Meriç Sümen
Meriç Sümen | |
|---|---|
| Doğum | 1943 |
| Meslek | Balerin, Koreograf |
| Evlilik | Kayhan Bakan Önaç Kanan (e. 1996) |
| Çocuk(lar) | Tunca Bakan |
Meriç Sümen (d. 1943), Türk balerin, koreograf.
Türkiye'de ve konuk sanatçı olarak dünyanın birçok sahnesinde Giselle, Kuğu Gölü, Fındıkkıran, Romeo ve Juliet, Uyuyan Güzel, Kamelyalı Kadın, Şımarık Kız gibi birçok eserde başbalerin olarak dans etmiş, Türk Balesi'nin dünyada tanınmasında rol oynamıştır. Kuğu Gölü eserini kırktan fazla ülkede oynadı; 1972, 1979, 1982'de Moskova'daki tarihî Bolşoy Tiyatrosu'nda Giselle rolü ile sahneye çıktı.
Aktif bale yaşamı sona erdikten sonra 2005-2007 arasında Devlet Opera ve Balesi'nde Genel Müdür olarak görev yapan Sümen, bu görevi üstlenen ilk bale sanatçısı ve ilk kadındır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1943 yılında Silivri'de bir köy evinde doğdu.[1] Ankara Saray İlkokulu'nda öğrenim gördü.[2] İlkokuldaki millî dans dersi öğretmeninin yönlendirmesiyle[3] 1952 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı Bale Bölümü'ne girdi ve dokuz yıllık bale eğitimini tamamladı. Öğrenciliği sırasında yaz aylarında Türk balesinin kurucusu Dame de Valois'nin daveti ile İngiltere'ye giderek Londra Kraliyet Balesi Okulu öğretmenleri ile çalıştı.[4] 1961'de Londra'da Cecchetti sınavını birincilikle geçti.[5]
1961 yılında konservatuvarda son sınıf öğrencisi iken Ankara Devlet Opera ve Balesi'ne sanatçı olarak girdi. Rol aldığı ilk bale eseri, partneri Sait Sökmen ile birlikte dans etttiği Giselle idi.[5] Daha sonra Uyuyan Güzel, Çeşmebaşı, Hançerli Hanım, Kuğu Gölü gibi birçok eserde dans etti.
1965 yılında Türkiye'ye gelen ve kendisini Kuğu Gölü Balesi'nde izleyen Sovyetler Birliği (SSCB) başbakanı Aleksey Kosigin'in daveti ile 1967'de Moskova'ya gitti; Giselle Balesi'ni oynamak için teklif aldı.[6] 1972, 1979 ve 1982 senelerinde yeniden Moskova'ya giderek Bolşoy Balesi'nde "Giselle" rolünü oynadı; Bolşoy'un tarihindeki ilk yabancı baş balerin oldu. Ayrıca Leningrad, Minsk, Riga, Kiev ve Odessa'da da misafir sanatçı olarak dans etti.
1972'de Türkiye'de Türk Kadınlar Birliği tarafından "Yılın Sanatçısı" ilan edilen Meriç Sümen, 1970'lerde uluslararası bale dünyasında tanındı. 1973'te Kopenhag'da, 1975'te Varşova'da düzenlenen uluslararası yarışmalarda ödül aldı. 1973 yılında Kopenhag Balesi'nde bir ay süre ile bale dersleri verdi. 1976'da Tokyo'daki 1. Dünya Bale Yarışması Galası'nda onur konuğu olarak dans etti. Sümen, sanat yaşamına Ankara ve İstanbul Devlet Opera ve Balelerinin dışında konuk dansçı olarak İngiltere, Danimarka, Almanya, İtalya, ABD,Rusya, Hollanda, Yugoslavya, Polonya, Bulgaristan, Japonya, Pakistan, Tunus, Mısır, Cezayir ve Kıbrıs’ta dans etti.
1981 ve 1985 yıllarında Moskova Bale Yarışmaları'nda, Uluslararası Varna Bale Yarışmaları'nda ve 1984, 1987, 1991 ve 1995'teki Osaka / Tokyo Dünya Bale Yarışmaları'nda Seçici Kurul üyeliklerinde bulundu.
Sümen, 1979-1986 yılları arasında Ankara Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü görevini üstlendi. Bu görevde iken 1981 yılında Devlet sanatçısı ünvanı ile onurlandırıldı.
1986-1989 ve 2001-2002 yıllarında İstanbul Devlet Opera ve Balesi Müdürlüğü’nde dansçı, başkoreograf ve bale sanat yönetmeni olarak çalıştı.
Moskova Bolşoy Dans Akademisi'nden 1983-1984 arasında bale öğretmeni diplomasını alan sanatçı, Mimar Sinan Üniversitesi İstanbul Devlet Konservatuvarı'nda 1989-1992 yıllarında öğretim üyeliği yaptı. Dansçı ve eğitmen olarak baleye yaptığı katkılardan ötürü Türk Balesi'nin 50. Kuruluş Yılı münasebeti ile Şubat 1998'de düzenlenen törende TOBAV'dan iki özel ödül aldı. 1998'de Texas - Ballet Theater Dallas’da misafir eğitmen olarak 3 hafta klasik bale dersleri verdi.
Sümen, 1998 yılında Türk balesinin 50. yılına armağan olarak hazırlanan, koreografisini Beyhan Murphy’nin yaptığı Afife adlı eserde konuk sanatçı olarak yıllar sonra yeniden sahneye çıktı.[7] Alışageldiği klasik baleden farklı modern ve doğaçlama teknikleri ile dans etti.
2005'te Devlet Opera ve Balesi’nin Müdür ve Sanat Yönetmenliği görevine atandı.[8] Bu göreve getirilen ilk kadın ve ilk bale sanatçısı oldu. 2007 yılında emekli olana kadar bu görevi sürdürdü.[9]
Elli yıllık sanat yaşamı, yedi yıl süren bir mülakat sürecinin ardından 2010 yılında Nevsâl Baylas tarafından Dansa Aşık Bir Kuğu adıyla kitaplaştırılmış[10] ve yönetmenliğini Mehmet Şafak Türker'in yaptığı Tutku:Meriç Sümen (2013) adlı belgesele konu olmuş;[11] 2011 yılında Meriç Sümen'in 50. Sanat Yılı nedeniyle Devlet Opera ve Balesi'nde bir gece düzenlenmiştir.[12]
Ayrıca İş Bankası tarafından 1992 yılında "Ustalar ve Bilgeler" dizisinin bir parçası olarak çekilmiş, Meriç Sümen'in hayatını konu alan bir belgesel film mevcuttur.[3][13]
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Bale Sanatçısı Meriç Sümen- Cumhuriyetin Yüzleri #3". İBB TV. 15 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ Kalyoncuoğlu, Yasemin (12 Nisan 2022). "İlklerin balerini Meriç Sümen, 60 yıllık sanat hayatını AA'ya anlattı". Aa.com.tr. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ a b "Meriç Sümen". Sedef Kabaş ile Portreler. 21 Mayıs 1999. 23 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ "Dansa Aşık Bir Kuğu: Meriç Sümen". wannart (İngilizce). 20 Kasım 2017. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ a b "Meriç Sümen". Cumhuriyet gazetesi. 6 Ocak 2011. 23 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ "M. Sümen, Rusya'daki sanat sevgisini övdü" (PDF). Yeni Gazete. 3 Nisan 1967. 23 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.
- ^ Aydınlık (19 Şubat 2014). "Çağdaş kadının simgesi 'Afife'". Aydınlık gazetesi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ "Buharalı istifa etti, Sümen genel müdür". Hürriyet. 4 Temmuz 2005. 23 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ "Meriç Sümen'e 'Veda' Töreni". Son Dakika. 8 Ekim 2007. 23 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ Çil, Mehmet (25 Ağustos 2010). "Dansa Aşık Bir Kuğu'ya çifte imza". Hürriyet. 23 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ "Bir 'tutku' belgeseli 'Dansa Âşık Kuğu' yine Bolşoy'daydı". Andante. 26 Ocak 2012. 5 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ "Meriç Sümen'in 50. sanat yılı". Anayurt Gazetesi. 20 Şubat 2011. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.
- ^ "Yalçın Yelence". Kameraarkasi.org. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2022.