Güngör Dilmen
| Güngör Dilmen | |
|---|---|
 Güngör Dilmen | |
| Doğum | 27 Mayıs 1930 Tekirdağ, Türkiye  |
| Ölüm | 8 Temmuz 2012 (82 yaşında) İzmir |
| Defin yeri | Doğançay Mezarlığı, İzmir |
| Meslek | Oyun yazarı, dramaturg |
| Milliyet | Türk |
| Dönem | 1959 - 2012 |
Güngör Dilmen Kalyoncu (d. 27 Mayıs 1930, Tekirdağ; ö. 8 Temmuz 2012, İzmir), Türk oyun yazarı, dramaturg.
Tarih ve mitolojiden esinlenerek çağın eleştirişini yapan eserler vermiş bir yazardır. Midas'ın kulakları, Ben Anadolu, Deli Dumrul, Canlı Maymun Lokantası en önemli eserlerindendir.
Yaşamı
Tekirdağ’da dünyaya geldi. Orta öğrenimini İstanbul’da İngiliz Ortaokulu’nda, liseyi Çapa Lisesi’nde tamamladı. Bir süre kimya öğrenimi aldıktan sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji bölümüne geçti; 1960 yılında mezun oldu.
İlk şiiri 1956’da Yücel dergisinde yayımlandı. 1959'da Sinema - Tiyatro Dergisi'nin açtığı yarışmada, tek perdelik Midas'ın kulakları adlı oyunu ile birincilik ödülünü kazanınca sesini duyurdu. Midas Üçlemesi adlı üçlemesinin ilki olan eser, aynı yıl Gençlik Tiyatrosu'nda, ertesi yıl da Ankara Devlet Tiyatrosu'nda sahnelendi.
Üniversite eğitimini tamamladıktan sonra 1961’de Fulbright bursu alarak ABD'ye gitti; Yale Tiyatro Okulu’nda rejisörlük, sahne ışığı, dekor gibi dallarla ilgilendi. Aynı yıl Tel Aviv'deki Habima Tiyatrosu’nun misafiri olarak bir süre için İsrail’e gitti, sonra Yunan hükümetinin yardımıyla Atina’da bir müddet kaldı ve Kraliyet Tiyatrosu'nda (bugün Ulusal Tiyatro) araştırmalar yaptı. ABD iken yazdığı[1] Canlı Maymun Lokantası adlı oyunu, Halkevleri Genel Merkezi’nin Şinasi Efendi Tiyatro Ödülü’nü kazandı.
1964-1966 arasında İstanbul Belediye Şehir Tiyatrosu'nun ışıklandırma bölümünde çalıştı.1966'da İstanbul Radyosu'nda dramaturgluğa başladı.
1967 yılında bir Anadolu kadınının dramını anlatan Kurban adlı oyununu yazdı. Oyun, ilk kez Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu tarafından sahnelendi. Midas Üçlemesinin ikinci oyunu “Midas'ın Altınları” (1969) Devlet Tiyatrosu sahnelerinde oynandı. 1970’te “Anzavur” adlı eseri ile katıldığı Yunus Nadi Senaryo Yarışması’nda birincilik ödülünü Oktay Arpacı ile paylaştı.
1971'de İngiltere'de Durham Üniversitesi'nde ders verdi. Midas Üçlemesinin üçüncü oyunu “Midas'ın Kördüğümü” 1975 devlet tiyatrosu tarafından sahnelendi.
1976-1980 arasında İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda dramaturgluk ve Araştırma-İnceleme Bölümü başkanlığı yaptı. 1982-83'te Anadolu Üniversitesi'nde ders verdi. Bunu Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Konservatuvarı, Müjdat Gezen Sanat Merkezi’nde verdiği dersler izledi[1] 1984 yılında oyuncu Yıldız Kenter'in önerisiyle kaleme aldığı Ben Anadolu adlı tek kişilik oyun, İngilizce, Almanca, Fransızca ve İtalyancaya da çevrilerek, yurt dışında ve yurt içinde çeşitli topluluklar tarafından sahnelendi.
Sinema filmi (İttihat ve Terakki) ve dizi (Bağdat Hatun) senaryosu çalışmaları bulunmaktadır.
Dilmen, İzmir’de geçirdiği bir bağırsak ameliyatından sonra iki ay yoğun bakımda kaldıktan sonra 8 Temmuz 2012’de öldü. İzmir’de Doğançay Mezarlığı’na defnedildi.[2]
Yazdığı Tiyatrolar
- Galile'nin Günahları
- Osmanlı Dram Kumpanyası (oyun)
- Hakimiyeti Milliye Aş Evi
- Kurban
- Aşkımız Aksarayın En Büyük Yangını
- Ben Anadolu
- Bağdat Hatun
- Canlı Maymun Lokantası
- Deli Dumrul
- Midas'ın Altınları
- Midas'ın Kulakları
- Midas'ın Kör Düğümü
- Akad'ın Yayı
- Troya İçinde Vurdular Beni
- Hasan Sabbah (2017)
- İtin Oğlu
Ödülleri
- Sinema - Tiyatro Dergisi, 1959, Birincilik ödülü, Midas'ın Kulakları
- Halkevleri Genel Merkezi, 1963, Şinasi Efendi Tiyatro Ödülü, Canlı Maymun Lokantası
- İlhan İskender Armağanı, 1967, Kurban
- Yunus Nadi Armağanı, 1970, Anzavur
- Sanat Sevenler Derneği, 1974, Övgüye Değer Görülenler, Bağdat Hatun
- Türk Dil Kurumu Ödülü, 1975, Ak Tanrılar
- Muhsin Ertuğrul Oyun Ödülü, 1979, Deli Dumrul
- Enka Sanat Ödülleri, 1984, Devlet ve İnsan
- Uluslararası Endüstri ve Ticaret Bankası Tiyatro Oyunu Yarışması, 1984, Birincilik, Ben Anadolu: Söylenceden Gerçeğe
- Ulvi Uraz Tiyatro Ödülü, 1986, Ben Anadolu: Söylenceden Gerçeğe
- Edebiyat alanı Tiyatro dalında Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü, 1988, Aşkımız Aksaray’ın En Büyük Yangını
- İsmet Küntay Ödülü, 1990, Aşkımız Aksaray’ın En Büyük Yangını [3]
- Kültür Bakanlığı Ödülü, 1990, Troya İçinde Vurdular Beni
Basılı eserleri
- Ayak Parmakları (1960)
- Avcı Karkap (1960)
- Canlı Maymun Lokantası (1964)
- Midas’ın Kulakları (1965)
- Kurban (1967)
- Bağdat Hatun (1982)
- Deli Dumrul (1982, Akad’ın Yayı ile birlikte)
- Ak Tanrılar (1983)
- Hasan Sabbah (1983)
Kaynakça
- ^ a b "Mukadder Yaycıoğlu, Güngör Dilmen'le Söyleşi, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı 20, 2005" (PDF). 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012.
- ^ "Güngör Dilmen Toprağa Verildi, Sabah gazetesi, 11.07.2012". 15 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012.
- ^ "AŞKIMIZ AKSARAY'IN EN BÜYÜK YANGINI | Türkiye". Kültür Portalı. 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Güngör Dilmen 2 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sinema Türk'te Güngör Dilmen 18 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Fatma Keçeli, Güngör Dilmen'in Oyunlarında "Mitolojik, Tarihsel, Fantastik Olan"ın Kullanımı 24 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.