Karbon tetrabromür
| |||
Adlandırmalar | |||
---|---|---|---|
Tercih edilen IUPAC adı Tetrabromometan[1] | |||
Diğer adlar
| |||
Tanımlayıcılar | |||
3D model (JSmol)
|
|||
Kısaltmalar | R-10B4[kaynak belirtilmeli] | ||
1732799 | |||
ChEBI | |||
ChemSpider | |||
ECHA InfoCard | 100.008.355 | ||
EC Numarası |
| ||
26450 | |||
MeSH | carbon+tetrabromide | ||
PubChem CID
|
|||
RTECS numarası |
| ||
UNII | |||
UN numarası | 2516 | ||
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
|
|||
| |||
Özellikler | |||
Kimyasal formül | CBr4 | ||
Molekül kütlesi | 331,63 g mol−1 | ||
Görünüm | renksiz kristaller | ||
Koku | tatlı | ||
Yoğunluk | 3.42 g mL−1 | ||
Erime noktası | 3.403 °C; 6.157 °F; 3.676 K | ||
Kaynama noktası | 4.355 °C; 7.871 °F; 4.628 K decomposes | ||
Çözünürlük (su içinde) | 0.024 g/100 mL (30 °C) | ||
Çözünürlük | eter, kloroform ve etanolde çözünür | ||
Buhar basıncı | 5.33 kPa (at 96.3 °C) | ||
-93.73·10−6 cm3/mol | |||
Kırınım dizimi (nD) | 1.5942 (100 °C) | ||
Yapı | |||
Monoclinic | |||
Tetragonal | |||
Tetrahedron | |||
Dipol momenti | 0 D | ||
Termokimya | |||
Isı sığası (C)
|
0.4399 J K−1 g−1 | ||
Standart molar entropi (S⦵298)
|
212.5 J/mol K | ||
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)
|
26.0–32.8 kJ mol−1 | ||
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG⦵)
|
47.7 kJ/mol | ||
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298)
|
−426.2–−419.6 kJ mol−1 | ||
Tehlikeler | |||
GHS etiketleme sistemi: | |||
Piktogramlar | |||
İşaret sözcüğü | DANGER | ||
Tehlike ifadeleri | H302, H315, H318, H335 | ||
Önlem ifadeleri | P261, P280, P305+P351+P338 | ||
NFPA 704 (yangın karosu) |
|||
Parlama noktası | noncombustible[3] | ||
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |||
LD50 (medyan doz)
|
| ||
NIOSH ABD maruz kalma limitleri: | |||
PEL (izin verilen) | none[3] | ||
REL (tavsiye edilen) | TWA 0.1 ppm (1.4 mg/m3) ST 0.3 ppm (4 mg/m3)[3] | ||
IDLH (anında tehlike) | N.D.[3] | ||
Güvenlik bilgi formu (SDS) | inchem.org | ||
Benzeyen bileşikler | |||
Diğer anyonlar
|
Karbon tetraflorür Karbon tetraklorür Karbon tetraiyodür | ||
Diğer katyonlar
|
Silisyum tetrabromür Germanyum tetrabromür Kalay(IV) bromür | ||
Benzeyen alkanlar
|
|||
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |||
Bilgi kutusu kaynakları |
Tetrabromometan olarak da bilinen karbon tetrabromür, CBr
4, bir karbon bromürüdür. Her iki isim de IUPAC terminolojisi kapsamında kabul edilebilir.
Üretimi
[değiştir | kaynağı değiştir]CBr
4 metanın bromlanmasıyla elde edilebilir. Yan ürünler arasında diğer bromlu metanlar (metil bromür, dibromometan ve bromoform) ve hidrojen bromür bulunur. Bu işlem metanın klorlanmasına benzer:
- Br2 + hν → 2 Br·;
- Br· + CH4 → ·CH3 + HBr.
- ·CH3 + Br2 → CH3Br + Br·.
- CH3Br + Br· → ·CH2Br + HBr,
- ·CH2Br + Br2 → CH2Br2 + Br·,
- CH2Br2 + Br· → ·CHBr2 + HBr,
- ·CHBr2 + Br2 → CHBr3 + Br·,
- CHBr3 + Br· → ·CBr3 + HBr,
- ·CBr3 + Br2 → CBr4 + Br·
Karbon tetraklorürün alüminyum bromür ile halojen değişimi, yan ürün olarak alüminyum klorür ile daha yüksek verim sağlar:[4]
- 4 AlBr3 + 3 CCl4 → 4 AlCl3 + 3 CBr4
Tepkimeleri ve kullanım alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Trifenilfosfin ile kombinasyon hâlinde CBr
4, alkolleri alkil bromürlere dönüştüren Appel reaksiyonunda kullanılır. Daha hafif tetrahalometanlardan önemli ölçüde daha az kararlıdır.
Gresler, mumlar ve yağlar için bir çözücü olarak, plastik ve kauçuk endüstrisinde vulkanizasyon için, ayrıca polimerizasyon için, sakinleştirici olarak ve tarım kimyasallarının üretiminde bir ara madde olarak kullanılır. Yanıcı olmaması nedeniyle ateşe dayanıklı kimyasalların içeriğinde kullanılır. Yüksek yoğunluğundan dolayı minerallerin ayrıştırılmasında da kullanılır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "carbon tetrabromide - Compound Summary". PubChem Compound. Identification: National Center for Biotechnology Information. 26 Mart 2005. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2012.
- ^ "Carbon compounds: carbon tetrabromide". 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2013.
- ^ a b c d NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0106". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- ^ N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemie der Elemente, 1. Auflage, VCH, Weinheim 1988, ISBN 3-527-26169-9, S. 359.