Cilt rengi

İnsanda cilt rengi esasen vücuttaki melanin miktarına bağlıdır. Cilt rengi siyahtan beyaza kadar değişken bir şekildedir ve evrimsel nedenleri tam olarak belli olmasa da cilt renginin insanın genetiğinden kaynaklandığı bilinmektedir. İnsan cildinin en üst tabakası renksizdir. Melanin cildin 1. ve 2. tabakalarında bulunur ve cilde rengini verir. İnsan vücuduna renk veren melanin pigmentleri güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınlarına karşı kişiyi korur ve pigmentler insan vücudunda sıcak ve güneşli bölgelerde daha çok salgılanır, bu yüzden sıcak bölgelerde (Afrika, Ekvatoral bölge gibi) deri rengi daha koyudur. Melanin pigmentlerinin salgılanmasından genler sorumludur. Bu yüzden ekvatora yakın bir yere giden bir kimsenin cilt renginin bir anda koyulaşması ve kişinin siyahi olması imkânsızdır. Aynı şekilde belirtilen kişinin çocukları da siyahi olamaz. Bunun için çok uzun yılların geçmesi gerekir. Bu süreç içerisinde, coğrafya koşulları kişinin gen havuzuna işleyerek gelecek nesillerin kademeli olarak siyahlaşmasını sağlar. Açık olan cilt rengi aşırı güneş ışığına maruz kalmanın sonucunda kararabilir. Cilt rengi bazı kültürlerde hâlen çok önemlidir ve sosyal statüyü belirler.

Coğrafi farklılıklar

Yaklaşık olarak, cilt rengi değişikliğinin %10'u insanın sahip olduğu cilt rengi ile yaşadığı bölge içerisinde, %90'ı ise bölgelerarası oluşur. Bunun sebebi ise cilt renginin seçilim baskısı altında oluşmasıdır. Benzer cilt renkleri genetik akrabalıktan ziyade yöndeşik adaptasyondan kaynaklanır. Bugüne kadar dünyanın farklı bölgelerinde farklı bölgelerden insanlar karışmıştır ve bu yüzden cilt rengi ile genetik soy arasındaki bağlantı büyük ölçüde zayıflamıştır. Örneğin Brezilya'da zenci kökenine sahip bir kişi ile zenciler arasında bir bağ yoktur. Bunun sebebi ise uzun yıllar boyunca köle olarak getirilen zencilerle yerli halkın kaynaşmasıdır.

Bugün dünyada cilt renginin toplumların karakteristik özelliklerini belirleyeceğine ait spekülasyonlar hatırı sayılır şekilde mevcuttur. Örneğin Doğu ve Kuzeydoğu Asyalıların yüz hatlarının takımyıldızına benzediği gibi.

Güneşe maruz kalma

Melanin ciltte güneş radyasyonunu emerek vücudu korur. Genellikle, melanin miktarı asorbe edilen güneş radyasyonu miktarı ile doğru orantılıdır. Güneş ışınlarına aşırı maruz kalma DNA'da direkt ve dolaylı yollardan hasara yol açar ve vücut doğal olarak kendini korumak ister. Bunun sonucunda vücut, hasarı onarmak ve cildi korumak için cildin alt tabakalarında daha fazla melanin üretmeye başlar. Bu melanin üretimi ise cilt rengini koyulaştırır. Bronzlaşma işlemileri de yapay UV radyasyonlarını oluşturabilir.

Cilt rengiyle ilgili temelde iki farklı mekanizma vardır. İlkinde, UVA radyasyonları ciltte oksidatif stres yaratır ve mevcut olan melanin ve oksitler cildin hızlı bir şekilde koyulaşmasına neden olur. İkincisinde ise melanogenez gecikmeli bir bronzlaşmaya yol açar ve güneşe ilk maruz kaldıktan yaklaşık olarak 72 saat sonra kararma görünür hâle gelir. Genel olarak bronzlaşma mevcut olan melanin oksidasyonunun normalden daha hızlı bir şekilde oksitlenmesi ile oluşur.

Her insanın cildinin güneşe maruz kaldığında verdiği doğal tepki vardır. İnsan cildinin tonu koyu kahverengiden neredeyse renksiz pigmentasyona kadar değişebilir. Genel olarak Afrika'nın kuzeyinde yaşayan halklar açık cilt, saç ve göz renklerine sahiptirler. Afrikalılar ise diğer dünya halklarında farklı olarak genellikle çok koyu cilt, aşırı kıvırcık siyah saçlar ve gözlere sahiptirler. Fitzpatrick skalasında değişik cilt rengine sahip insanların güneşe maruz kaldıklarında ciltlerinin güneşe karşı verdiği tepkiyi altı alt tipe ayırarak şöyle listelemiştir.

Fitzpatrick sınıflandırması

Cilt rengi sınıflandırması (Von Luschan skalası kullanılarak)

Tip	Diğer isim	Güneş yanması	Bronzlaşma	Von Luschan'ın skalası
I	Çok açık veya Beyaz cilt	Sıklıkla	Bazen	1–5
II	Açık cilt veya Avrupalı	Genellikle	Bazen	6–10
III	Orta açık/buğday cilt veya Güney Avrupalı	Nadiren	Genellikle	11–15
IV	Orta koyu/esmer veya Akdenizli	Nadiren	Sıklıkla	16–21
V	Koyu cilt rengi veya kahverengi	Çok nadiren	Bazen cilt rengi koyulaşabilir	22–28
VI	Çok koyu cilt rengi veya siyahi tipi	Son derece nadir	Doğal cilt rengi siyahtır ve cilt rengi koyulaşmaz	29–36

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Cilt rengi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.