Ermeni Ulusal Kongresi (1917)
Ermeni Ulusal Kongresi (veya Doğu Ermenileri Kongresi [1][2]), Rus İmparatorluğu Ermenilerinin temsilini sağlamak için kurulmuş bir siyasi kongreydi.[3][4][5] 11 Ekim 1917'de Tiflis'teki Sanat Tiyatrosu'nda toplandı.[6][7][8][9][10] Oluşumu, Rus Devrimi'nin I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru Ermenilere (ve Rusya'daki diğer azınlık milliyetlerine) sağladığı fırsatlar tarafından tetiklendi.
Üyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kongre, Rus İmparatorluğu'nun her yerinden [1] gelen üyelerden oluşuyordu ve yalnızca Ermeni Bolşevikler ideolojik nedenlerle katılmayı reddetti.[11] Kongre, Taşnak Partisi'nin hakimiyetindeydi.[6][10][12][13][14]
Kongre oluşumu aşağıdaki gibiydi:[15]
- Taşnaklar: 113 temsilci
- Halkçılar: 43 temsilci
- Sosyalist Devrimciler: 23 temsilci
- Sosyal Demokratlar: 9 temsilci
- Bağımsız: 7 temsilci
- Andranik Ozanyan da dahil olmak üzere Batı Ermenistan'dan az sayıda temsilci de vardı.
İşleyiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Ermenistan'ın Erivan ilinde gerçek bir hükûmet bulunmadığından, Ermeni Ulusal Kongresi il için bir hükûmet görevi gördü.[16] Richard Hovannisyan'a göre Kongre, "Rusya'nın Transkafkasya'yı fethinden bu yana en kapsamlı Doğu Ermeni toplantısıydı".[6] Kongrenin acil hedefleri, savaş çabası için bir strateji tasarlamak, mültecilere yardım sağlamak ve Kafkasya'daki çeşitli Ermeni kurumlarına yerel özerklik sağlamaktı.[4] Kongre ayrıca Kafkas cephesinin askerileştirilmesi çağrısında bulundu.[17][18] Ermeni Ulusal Kongresi, Rus Geçici Hükümeti'nin savaşla ilgili politikalarını destekledi ve ayrıca il sınırlarının etnik sınırlara göre yeniden çizilmesini önerdi.[19] Kongre, Ermeni okullarının laikleştirilmesinde ve orta dereceli Ermeni okullarının millileştirilmesinde etkili oldu.
Kongre, 26 Ekim 1917 tarihinde dağılmadan önce toplamda 18 oturum için toplandı.[20]
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kongre dağılmadan önce, Rus İmparatorluğu'ndaki Ermeniler için yasama organı olarak hareket etmek üzere 35 üyeli bir Ulusal Meclis oluşturdu.[21] Ayrıca, Avetis Aharonyan başkanlığındaki Ermeni Ulusal Konseyi adlı 15 üyeden oluşan bir yürütme organı oluşturdu.[5][22][23] Bu konsey sonunda Aram Manukyan liderliğinde Birinci Ermenistan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını Mayıs 1918'de ilan etti.[3][4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Ter-Minassian p.30
- ^ Stephen F. Jones Socialism in Georgian Colors: the European Road to Social Democracy (Harvard University Press, 2005), page 259
- ^ a b Adalian p.76
- ^ a b c The Armenians : past and present in the making of national identity. 1. publ. London [u.a.]: RoutledgeCurzon. 2005. s. 95. ISBN 9780700706396. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
- ^ a b Resistance and Revenge: The Armenian Assassination of the Turkish Leaders Responsible for the 1915 Massacres and Deportations. Transaction Publishers. 1990. ISBN 9781412833165. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2021.
- ^ a b c Hovannisian Armenia on the Road to Independence, p.87
- ^ Tarihten güncelliğe Ermeni sorunu : tahliller, belgeler, kararlar. 1. basım. Beyoğlu, İstanbul: Kaynak Yayınları. 2001. ISBN 9789753433266. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2013.
1917'nin Ekimi'nde Taşnakların yönetimi altında Ermeni Milli Kongresi yapılmıştı.
- ^ Ter-Minassian p.30 for Old Style date
- ^ (Большая советская энциклопедия) Bolshaia Sovetskaia Entsiklopediia. Volume 3 (Rusça). 1926. s. 437. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2013.
- ^ a b The Armenians. New York, NY: J.J. Winthrop Corp. 1992. s. 358. ISBN 9780963138101. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2013.
- ^ Hovannisian Republic, pp.16-17
- ^ {{Akademik dergi kaynağı|başlık=Rus-Türk-Ermeni münasebetleri, 1914-1918|sayı=22–24|
Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Richard G. Hovannisian Ermenistan Bağımsızlığa Giden Yolda (Kaliforniya Üniversitesi, 1967)
- Richard G. Hovanissian Ermenistan Cumhuriyeti: Birinci Yıl 1918-19 (Kaliforniya Üniversitesi, 1971)
- Rouben Paul Adalian Ermenistan Tarihsel Sözlüğü (Scarecrow Press, 2010)
- Anahide Ter-Minassian La République d'Arménie 1918-20 (Editions Complexe, 2006 ed.)