İçeriğe atla

İlleizm

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İlleizm (Latince kişi zamiri olan o veya işaret zamiri olan bu anlamına gelen ille sözcüğünden), konuşan kişinin kendini birinci tekil şahıs yerine üçüncü tekil şahıs olarak imlemesidir. Edebiyatta veya liderlerin söylev tarzlarında görülebilir.

Edebiyatta

[değiştir | kaynağı değiştir]

En erken illeizm kullanımı Jül Sezar'ın Gallia Savaşı ve Ksenofon'un Anabasis adlı eserlerinde görülür. Her iki eserde de illeizm, tanık oldukları savaş hakkında tarafsız bir yorum sağlama amacıyla kullanıldı.

Yazarlar kimi zaman illeizmi karakterlerin aptallığını göstermek için kullanır. Örneğin Blazing Saddles'teki Mango karakteri "Mango şekeri sever." ve "Mango hayat oyununda sadece bir piyondur." gibi tümceler kurar. Bunun yanında Harry Potter'daki Dobby gibi saflığı da vurgulayabilir.

Günlük konuşmada

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlleizm, Bob Dole'un komik olmak için kullanması gibi, kişinin kendi karakterini vurgulaması isteğiyle de kullanılabilir. Bu özellikle 1996 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde gündeme geldi ve eleştiri konusu oldu.

Başka kullanımlarda ise ciddi olmamaya dayanan bir ironi olabilmektedir. Çünkü "ben" zamirini vurgulamak narsisizm ve egosantrizmin eseri olabilir.[1] Psikolojik çalışmalar, kendinden üçüncü şahıs olarak bahsetmenin bilgeliği arttırdığını ve empati kurma ve başkalarını anlama yeteneğini ilerlettiğini göstermiştir.[2][3][4]

Marilyn Monroe,[5][6] Alice Cooper[7] ve Deanna Durbin[8] gibi ünlüler kendi benliklerinden kaçmak için illeizme başvurdular.

Kimi ebeveynler kendilerini "Babacım" veya "Annecim" der çünkü küçük çocukların zihni henüz "ben" veya "sen" gibi özneleri anlayacak kıvama gelmemiştir.[9][10] Yürümeye yeni başlamış çocuklar "ben" demek yerine kendilerinden üçüncü şahıs olarak bahseder. Konuşmaları iki yaşından sonra oturmaya başlar.[11]

Kayda değer illeistler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Politika

[değiştir | kaynağı değiştir]

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sanat

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Raskin, Robert (1988). "Narcissism and the Use of Personal Pronouns". Journal of Personality. 56 (2): 393-404. doi:10.1111/j.1467-6494.1988.tb00892.x. PMID 3404383. 
  2. ^ "Why speaking to yourself in the third person makes you wiser". Aeon. 7 Ağustos 2019. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020. 
  3. ^ "The Benefits of Talking About Yourself in the Third Person". HowStuffWorks. 16 Nisan 2018. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020. 
  4. ^ "The Psychological Case for Talking in the Third Person". Mic. 25 Şubat 2015. 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020. 
  5. ^ Spoto, Donald (2001). Marilyn Monroe: The Biography. Rowman & Littlefield. s. 324. ISBN 9780815411833. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022. 
  6. ^ Leaming, Barbara (2010). Marilyn Monroe. Crown. s. 404. ISBN 9780307557773. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022. 
  7. ^ Whitworth, Melissa (28 Ağustos 2007). "Alice Cooper: 'Some people turn to God, I turned to golf'". The Daily Telegraph. 29 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. 
  8. ^ Private letter to film historian/critic William K. Everson in the late 1970s
  9. ^ "Language – Why do parents refer to themselves in the third person?". 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022. 
  10. ^ "Why do We Refer to Ourselves in the Third Person when We Talk to Our Kids?". 2 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022. 
  11. ^ Lewis, Michael; Ramsay, Douglas (2004). "Development of Self-Recognition, Personal Pronoun Use, and Pretend Play During the 2nd Year". Child Development (İngilizce). 75 (6): 1821-1831. doi:10.1111/j.1467-8624.2004.00819.x. ISSN 1467-8624. 
  12. ^ Alexander, Catherine M. S., (Ed.) (2003). The Cambridge Shakespeare Library: Shakespeare's times, texts, and stages. Cambridge University Press. s. 101. ISBN 9780521808002. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022. 
  13. ^ Eisenhower, Dwight (1967). at ease. DoubleDay & Company. ss. 214. 
  14. ^ "France: Third Person Singular". Time Magazine. 19 Ekim 1970. 22 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2009. (abonelik gereklidir)
  15. ^ a b c d Barford, Vanessa (28 Ağustos 2015). "Why do some people refer to themselves in the third person?". BBC News. 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2015. 
  16. ^ Harris, Scott (10 Mart 1996). "Bob Dole Needs to Put the 'I' in Identity". Los Angeles Times. 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  17. ^ "Acervo Digital VEJA – Digital Pages". abril.com.br. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2015. 
  18. ^ Forza Italia, Berlusconi parla in terza persona, La Repubblica, 26 Ekim 2013, 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Mart 2022 
  19. ^ Alberts, Sheldon (9 Kasım 2011), There's no 'you' in Herman Cain, The National Post, 11 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Mart 2022 
  20. ^ Bourn, Chris (27 Nisan 2018). "Why People Like Trump Refer to Themselves in the Third Person". Mel Magazine. Mel Magazine. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020. 
  21. ^ "Hang me if I have committed any crime, but no apology, Narendra Modi says – The Times of India". Timesofindia.indiatimes.com. 16 Nisan 2014. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2014. 
  22. ^ Manthorpe, Jonathan. Forbidden Nation: A History of Taiwan (2005 bas.). St. Martin's Griffin. s. 15. 
  23. ^ Hattenstone, Simon (30 Haziran 2003). "And God created Pele". The Guardian. Londra. 8 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2009. 
  24. ^ Fink, Jesse (13 Kasım 2011). "Pelé's mouth should get a straight red". The Sunday Guardian. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2012. 
  25. ^ Amis, Martin (1 Ekim 2004). "In search of Dieguito". The Guardian. Londra. 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2018. 
  26. ^ e. g. here 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  27. ^ "Doug Robinson: Karl Malone is one of a kind". Deseret News. 10 Ağustos 2010. 19 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2012. Maybe Malone didn't even know he was the one who was saying those things, because he tended to talk about himself as another being, in third person. Or maybe he was just schizophrenic, whatever. 
  28. ^ "Former Nottingham Forest manager Billy Davies claims 'whispering campaign' has sabotaged Premier League ambitions". The Independent. 27 Şubat 2016. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 
  29. ^ Fowler, Matt (2 Temmuz 2009). "Line-O-Rama: The Rock Says". IGN. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2012. 
  30. ^ Mewis, Joe (3 Ekim 2013). "Read the best Zlatan Ibrahimovic quotes on the outspoken Swedish striker's birthday". The Mirror. 8 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2016. There's big boasts, lashings of ego and plenty of third person references ahoy 
  31. ^ Hruby, Patrick (18 Ağustos 2012). "Lebron James definitely has Dan Gilbert all wrong". ESPN Page 2. ESPN Internet Ventures. 22 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  32. ^ Nordquist, Richard (24 Eylül 2012). "A Few More Oddities: Illeism, Semantic Satiation, and Garden-Path Sentences". About.com guide. 14 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. Here, for instance, is how pro basketball player LeBron James justified his decision to leave the Cleveland Cavaliers to join the Miami Heat: I wanted to do what was best for LeBron James and what LeBron James was going to do to make him happy. 
  33. ^ Dalí, Salvador (April 19, 1958). "Salvador Dalí – The Mike Wallace interview – Transcript". The Mike Wallace Interview (video). Mike Wallace tarafından görüşme yapıldı. Mike Wallace. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2017 – Harry Ransom Center, University of Texas at Austin vasıtasıyla. 
  34. ^ Norman Mailer (30 Eylül 1997). The Fight. Vintage. ISBN 0-375-70038-2. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İlleizm&oldid=30857538" sayfasından alınmıştır