2016 Kazakistan toprak reformu protestoları
| 2016 Kazakistan toprak reformu protestoları | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
2016 Kazakistan toprak reformu protestoları, 24 Nisan 2016'da Atırau şehrinde başlayan Arazi Kanununda yapılan yeni değişikliklere karşı Kazakistan'da düzenlenen büyük ve izinsiz protestolardı. Üç gün sonra Aktöbe ve Semey şehirlerinde de mitingler düzenlendi.[1] İlk üç miting sırasında, yetkililer protestoları sert bir şekilde bastırmaya çalışmadılar, aksine protestocuları sakinleştirmeye ve başka diyalog biçimleri sunmaya çalıştılar. Bu protestolar, 2011'deki 2011 Mangistav ayaklanmalarından bu yana Kazakistan'daki ilk kitlesel ayaklanma oldu.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]30 Mart 2016'da Ulusal Ekonomi Bakanı Erbolat Dosayev, 1 Temmuz'dan itibaren 1.7 milyon hektar tarım arazisinin açık artırmaya çıkarılacağını duyurdu.[2] Bu, başlangıçta protesto çağrılarına dönüşen sosyal ağlarda hoşnutsuzluğa neden oldu. Bazı Kazak gazetecilere göre, kaynama noktası Arazi Kanunu'nda yapılan değişiklikler değil, Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in sorunları çözme sözüne rağmen düşen petrol fiyatları ve tengenin devalüasyonu nedeniyle ülkenin içinde bulunduğu zor ekonomik durumdu. 11 Nisan'da Nazarbayev ve yetkililere bir dilekçe mektubu gönderildi. Mektubun metni Kazak medyasında ve bazı internet sitelerinde yer aldı. Mektupta, "bölgelerde şimdiden 50 binden fazla imza toplandığı" ve eğer “Yabancılara arazi kiralanır veya satılırsa halk olağanüstü tedbirlere gidecektir” yazmaktaydı. Dilekçeyi imzalayanlar arasında yazar Abdijamil Nurpeisov, kültürbilimci Murat Auezov, emekli general Murat Kalmatayev, akademisyen Abugali Kaydarov ve ekolojist Mels Eleusizov vardı.[3]
20 Nisan'da başkent Astana'da sivil aktivist Galymbek Akulbekov, yabancılara arazi satışına karşı tek bir gözcülük yaptı, ancak kısa süre sonra polis tarafından gözaltına alındı. 22 Nisan'da Almatı'da yaklaşık üç düzine vatandaş, 21 Mayıs'ta yapılacak miting için izin istedi.[4]
Kronoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]24 Nisan'da Atırau'nun merkezinde yabancılara arazi satışına karşı ilk toplu miting düzenlendi ve yaklaşık 700 ila 4000 kişi toplandı.[5] Aynı gün Oral'da Abay Meydanı'nda, elinde “Қытайға жер сатпа!!!”, yani “Çin'e toprak satmayın!!!” posterini taşıyan Isatay Utepov tarafından tek bir grev başlatıldı.[6]
27 Nisan'da Aktöbe ve Semey illerinde yüzlerce kişinin katılımıyla Kazakistan'ın arazi kanunundaki değişikliklere ve yetkililerin tarım arazilerini satma planlarına karşı mitingler düzenlendi.[7]
28 Nisan'da, birkaç düzine insan Aktau'da merkez meydanda toplandı, ancak polis, meydanın Halkın Birliği tatiline hazırlanmak için gerekli olduğunu öne sürerek mitingin yapılmasına izin vermedi.[8]
29 Nisan'da Astana ve Almatı'daki yetkililer, kamuya mal olmuş kişilerin "arazi meselesi" üzerine basın toplantısı düzenlemesine izin vermedi. Astana'da bir otel, KNB'nin baskısı nedeniyle son anda aktivistlere bina kiralamayı reddetti. Almatı'da polis olaydan önce tüm aktivistleri gözaltına almayı başardı. Oral'da aktivist Bauyrjan Alipkaliev, o gün tek bir gözcülük yapacak olan polis tarafından gözaltına alındı.[9]
1 Mayıs Halkın Birlik Günü'nde yaklaşık yüz kişinin toplandığı Zhanaozen'de protestolar düzenlendi. Kızılorda kentinde ise güvenlik güçleri protestocuları meydandan dağıttı.[10]
4 Mayıs'ta Oral'ın merkez meydanında birkaç düzine kişinin katılımıyla spontane bir miting düzenlendi. Kazakistan'ın diğer şehirlerindeki önceki protestolarda olduğu gibi, protestocular tarım arazilerinin yabancılara uzun vadeli kiraya verilmesine karşı çıktılar.[11]
5 Mayıs'ta Nazarbayev, Arazi Kanununun bazı hükümlerine ilişkin bir moratoryum ilan etti.[12] Millî Ekonomi Bakan Yardımcısı Kairat Uskenbayev görevden alındı, Dosayev kendi görevinden istifa etti ve Tarım Bakanı Asiljan Mamıtbekov uyarıldı, ancak ertesi gün o da istifa etti.[13] Ayrıca Nazarbayev, bilgi alanını izleyecek ve devletin bilgi politikasını geliştirecek yeni bir Enformasyon ve İletişim Bakanlığı'nın kurulması talimatını verdi.
21 Mayıs'ta Kazakistan genelinde mitingler planlandı. Yetkililer Almatı, Astana, Oral ve Semey kentlerinde yapılacak mitinglere izin vermedi. Kolluk kuvvetleri ülkenin çeşitli şehirlerinde düzinelerce aktivistin yanı sıra gazeteciyi gözaltına aldı.[14] Az sayıda vatandaşın toplandığı Aktöbe, Atırau ve Pavlodar şehirlerinde izinsiz mitingler düzenleme girişimleri kaydedildi ve mitingin yasadışı olduğu konusunda uyarıldıktan sonra bir grup insan itaatkar bir şekilde İrtiş Nehri'nin setini terk etti. organizatör Serikbay Alibayev 50 MCI para cezasına çarptırıldı.
Yetkililerin tepkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Atırau'daki Halk Meclisi toplantısında yapılan mitingin ardından Nazarbayev, arazi sorununa ilişkin vizyonunu dile getirdi ve konuyla ilgili yanlış bilgi veren tüm kışkırtıcıların bulunup cezalandırılması gerektiğini belirtti.[15] Ancak daha sonra 5 Mayıs'ta ilgili bakanlıkların yetkililerini toprak reformu yapılmamakla suçlamıştı.[16]
Bazı şehirlerde Halkların Birlik Günü kutlamaları iptal edildi.[17]
Bazı Kazak yetkililer ve hükûmet yanlısı medya, herhangi bir kanıt sunulmamasına rağmen, huzursuzluğun yabancı ülkeler tarafından tetiklendiğini ve finanse edildiğini öne sürdü.[18]
1 Mayıs'ta Cumhurbaşkanı Nazarbayev Almatı'da birlik ve istikrar olmadan Ukrayna'dakine benzer bir siyasi krizin bekleneceğini belirtti.[19]
21 Mayıs'ta ülke çapında yapılması planlanan protestolardan önce, yetkililer herhangi bir şehirde izinlere izin verdi ve kolluk kuvvetleri, yetkisiz mitingler düzenlemek ve kışkırtmak için şüphelileri tutuklamaya başladı.[20] 20 Mayıs itibarıyla, bir düzineden fazla kişi, barışçıl toplanma yasasını ihlal etmekten 10 ila 15 gün arasında idari tutuklama cezası aldı.[21]
20 Mayıs sabahının erken saatlerinde, Kazakistan genelinde VKontakte, Facebook, Twitter gibi popüler sosyal ağlar ve WhatsApp, Viber gibi anlık mesajlaşma programları ve YouTube'a erişilemedi. Bu, ülkenin çeşitli bölgelerinin sakinleri tarafından doğrulandı. Olay, 21 Mayıs'ta yapılacak miting çağrılarıyla bağlantılıydı.[22] Ancak yetkililer, “engelleme” gerçeğini ve sorunların “teknik sorunlardan” kaynaklandığını reddetti.[23]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Митинги по земельному вопросу в Актобе и Семее". Радио Азаттык (Rusça). 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "1,7 млн гектар сельхозземель будет выставлено на аукцион в середине 2016 года - Аналитический интернет-журнал Vласть". vlast.kz (Rusça). 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Интеллигенция призывает Назарбаева быть осторожным". Радио Азаттык (Rusça). 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "В Астане прошел одиночный пикет «за землю»". Радио Азаттык (Rusça). 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Crowd protests land sales in Kazakhstan". farmlandgrab.org (İngilizce). 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Гражданский активист вышел на одиночный пикет против продажи земли" (Rusça). 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Kazakhstan's land reform protests explained". BBC News (İngilizce). 28 Nisan 2016. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Police Disperse Kazakhs Protesting Land Privatization". Özgür Avrupa Radyosu. 28 Nisan 2016. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Активистам не дали сделать заявления по «по земельному вопросу»". Радио Азаттык (Rusça). 30 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ Putz, Catherine. "Land Protests Persist in Kazakhstan". thediplomat.com (İngilizce). 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "В Уральске проходит стихийный митинг «по земельному вопросу»". Радио Азаттык (Rusça). 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ May 2016, Malika Orazgaliyeva in Nation on 5 (5 Mayıs 2016). "Nazarbayev Declares Moratorium on Latest Land Code Changes, Creates Ministry of Information and Communications". The Astana Times (İngilizce). 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Kazakh Minister Resigns Over Land Law". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Kazakh police break up anti-government protests | Reuters.com". www.reuters.com. 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Назарбаев потребовал наказать провокаторов, поднявших шум вокруг продажи земель". informburo.kz (Rusça). 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Назарбаев отступил: чиновники будут следить за настроениями в соцсетях". ИА REGNUM (Rusça). 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Семей не стал отменять массовое шествие в День единства народа Казахстана". informburo.kz (Rusça). 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ связи, © ИноСМИ ru 2000-2021При полном или частичном использовании материалов ссылка на ИноСМИ Ru обязательна Использование переводов в коммерческих целях запрещеноСетевое издание — Интернет-проект ИноСМИ RU зарегистрировано в Федеральной службе по надзору в сфере (6 Mayıs 2016). "Казахстан: «Земельные протесты» — отражение недовольства общим положением дел в стране?". ИноСМИ.Ru (Rusça). 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ Staff, Reuters. "Kazakh leader evokes Ukraine as land protests spread". U.S. (İngilizce). 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Kazakhstan: Activists Rounded Up". Human Rights Watch (İngilizce). 18 Mayıs 2016. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ "Более 20 человек арестовано «за призывы к митингам»". Радио Азаттык (Rusça). 20 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ Фролов, Андрей (20 Mayıs 2016). "В Казахстане временно оказались заблокированы крупнейшие соцсети и мессенджеры — Офтоп на vc.ru". vc.ru. 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.
- ^ tengrinews.kz (20 Mayıs 2016). "Чиновники РК прокомментировали временные проблемы с доступом к соцсетям". Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz (Rusça). 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2021.