İrlanda Cumhuriyeti (1919-1922)
İrlanda Cumhuriyeti Poblacht na hÉireann (İrlandaca) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1919-1922 | |||||
 Bayrak | |||||
 | |||||
| Başkent | Dublin 53°21′K 6°16′B / 53.350°K 6.267°B | ||||
| Diğer diller | İngilizce, İrlandaca | ||||
| Tarihçe | |||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Para birimi | İngiliz Sterlini | ||||
İrlanda Cumhuriyeti, (İrlandaca: Poblacht na hÉireann veya Saorstát Éireann)[1], Ocak 1919'da Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan eden tanınmamış bir devletti.[2] Cumhuriyet, İrlanda adasının tamamı üzerinde yargı yetkisi iddia ediyordu, ancak 1920 itibarıyla etki alanı İrlanda'nın 32 ilinden 21'iyle sınırlıydı.[3] Britanya devlet güçleri, kuzeydoğunun yanı sıra Cork, Dublin ve diğer büyük şehirlerde varlık göstermekteydi. Cumhuriyet, kırsal bölgelerde güçlüydü ve askeri güçleri aracılığıyla doğrudan kontrol etmediği şehir bölgelerinde de nüfuz sağlayabiliyordu.
Kökenleri 1916'daki Paskalya Ayaklanması'na dayanmaktadır; bu dönemde İrlandalı cumhuriyetçiler Dublin'deki önemli noktaları ele geçirip bir İrlanda Cumhuriyeti ilan ettiler.[4] Ayaklanma bastırıldı, ancak hayatta kalanlar yeniden yapılandırılmış Sinn Féin partisinin altında birleşerek cumhuriyet için kampanya yürüttüler. Parti, 1918 genel seçimlerinde büyük ölçüde bir çoğunluğu kazandı ve 21 Ocak 1919'da Dublin'de İrlanda'nın ilk Dáil'ını (yasama organı) kurdu. Cumhuriyetçiler ardından bir hükümet, bir yargı sistemi ve bir polis gücü kurdular. Aynı zamanda, Dáil'ın kontrolüne giren İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu olarak bilinen İrlanda Gönüllüleri, İrlanda Bağımsızlık Savaşı'nda Britanya devlet güçlerine karşı savaştılar.
Bağımsızlık Savaşı, 6 Aralık 1921'de imzalanan ve 7 Ocak 1922'de Dáil Éireann tarafından zor bir şekilde onaylanan Anglo-İrlanda Antlaşması ile sona erdi. Antlaşma şartlarına göre bir Geçici Hükümet kuruldu. İrlanda Cumhuriyeti nominal olarak 6 Aralık 1922'ye kadar varlığını sürdürdü. Bu tarihte adanın 32 ilinden 26'sı, Özgür İrlanda Devleti adında Britanya egemenliğindeki özyönetim haline geldi. Ada, 1920'deki İrlanda Hükümeti Yasası tarafından bölünmüştü ve bölünmenin amacı, bir birlikçi çoğunluğu sağlamak olmuştu.[5] Kuzey İrlanda'nın altı ili, antlaşma uyarınca Serbest Devlet'ten ayrılma hakkını kullandı ve Birleşik Krallık'a bağlı kalmayı tercih etti.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Laffan, Michael. The Resurrection of Ireland. Cambridge University Press. s. 350. ISBN 9781139426299. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2015.
- ^ Kautt, William H. (1999). The Anglo-Irish War, 1916-1921: a people's war. Westport, Conn: Praeger. s. 71. ISBN 978-0-275-96311-8.
- ^ M.E. Collins, Ireland, p. 252.
- ^ Berresford Ellis, Peter (1985). The Celtic Revolution: A Study in Anti-imperialism. Talybont: Y Lolfa. ss. 101-102. ISBN 0862430968. Erişim tarihi: 30 Ocak 2016.
- ^ "CAIN: Democratic Dialogue: With all due respect - pluralism and parity of esteem (Report No. 7)". cain.ulster.ac.uk. 4 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.
- ^ Hachey, Thomas E.; Hernon, Joseph M.; McCaffrey, Lawrence John (1996). The Irish Experience: A Concise History (İngilizce). M.E. Sharpe. ISBN 978-1-56324-792-7. 11 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024.