İçeriğe atla

Islık

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Islıkçı Çocuk, Frank Duveneck (1872)

Yapay bir düdük kullanmadan ıslık çalmak, genellikle nem uyguladıktan sonra (dudakları yalayarak veya üzerine su koyarak) dudaklarla küçük bir açıklık oluşturarak ve ardından boşluktan hava üfleyerek veya emerek elde edilir. Hava, türbülans yaratmak için dudaklar, kıvrılmış dil,[1] dişler veya parmaklar (ağız üzerine veya büzülmüş dudaklar arasındaki çeşitli bölgelere yerleştirilir) tarafından ılımlı hale getirilir ve kıvrılmış dil, bir tür Helmholtz rezonatörü gibi davranarak ortaya çıkan sesi güçlendirmek için bir rezonans odası görevi görür. Dudakların, parmakların, dilin ve epiglotun çeşitli kısımlarını hareket ettirerek, üretilen ıslık türleri manipüle edilebilir.

Teknikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Islık
Bir insanın ıslık sesi.
Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? Medya yardımı alın.

Dudak büzerek ıslık çalma, Batı müziğinde en yaygın olan biçimdir. Tipik olarak dil ucu aşağıya indirilir, genellikle alt dişlerin arkasına yerleştirilir ve dilin konumu değiştirilerek perde değiştirilir. Büzüştürme derecesinin değiştirilmesi büzüştürme ıslığının perdesini değiştirecek olsa da, uzman büzüştürme ıslıkçıları, tonun saflığını etkileme eğilimi nedeniyle genellikle büzüştürme derecesinde yalnızca küçük değişiklikler yaparlar. Büzerek ıslık çalma ya sadece dışarı üfleyerek ya da dönüşümlü olarak içeri ve dışarı üfleyerek yapılabilir. 'Sadece üfleme' yönteminde tutarlı bir ton elde edilir, ancak nefes almak için ihmal edilebilir bir duraklama yapılması gerekir. Dönüşümlü yöntemde, ıslık çalınırken nefes alındığı için nefessizlik veya kesinti sorunu yoktur, ancak bir dezavantajı, çoğu zaman tonun tutarlılığının korunmaması ve dalgalanmasıdır.

Birçok uzman müzikal damak ıslıkçısı, kaliteli bir ton sağlamak için dilin konumunu önemli ölçüde değiştirecektir. Venedikli gondolcular ıslık çalarken dillerini şarkı söyler gibi hareket ettirmeleriyle ünlüdür. Damaktan ıslık çalanlara iyi bir örnek 2009 dünya ıslık çalma yarışmasının galibi Luke Janssen'dir.[2]

Çeşitli parmak teknikleri ( Le Monde illustré 14 Ocak 1893)

Parmak ıslığını kontrol etmek daha zordur ancak delici bir ses elde edilir. Boito'nun Mefistofele operasında baş karakter bunu Yüce Tanrı'ya karşı meydan okumasını ifade etmek için kullanır.

Islık çalma ayrıca kapalı, kavuşturulmuş ellerden hava üfleyerek ya da düdük, hatta bir ot ya da yaprak gibi harici bir enstrüman aracılığıyla da üretilebilir.

Yarışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

En iyi bilinen ıslık yarışmalarından biri Uluslararası Islıkçılar Konvansiyonu'dur (IWC). Bu yıllık etkinlik 1973'ten 2013'e kadar Louisburg, Kuzey Carolina'da gerçekleştirilmiştir. Ödüller uluslararası erkek ve kadın, genç erkek ve kadın ve hatta torunlar arasında değişen ıslıkçılara verilmektedir. Kuzey Carolina Eyaleti Valisi'nin, vatandaşların ve ziyaretçilerin ıslık çalma sanatını onurlandırmaları ve planlanan etkinliklere katılmaları için IWC haftasını "Mutlu Islıkçılar Haftası" olarak ilan eden bir bildiri imzalaması geleneksel hale gelmiştir.[3]

En üretken ıslık yarışmacılarından biri olan Virginia'lı iletişim uzmanı Christopher W. Ullman, yarışmayı birçok kez kazanmış ve Uluslararası Islık Onur Listesi'nde yer almıştır.[4] Ullman, 1996, 1999 ve 2000 yıllarında olmak üzere üç kez Uluslararası Islık Yarışması'nın Büyük Şampiyonluğunu kazanmıştır. 1994 yılında Ulusal Islık Yarışması'nda Ulusal Büyük Şampiyon olmuştur. 1999 yılında Yılın Islık Şovmeni olarak Lillian Williams Başarı Ödülü'ne layık görüldü.

Guinness Dünya Rekorları'na göre, şimdiye kadar kaydedilen en yüksek perdeli insan ıslığı 10,599 Hz olarak ölçülmüştür, bu da E9 müzik notasına karşılık gelmektedir. Bu, Joshua Lockard tarafından 1 Mayıs 2019'da[5] Southlake, Teksas'ta yapıldı. Şimdiye kadar kaydedilen en düşük perdeli ıslık, F3 müzik notasına karşılık gelen 174,6 Hz'de ölçüldü. Bu, Jennifer Davies (Kanada) tarafından 6 Kasım 2006'da[6] Almanya'nın Dachau kentinde düzenlenen Impossibility Challenger Games'te gerçekleştirilmiştir. Aynı anda en çok ıslık çalan kişi sayısı 853 olup, bu sayı 11 Nisan 2014'te İngiltere'nin Minehead kentinde düzenlenen Spring Harvest etkinliğinde elde edilmiştir.[7]

İletişim olarak

[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanya'nın Kanarya Adaları'ndan biri olan La Gomera'da, geleneksel bir ıslık dili olan Silbo Gomero hala kullanılmaktadır. Genellikle dört sesli ve beş sessiz harf üretmek için en az dokuz ayrı ıslık sesi kullanılır ve bu da bu dilin sınırsız kelime iletmesine olanak tanır. Bu dil, diğer iletişim araçlarının mevcut olmadığı zamanlarda adadaki insanların (çobanlar gibi) uzun mesafelerde iletişim kurmasına olanak sağlamıştır. Genç nesiller arasında kaybolmaması için artık okullarda öğretilmektedir. Islık çalan bir başka grup da Meksika'nın Oaxaca bölgesindeki Mazateco Kızılderilileridir. Islık çalmaları uzak mesafelerde mesajların iletilmesine yardımcı olurken, yakın mesafelerde de çeşitli tonlarda benzersiz bir iletişim biçimi olarak kullanılıyordu.[8]

Islık çalmak köpek gibi eğitimli hayvanları kontrol etmek için kullanılabilir. Bunun yerine genellikle bir çoban düdüğü kullanılır.

Islık çalmak uzun zamandır işçiler arasında özel bir iletişim aracı olarak kullanılmaktadır. Örneğin, tiyatroda, özellikle de sahnede ıslık çalmak, uçucular (uçucu ekibin üyeleri) tarafından bir çıta borusunun veya düzlüğün indirilmesi veya kaldırılmasını işaret etmek için kullanılır. Bu iletişim yöntemi, elektronik iletişim araçlarının icadından önce popüler hale gelmiştir ve özellikle eski "kenevir" evlerinde bir gösterinin seti ve grevi sırasında hala kullanılmaktadır[9][10]

Dağ sıçanı alarm çağrısı olarak ıslık sesi çıkarıyor

Dağ sıçanı türleri gibi yuva yapan hayvan türlerinin tehditleri iletmek için ıslık çaldığı bilinmektedir. Islık , hayvanlar alemindeki en karmaşık iletişim sistemlerinden birine sahip olan çayır köpekleri gibi hayvanlar tarafından tehditleri bildirmek için kullanılır. Çayır köpekleri bir hayvanın hızını, şeklini, boyutunu, türünü ve insanlar için özel kıyafetini ve insanın silah taşıyıp taşımadığını bildirebilir.[11] Bu iletişim yöntemi genellikle sürünün geri kalanı yiyecek bulurken bir nöbetçinin iki ayağı üzerinde durarak potansiyel tehditleri araştırmasıyla yapılır. Bir tehdit tespit edildiğinde, nöbetçi bir düdük alarmı çalar (bazen tehdidi tarif eder) ve bu noktada sürü yuvalarına çekilir. Tehdidin yoğunluğu genellikle nöbetçinin ne kadar süre ıslık çaldığına göre belirlenir. Nöbetçi, sürünün tamamı güvenli bir yere gidene kadar alarm ıslığını çalmaya devam eder ve bu noktada nöbetçi yuvasına geri döner.[12]

Seyircilere göre

[değiştir | kaynağı değiştir]

Islık çalmak genellikle spor müsabakalarında seyirciler tarafından coşku ya da hoşnutsuzluğu ifade etmek için kullanılır. Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da ıslık, alkış gibi, bir takımın ya da oyuncunun çabalarını onaylamak ya da takdir etmek için kullanılır, örneğin beyzbolda iyi bir atış yaptıktan sonra oyundan alınan bir atıcı gibi. Dünyanın geri kalanında, özellikle Avrupa ve Güney Amerika'da ıslık çalmak, yuhalamak gibi bir eylemden hoşnutsuzluğu veya bir yetkilinin kararına katılmamayı ifade etmek için kullanılır. Bu ıslıklama genellikle yüksek sesle ve kakofoniktir, parmak ıslığı kullanılır. Islık çalma, konserlere katılan seyirciler tarafından şarkıcının yeteneğini onayladıklarını göstermek için kullanılır.

Kültürel inançlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birçok kültürde sabahları ıslık çalmanın veya ıslık sesi çıkarmanın iyi şans, iyi şeyler veya iyi ruhları çektiği düşünülür.[13][14][15][16]

Birleşik Krallık'ta, ölüm ya da büyük bir felaketin habercisi olarak seslenen yedi gizemli kuş ya da ruh olan "Yedi Islıkçı "ya dair batıl bir inanç vardır. 19. yüzyılda, büyük kömür madencisi gruplarının bu hayalet ıslıklarını duyduktan sonra bir gün boyunca madenlere girmeyi reddettikleri bilinmektedir. Edmund Spenser'ın The Faerie Queene'i gibi edebiyat eserlerinde Yedi Islıkçı'dan ölüm alameti olarak bahsedilmiştir. William Wordsworth, "Though Narrow Be That Old Man's Cares" adlı şiirinde Yedi Islıkçı korkusuna yer vermiştir. Bu batıl inanç İngiltere'nin Midlands bölgesinin yanı sıra Lancashire, Essex, Kent ve hatta Kuzey Galler ve Portekiz gibi başka yerlerde de görülmüştür.[17][18][19][20] Iron Maiden'ın "Seventh Son of a Seventh Son" albümünde yer alan "The Prophecy" şarkısında da kıyamet alameti olarak "Yedi Islıkçı "dan bahsedilmektedir.

Rus ve diğer Slav kültürlerinde, ayrıca Romanya ve Litvanya'da, kapalı alanlarda ıslık çalmanın batıl inançlara göre fakirlik getirdiğine ("parayı ıslıkla uzaklaştırmak") inanılırken, açık havada ıslık çalmak normal kabul edilir. Estonya ve Letonya'da, kapalı mekanlarda ıslık çalmanın kötü şans getirebileceğine ve bu nedenle evi ateşe verebileceğine inanılmaktadır.[21]

Yelkenli bir gemide ıslık çalmanın rüzgârın şiddetini artıracağı düşünülür.[22] Patrick O'Brian'ın Aubrey-Maturin kitaplarında bu konuya düzenli olarak değinilir.

Tiyatro pratiğinin pek çok batıl inancı vardır: bunlardan biri de ıslık çalmaya karşıdır. Popüler bir açıklama, geleneksel olarak arma konusunda yetenekli ve gemici borusuna alışkın denizcilerin, uçuşla ilişkili karmaşık halat sistemleriyle çalışan sahne teknisyenleri olarak sıklıkla kullanıldığıdır. Hatalı bir düdük, bir işaretin erken gelmesine ya da bir "denizci hayaletinin" bir set parçasını bir oyuncunun üzerine düşürmesine neden olabilir. Performansın ortasında seyirciler tarafından duyulabilen sahne dışı bir ıslık da kötü şans olarak değerlendirilebilir.

Transandantal ıslık (chángxiào 長嘯) eski bir Çin Taoist nefes yogası tekniğiydi ve yetenekli ıslıkçıların doğaüstü varlıkları, vahşi hayvanları ve hava olaylarını çağırabildikleri varsayılırdı.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "How to Whistle With Your Fingers". The Art of Manliness. 8 Nisan 2012. 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2017. 
  2. ^ Jessica Satherly (28 Nisan 2009). "King of whistles challenges Boyle for top talent". Metro (British newspaper). 
  3. ^ "新宿チャットレディ求人おすすめＴＯＰ１４ 評判のいい代理店を紹介". whistlingiwc.com. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Roig-Franzia, Manuel (6 Nisan 2017). "How a Washington power player became the best whistler in the world". Washington Post. 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  5. ^ "Highest note whistled". Guinness World Records. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  6. ^ "Lowest note whistled". Guinness World Records. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  7. ^ "Most people whistling". Guinness World Records. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  8. ^ Whistled languages. Springer-Verlag. 8 Mart 1976. ISBN 9780387077130 – Google Books vasıtasıyla. 
  9. ^ Hughes, Maureen. A History of Pantomime, p. 31 (2013).
  10. ^ Asbury, Nick. Exit Pursued by a Badger: An Actor's Journey Through History with Shakespeare, p. 134 (Oberon Books 2009).
  11. ^ "Prairie dog alarm calls encode labels about predator colors. By: N. Slobodchiko V · Andrea Paseka · Jennifer L. Verdolin. Published 31 December 2008 via Springer-Verlag" (PDF). 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021. 
  12. ^ "Alarm calling in yellow-bellied marmots: I. The meaning of situationally variable alarm calls by Daneil T. Blumstein & Kenneth B. Armitage Department of Systematics and Ecology, University of Kansas. Published by Animal Behavior, via UCLA Life Sciences" (PDF). 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  13. ^ "Things Fall Apart – Ch 2". Washington State School for the Blind. 30 Haziran 2009. 11 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  14. ^ "Daily Traditions". Fantastic Asia Ltd. 16 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  15. ^ "Belide Tribe 22.000". Indonesia Traveling. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  16. ^ GaboudAchk (24 Ocak 2009). "Evil Eye...... Growing Up". Experience Project. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2012. 
  17. ^ Wright, Elizabeth Mary (1913). Rustic speech and folk-lore. H. Milford. s. 197. 
  18. ^ William Knight, (Ed.) (1883). The poetical works of William Wordsworth. 4. Edinburgh: William Paterson. ss. 73-76. 
  19. ^ "Notes and Queries, Fifth series". 2. Londra: Oxford Journals, Oxford University. 3 Ekim 1874: 264. 
  20. ^ Taylor, Archer (April 1917). "Three Birds of Ill Omen in British Folklore – III. The Seven Whistlers". Washington University Studies. St Louis, Missouri: Washington University. IV (2): 167-173. 
  21. ^ "Russian Superstitions". www.passportmagazine.ru. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  22. ^ Gonzalez, N. V. M. "Whistling Up the Wind: Myth and Creativity." Philippine Studies: Historical and Ethnographic Viewpoints 31.2 (1983): 216–226.

Dış kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Islık&oldid=30992522" sayfasından alınmıştır