık ve serbest avukatlık yaptı.
1950 yılında Cumhuriyet Halk Partisi'nden (CHP) Kars milletvekili seçildi. 1954 genel seçimlerinde bir kez daha CHP'den Kars milletvekili seçildi. Demokrat Partinin iktidarda olduğu bu yıllarda, CHP'nin etkin politikacılarından biri olarak iktidara yönelttiği sert eleştirilerle dikkati çekti. Temmuz 1956'da "hükûmetin manevi kişiliğini tahkir etmek" savıyla dokunulmazlığı kaldırıldı.[3]
1957 yılında yeniden Kars milletvekili seçildi. Aynı yıl CHP Parti Meclisi üyesi oldu. Bu yıllarda partide Genel Sekreter Kasım Gülek karşıtı grup içinde yer aldı. 1959 ve 1961 yılındaki kurultaylarda yeniden parti meclisine seçildi. Kurucu Meclis Kars İli Temsilciliği (6 Ocak 1961 - 15 Ekim 1961) yaptı. 1961 yılından başlayarak 1980 yılına kadar dört dönem Cumhuriyet Senatosu Kars üyeliği yaptı. Böylece 1950 yılından 1980 yılına kadar 30 yıl boyunca parlamentoda kalmayı başaran bir siyaset adamı olarak tanındı.
Ekim 1964 tarihindeki CHP 17. Kurultayı'nda parti meclisine ve genel sekreter yardımcılığına seçildi. Aralık 1964-Şubat 1965 tarihleri arasında X. İsmet İnönü Hükümeti'nde kısa bir süre Adalet Bakanı olarak görev yaptı. 1966 yılındaki 18. Kurultay'da kurultay başkanlığı için yarıştığı ortanın solu ekibinin adayı Prof. Muammer Aksoy'a karşı kaybetti.[4] Aynı kurultayda parti meclisine de giremedi.
1965-1972 yılları arasında parti içindeki siyasal çizgi tartışmalarında çok etkin bir konumu olmadıysa da, Mayıs 1972 tarihinde Bülent Ecevit'in parti genel başkanlığına seçildiği 5. Olağanüstü Kurultay'da Ecevit grubunun divan başkanı adayıydı. Haziran 1977 tarihinde Cumhuriyet Senatosu başkanlığına seçildi, Kasım 1979 tarihine kadar bu görevde kaldı. 1979 yılında Senato başkanıyken, Fahri Korutürk'ün rahatsızlığı nedeniyle yaklaşık üç ay boyunca Cumhurbaşkanlığına vekalet etti.
1977-1980 yılları arasında parlamento üyesi olduğundan, Kasım 1982 tarihinde kabul edilen yeni anayasayla, beş yıllık siyaset yasağı kapsamına alındı. Mayıs 1983 tarihinde yeni siyasi partilerin kurulup seçimlere hazırlandığı bir sırada, yasaklı olmasına karşın siyasal çalışmalar yaptığı savıyla ve Milli Güvenlik Konseyi kararıyla bazı eski siyasetçilerle birlikte Çanakkale'de Zincirbozan'da genel gözetim altına alındı. Ama 6 Kasım seçimlerinden önce serbest bırakıldı.
9 Eylül 1985 tarihinde Bodrum'da geçirdiği kalp rahatsızlığı nedeniyle öldü.[5] Cenazesi Ankara'ya getirilerek Cebeci Asri Mezarlığı'nda defnedildi.
Zincirbozan'da yazdığı anıları ölümünden sonra Hikmet Bila tarafından derlenerek Bir Ömür Politika (1986) adıyla yayımlandı. Evli ve 1 çocuk babasıydı. Adı İzmir'in Karabağlar ilçesindeki bir caddeye verildi.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
- ^ a b "Milliyet.com.tr sitesi 24 Mart 2011 tarihli Sırrı Atalay ile ilgili haber Erişim tarihi: 09. 07.2011". 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2011.
- ^ Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition
- ^ CHP kurultayı açıldı 25 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 19/10/1966, Milliyet.
- ^ Sırrı Atalay öldü 25 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 10/9/1985, Milliyet.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Fahri Korutürk |
Türkiye Cumhurbaşkanı Vekili 27 Temmuz 1978 - 18 Ekim 1978 |
Sonra gelen: Fahri Korutürk |
| Önce gelen: Tekin Arıburun |
Cumhuriyet Senatosu Başkanı 16 Haziran 1977 - 6 Kasım 1979 |
Sonra gelen: İhsan Sabri Çağlayangil |
| Önce gelen: Mehmet Sedat Çumralı |
Türkiye Adalet Bakanı 15 Aralık 1964 - 20 Şubat 1965 |
Sonra gelen: Hasan Dinçer |
- Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanları
- 28. Hükûmet - 10. İnönü Hükûmeti
- 1919 doğumlular
- 1985 yılında ölenler
- Erzurum ili doğumlu siyasetçiler
- TBMM 9. dönem Kars milletvekilleri
- TBMM 10. dönem Kars milletvekilleri
- TBMM 11. dönem Kars milletvekilleri
- TBMM 1961 Kurucu Meclis Kars il temsilcisi
- TBMM Kars Cumhuriyet Senatörleri
- TBMM Cumhuriyet Senatosu Cumhuriyet Halk Partisi Grup Başkanvekilleri
- Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim görenler
- TBMM Cumhuriyet Senatosu Başkanvekilleri
- Hukukçu Senatörler
- Cumhuriyet Halk Partisi Parti Meclisi üyeleri
- TBMM Hesaplarını İnceleme Komisyonu
- TBMM Anayasa Komisyonu
- Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedilenler
- 20. yüzyıl Türk avukatları
- Türkiye adalet bakanları