Cidde Kuşatması (1517)
| Cidde Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Portekiz Savaşları | |||||||||
 Selman Reis komutasındaki Memlûkler ve Osmanlılar Cidde'yi Portekizlilere karşı savunurken (1517) | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Portekiz İmparatorluğu |
 Memlüklüler Destek  Osmanlı İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Lopo Soares de Albergaria |
Selman Reis | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 37 gemi | |||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor | ||||||||
Cidde Kuşatması, 1517 yılında Portekiz'in Hint donanmasının Cidde'ye saldırısının Osmanlı destekli Memlûk donanması ve garnizonu tarafından püskürtülmesi.
Savaşın Öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Portekiz tehdidine karşı Memluk Sultanı Kansu Gavri, Hüseyin el-Kürdi'yi Cidde'nin tahkimiyle görevlendirmiş, adıgeçen komutan kentin etrafında güçlü surlar inşa ettirmişti. Türk denizcisi Selman Reis de 2.000 levendiyle 1514 yılında Memluk hizmetine girerek Cidde'nin deniz tarafından da savunulmasını sağlayacak bir filo oluşturmuştu.[1] 1513 ve 1517 yıllarında Aden'i ele geçirmeye çalışan ancak başarılı olamayan Portekiz donanması, 1513 yılında mevsimin uygun olmaması nedeniyle Cidde'ye ilerleyememişti. Uygun koşulları kollayan Portekiz donanması 1517 yılında Kızıldeniz'e girerek İslam'ın kutsal şehirleri Mekke ve Medine'nin limanı olan Cidde'yi hedef aldı. Buradaki Türk filosunun imhasıyla da Kızıldeniz'de Portekizlileri engelleyebilecek hiçbir askeri kuvvet kalmayacaktı.
Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]Ünlü komutan Afonso de Albuquerque'nin yerine atanan Lopo Soares de Albergaria komutasındaki yaklaşık 37 parçalık donanma[2] dar bir liman girişi ve bu girişi kontrol eden top gücü ile karşı karşıya kaldı.[3]
Yarma harekâtına girişen Portekiz donanması liman girişindeki Türk donanması ve Cidde kalesindeki garnizonun top atışı karşısında etkili olamadı ve limana girmeyi başaramadı.[4]
Muharebede Osmanlı üretimi 550 ve 660 cm boyundaki ve 5 kilograma yakın gülleler fırlatabilen bacaluşka tipi toplar da[5] Portekiz donanmasının kaleye çok yaklaşmasını engellemişti.
Portekiz donanması geri dönüş yolunda Somali'nin kuzey kıyısındaki Zeyla'yı tahrip etti.[6]
Muharebenin sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Muharebeden birkaç ay sonra Osmanlı ordusu Memlûkleri Ridaniye Muharebesi'nde mağlup ederek bu devletin varlığına son verdi ve Hicaz'ı da topraklarına kattı. Bu sayede Kızıldeniz'e çıkan Osmanlı Devleti Portekiz tehdidiyle mücadele mecburiyetini de devralmış oldu.
1520 yılında Diego Lopez de Sequiera komutasındaki 24 parçalık Portekiz donanması yeniden Kızıldeniz'e girmeye çalışsa da Aden ve Babülmendeb arasında amiral gemisi kazaya uğradı. Rüzgarların müsaade etmemesi nedeniyle Cidde'ye yönelemeyen Portekiz donanması Afrika kıyılarını takip ederek Massava'da Habeşistan Krallığına gönderilen Portekiz elçisini karaya çıkardı ve süratle Kızıldeniz'den uzaklaştı.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Historic Cities of the Islamic World, Clifford Edmund Bosworth (2007), s.222-223
- ^ a b XVI. Asrın İlk Yarısında Kızıldeniz Sahillerinde Osmanlılar, Cengiz Orhonlu (1977), s. 6
- ^ Gunpowder and Galleys, John Francis Guilmartin, Naval Inst Press (2004), s. 27-29
- ^ War and the World: Military Power and the Fate of Continents, 1450-2000, Jeremy Black, Yale University Press (2008)
- ^ Guns for the Sultan: Military Power and the Weapons Industry in the Ottoman Empire, Gábor Ágoston, Cambridge University Press (2005), s. 80
- ^ Doğu Afrika Sahilinde Osmanlı Hakimiyeti:Kuzey Somali'de Zeyla İskelesinin Konumu, Ahmet Kavas, İslam Araştırmaları Dergisi (2001), s 111.