Karesi Sancağı
| |||||||||||||||||||||
Karesi Sancağı, Osmanlı Devleti'nin Anadolu Eyaleti sınırları içindeki sancaklarından biri. Osmanoğulları'na ilk katılan beylik olan Karesi Beyliği'nin bulunduğu bölgede kurulmuştur. Osmanlı Devleti'nin yıkılmasıyla yerine Balıkesir ili kurulmuştur. 1909 yılındaki Karesi Sancağı'na bağlı kazalar şunlardır; Karesi Merkez Kazası, Ayvalık Kazası, Bandırma Kazası, Edremit Kazası, Burhaniye Kazası, Erdek Kazası, Gönen Kazası, Sındırgı Kazası, Balya Kazası'dır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]1345'te durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Orhan Gazi Karesi Beyliği'ni, merkeze bağlı bir sancak haline getirip, adını da değiştirmeden Karesi Sancağı yaptı. Sancağın merkezi olan Balıkesire, oğlu Şehzade Süleyman'ı sancak beyi olarak tayin etti. Böylece Karesi, aynı zamanda bir Şehzade Sancağı oldu.
Bu dönemde tüm Karesi toprakları, Osmanlı beyliğinin ilk eyaleti oldu. Balıkesir'den başka; Bergama, İvrindi, Ayazmend (Altınova), Edremit, Kemer Edremit (Burhaniye), Bayramiç, Ayvacık, Ezine, Fırt (Susurluk), Bigadiç ve Sındırgı yerleşim yerlerine sahipti.
1393'te durum
[değiştir | kaynağı değiştir]1393'te Ankara merkezli Anadolu Beylerbeyliği kurulunca Bergama ve çevresi de dahil olarak Karesi eyaleti tek parça olarak, Anadolu beylerbeyliğinin bir parçası olmuştur.
1451'de durum
[değiştir | kaynağı değiştir]1451 Anadolu eyaleti tekrar yapılandırılmış ve Kütahya merkez olmuştur. Bu dönemde Karesi beyliği toprakları; merkezi Kütahya olan Anadolu Eyaletinin Hüdavendigar Eyaletinin sancakları olmuştur.
Karesi toprakları iki sancağa ayrılmıştır:
Daha sonraları Karesi Sancağı ikiye bölündü: Karesi Sancağı ve Erdek Sancağı olarak.
1786'da durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgede Hüdavendigar eyaletine bağlı üç sancak vardı:
- Karesi Sancağı: Ayvalık çevresi de, 1786'da Karesi Sancağına dahil edildi. Bu dönemde Karesi Sancağı: Merkez, Bigadiç, Sındırgı, Baş Gelenbe (Gelenbe), Kemer Edremid (Burhaniye), Edremit, Ayazmend (Altınova), Kozak (Bergama'nın kuzey köyleri), İvrindi, Manyas, Fırt ma'a Şamlı (Susurluk) ve Ayvalık'tan oluşmaktaydı.
- Erdek Sancağı
- Biga Sancağı
1827-1841 arası durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Karesi toprakları, 1827'de dağıtılan Anadolu eyaletinin Güney Marmara kısmında kurulan Hüdavendigar eyaletine bağlanmıştır.
Karesi toprakları dört sancağa ayrılmıştır:
- Karesi Sancağı
- Biga Sancağı
- Erdek Sancağı
- Ayvalık Sancağı
1841-1845'te durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Hüdavendigar eyaleti yeniden düzenlendi. Karesi toprakları üzerinde;
- Biga Sancağı
- Karesi Sancağı
Bu dönemde Karesi Sancağı Merkez livası, Ayvalık livası ve Erdek livası olmak üzere üç alt bölgeden oluşuyordu. Ayvalık ve Erdek livası, doğrudan merkez livasına bağlıydı.
Edremit ve Kemer Edremit ise, Ayvalık livasına değil; eskiden beri olduğu gibi Merkez livasına dahildi.
1845-1847'de durum
[değiştir | kaynağı değiştir]
Biga Sancağı ve Karesi Sancağı birleştirilerek oluşan Karesi eyaleti ve Aydın'dan ayrılan Mağnisa merkezli Saruhan eyaleti birleştirilerek Karesi-Saruhan Eyaleti oluşturulmuştur. Bu dönemde Çanakkale toprakları tekrar Balıkesir merkezine bağlanmıştı.
1847'de durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski Karesi Beyliği toprakları tekrar, eski Hüdavendigar eyaletine bağlandı.
- Biga Sancağı
- Karesi Sancağı (üç livadan(?) oluşuyordu: Merkez (22 kazası vardı), Ayvalık (2 kazası vardı), Erdek (8 kazası vardı).
1864'te durum
[değiştir | kaynağı değiştir]1864 yılında çıkarılan “Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi” ile idari teşkilatta yeni bir yapılanmaya gidildi ve bunun sonucunda örneğin; Karesi livasının kaza sayısı azaldı. Karesi livasının daha önce 22 kazası olan kaza sayısı bu dönemde 8'e düştü. Önceden kaza olan diğer on beş kaza, bu dönemde nahiye olarak yapılandırıldılar. Erdek livasının kaza sayısı da azaltıldı.
1881'de durum
[değiştir | kaynağı değiştir]1881'de Karesi Sancağı ve Biga Sancağı, Karesi Vilayeti adı altında birleşti. Çanakkale toprakları tekrar Balıkesir merkezli yönetildi. Karesi Vilayeti iki sancaktan oluşuyordu:
- Karesi Sancağı. 7 kazaya bölünmüştür: Erdek, Ayvalık, Merkez, Balya, Gönen, Susurluk, Sındırgı.
- Biga Sancağı. 4 kazaya bölünmüştür.
1888'de durum
[değiştir | kaynağı değiştir]1888'de tekrar Hüdavendigâr vilayetine bağlı bir sancak haline getirilen Karesi Vilayeti sancak haline getirildi ve Karesi'den Biga Sancağı tekrar ayrıldı. Karesi Sancağı, livalara değil; kazalara ayrıldı. Bigadiç, Sındırgı, Baş Gelenbe (Gelenbe), Kemer Edremid (Burhaniye), Edremit, Ayazmend (Altınova), Kozak, İvrindi, Manyas, Fırt ma'a Şamlı (Susurluk), Erdek ve Yenice dahil Gönen'den oluşuyordu.
1909'da durum
[değiştir | kaynağı değiştir]Karesi, 1909'da Herhangi bir yere de bağlı olmayan müstakil bir livadır. (günümüz anlamında, ildir) 9 kazaya bölünmüştür. Karesi Merkez Kazası, Ayvalık Kazası, Bandırma Kazası, Edremit Kazası, Burhaniye Kazası, Erdek Kazası, Gönen Kazası, Sındırgı Kazası, Balya Kazası'dır.