Nom
Nom (Eski Mısır dili: sepat; Antik Grekçe: Νομός, “yöre”), Antik Mısır'ın idari yöreleridir.
Antik Mısır'da Ptolemaios Hanedanı döneminde ülke, bölgesel idare düzeyinde, sayıları 42 kadar yerel yönetim birimine ayrılmıştı. Bunlar günümüzde Türkiye'de yerel idare birimi olan "il" veya "vilayet" kavramının karşılıkları ve hatta ataları idi. Bu yerel birimlere Ptolemaios Hanedanı'na kadar Eski Mısır dilinde sepat adı verilmekteydi. Grek asıllı olan Ptolemaios firavunları döneminde ise "yöre" teriminin karşılığı olan Grekçe "nom" adı kullanılmaya başlandı.
Bu yerel birimler, yetki alanlarında vezire karşı sorumlu olan yarı feodal yönetimlerdi ve Antik Mısır'da "nom" olarak adlandırıldılar. Her bir nom, nomark adı verilen bir yetkilinin yönetimindeydi.
Nom'lar listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
"Nom"lar, Yukarı Mısır ve Aşağı Mısır için iki ayrı listede gösterilmektedir:
Aşağı Mısır
[değiştir | kaynağı değiştir]| Sıra No. | Eski Mısırca İsmi | Merkezi (eski Mısırca ve Grekce) | Modern Merkezi | Çeviri anlamı |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Aneb-Heç | İneb Hec / Men-nefer / Menfe (Memphis) | Mit Rahina | Beyaz Surlar |
| 2 | Hensu | Hem (Letopolis) | Ausim | İnek kalçası |
| 3 | Ament | İmu (Apis) | Kom el-Hisn | Batı |
| 4 | Sapi-Res | Ptkheka | Tanta | Güney kalkan |
| 5 | Sap-Meh | Zau (Sais) | Sa el-Hagar | Kuzey kalkan |
| 6 | Haset | Hasu (Ksois) | Sakha | Dağ boğası |
| 7 | A-ment | (Hermopolis Parva, Metelis) | Damanhur | Batı zıpkinı |
| 8 | A-bt | Çeku / Per-Atum (Heroonpolis, Pithom) | Tel el-Mashuta | Doğu zıpkını |
| 9 | Ati | Çed (Busiris) | Ebu Sir Bara | Andjety |
| 10 | Ka-hem | Hut-heri-ib (Athribis) | Banha (Tel Atrib) | Kara boğa |
| 11 | Ka-heseb | Taremu (Leontopolis) | Tel el-Uridam | Heseb boğası |
| 12 | Teb-ka | Tjebnutjer (Sebennytos) | Samanud | Dana ve İnek |
| 13 | Hek-At | Iunu (Heliopolis) | Materiya (Kahire varoşu) | Geliştiren Asa |
| 14 | Hent-abt | Zarw (Sile, Tanis) | Tel Ebu Sefa | En Doğu |
| 15 | Tehut | Ba'h / Weprehvi (Hermopolis Parva) | Bakliya | Aynak |
| 16 | Ha | Çedet (Mendes) | Tel el-Rub | Balık |
| 17 | Semabehdet | Semabehdet (Diospolis Inferior) | Tel el-Balamun | Taht |
| 18 | Am-Hent | Per-Bastet (Bubastis) | Tell Bastah (Zagazig yakınında) | Güney Prensi |
| 19 | Am-Pehu | Ça'net (Leontopolis Tanis) | Nebeşa veya San el-Hagar | Kuzey Prensih |
| 20 | Sopdu | Per-Sopdu | Saft el-Henna | Sorguçlu Şahin |
Yukarı Mısır
[değiştir | kaynağı değiştir]| Sıra No. | Eski Mısırca ve Grekçe İsmi | Merkezi | Modern Merkezi | Çeviri anlamı |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ta-Seti | Abu / Yebu (Elefantin adası) | Asvan | Yay ülkesi |
| 2 | Veces-Hor | Ceba (Apollonopolis Magna) | Edfu | Horus'un tahtı |
| 3 | Ten | Nekhen (Hierakonpolis) | el-Kab | Adak |
| 4 | Vaset | Niwt-rst / Waset (Teb) | Karnak | Asa |
| 5 | Herui | Gebtu (Coptos) | Kift | İki Şahin |
| 6 | Aa-ta | Lunet / Tantere (Tentyra) | Dendera | Timsah |
| 7 | Seşeş | Seşeş (Diospolis Parva) | Hu | Sistrum |
| 8 | Abcu | Abcu (Abidos) | el-Birba | Büyük ülke |
| 9 | Min | Apu / Hen-min (Panopolis) | Akhmim | Min |
| 10 | Vadkhet | Cev-ka (Aphroditopolis) | Ifteh | Kobra |
| 11 | Set | Şaşotep (Hypselis) | Shutb | Set Tanrısının hayvanı |
| 12 | Tu-pf | Hut-Sekhem-Senusret (Antaeopolis) | Kav el-Kebir | Engerek Yılanı |
| 13 | Atef-KHent | Asyut (Lycopolis) | Asyut | Yukarı Akçaağaç ve Engerek Yılan |
| 14 | Atef-Pehu | Kesi (Cusae) | el-Kusiya | Aşağı Akçaağaç ve Engerek Yılanı |
| 15 | Un | Hemenu (Hermopolis Magna) | el-Aşmunayn | Adatavşanı |
| 16 | Meh-Maheç | Hebenu | Kum el Ahmer | Oriks |
| 17 | Anpu | Saka (Cynopolis) | el-Kais | Anubis |
| 18 | Sep | Teudjoi / Hutnesut (Alabastronopolis) | el-Hiba | Set |
| 19 | Uab | Per-Meced (Oxyrhynchus) | el-Bahnasa | İki Asa |
| 20 | Atef-Hent | Henen-nesut (Herakleopolis Magna) | Ihnasiyyiye el-Madine | Güney Akçaağaç |
| 21 | Atef-Pehu | Şenakhen / Semenuhor (Crocodilopolis, Arsinoe) | Medinet el-Fayyum | Kuzey Akçaağaç |
| 22 | Maten | Tepihu (Aphroditopolis) | Atfih | Bıçak |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Alan K. Bowman (1990). Egypt After the Pharaohs. Oxford University Press. (İngilizce)
- Antik Mısır'daki Nom'lar hakkında ayrıntılı bilgi 3 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Antik Mısır'daki Nom'ların arkolojisinin incelenemsi 5 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.