Gürcistan Seferi (1549)

Gürcistan Seferi, İkinci Vezir Kara Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı birliğinin 1549 yılında Samtshe Atabeyliği üzerine düzenlediği ve yaklaşık 20 kalenin fethi sonucunda Osmanlıların zaferiyle biten askerî harekât.

Harekat öncesi

Samtshe Atabeyliği Osmanlılara tabi bir Gürcü Prensliğiyken 1545 ve yılında tahta geçen Kayhosro da başlangıçta bağlılığını devam ettirmiş ve aynı yıl meydana gelen Sohoista Muharebesi'nde Osmanlıların yanında yeralmıştı. Bununla birlikte, Osmanlıların kazandığı bu zafer sayesinde kuzeyindeki İmereti Krallığı'nın baskısını bertaraf ettikten sonra Safevîler'e yaklaşmaya başlamıştı. Safevî (İran) Şahı I. Tahmasb 1546 yılında bölgeye yaptığı seferle Samtshe Atabeyliği'ni kendine bağlı kıldığı gibi, 1548'de Atabeyliğin ikinci adamı Otar Salikaşvili'inin kızıyla evlenmişti. 1548 yılında da bir İran birliği Erzincan bölgesine yaptığı taarruzda Samtshe toprakları üzerinden geçmişti.

İranlıların bu taarruzu Kemah Muharebesi neticesinde Osmanlılarca hezimete uğratılmış, müteakip sefer mevsiminde (1549) ise Samtshe Atabeyliği'nin üzerine yürünmesi kararlaştırılmıştı.

Harekat

6 Haziran 1549'da Halep'ten hareketle 3 Temmuz'da Diyarbakır civarına gelen Kanuni Sultan Süleyman, Gürcülerin de Osmanlı topraklarına saldırı hazırlığında oldukları duyumu üzerine, İkinci Vezir Kara Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı birliğini bölgeye gönderdi.

Kara Ahmed Paşa da Gürcülerin ani bir baskınını önlemek amacıyla Erzurum Beylerbeyi Mehmed Paşa'yı keşif amaçlı cephe hattına gönderdi. Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri Gürcülere ait Barakan, Kümük, Penek, Samağar, Germik, Parnak ve aha hisar ve kalelerini fethetmeyi başardı. 25 Ağustos'ta hareket eden Kara Ahmed Paşa ise 8 Eylül'de Erzurum'a ulaştı. Erzurum, Dulkadir, Karaman ve Sivas Beylerbeyleri ve onların birlikleri de emrine verilmişti. 40.000 askere ulaşan kuvetiyle 10 Eylül'de Kayhosro'nun da ikamet ettiği Samtshe Atabeyliği'nin merkezi ve en güçlü kalesi Tortum üzerine yürüdü. 13 Eylül'de kale ele geçirildi ve bir garnizon yerleştirildi. Bu kuşatma sırasında ise Dulkadir Beylerbeyi Baltacı Mehmet Paşa da bölgeye yakın Nihah kalesini zaptetmeyi başardı.

Gürcülerin en müstahkem mevkii Tortum'un alınmasından sonra Osmanlı birlikleri ileri harekâtını sürdürdü. 18 Eylül'de Akçakale kendiliğinden teslim oldu. Arından ise, Petekred (Tepekred), Eşred ve Ağcakale de ele geçirildi. 22 Eylül'de Ağcakale'nin zaptedilmesinin ardından ise Eşkesor ve bağlı iki kalenin anahtarları teslim alındı.

30 Eylül'de Peneskert, Anzav ve (ikinci) Akçakale alındı ve çevresindeki 15 kale/hisar da teslim oldu. 1 Ekim'de ise Gürcü Beylerinden Rad'a ait Radik kalesi fethedilerek içine garnizon yerleştirildi. 3 Ekim'de ise Pertekrek ve Kiskim kaleleri alındı.

Başarılı sefer sonucunda Kara Ahmed Paşa 24 Ekim'de Diyarbakır'a giderek yeniden Kanuni Sultan Süleyman'ın huzuruna çıktı. Kanuni, seferin safahatını dinleyim gerekli emirleri verdikten sonra 4 Kasım 1549'da başkentine dönmek üzere Diyarbakır'dan ayrıldı.

Harekat sonrası

Kara Ahmed Paşa'nın Samtshe Atabeyliği üzerine yaptığı başarılı sefer sonucunda dört sancaklı toprak fethedilmişti. Kanuni Sultan Süleyman, Fransa Kralı II. Henri'ye gönderdiği fetihnamede Gürcülerin itaat ettiğini, 35 kalenin alındığını, 14'ünün tahrip edilirken 21'ine ise garnizon yerleştirildiğini kaydetti.

Ele geçirilen yerler Tortum, Ağcakale, Kemhis ve Livane Deresi adıyla dört sancağa bölünerek Erzurum Beylerbeyliği'ne bağlandı.