Aşkenaz Yahudileri sayfasının kaynağını görüntüle

{{İlknot|Yahudi kimliğinin etnik, geçmişsel ve kültürel yönleri için, [[Yahudiler]] makalesinide inceleyiniz. Yahudiler'in kolektif inancı hakkında bilgi edinmek için ise [[Yahudilik]] maddesini inceleyin.}}
{{Etnik grup bilgi kutusu
| grup             = Aşkenazi Yahudileri
| yerel_ismi       = {{dil|he|יְהוּדֵי אַשְׁכְּנַז|dil_adı=hayır}} (''Y'hudey Ashkenazy'') 
| toplam           =  '''10<ref name="Ashkenazi-jews-hugr">{{Web kaynağı |başlık=Ashkenazi Jews |url=http://hugr.huji.ac.il/AshkenaziJews.aspx |yayıncı=[[Hebrew University of Jerusalem]] |erişimtarihi=29 Ekim 2013 |ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131020004618/http://hugr.huji.ac.il/AshkenaziJews.aspx |arşivtarihi=20 Ekim 2013 |ölüurl=hayır }}</ref>–11,2 milyon''' 
| toplam_ref       = <ref name="Jhu.edu">{{Haber kaynağı |url=http://www.jhu.edu/~gazette/julsep97/sep0897/briefs.html |başlık=First genetic mutation for colorectal cancer identified in Ashkenazi Jews |yayıncı=Johns Hopkins University |gazete=The Gazette |tarih=8 Eylül 1997 |erişimtarihi=24 Temmuz 2013 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20181224213550/http://pages.jh.edu/~gazette/julsep97/sep0897/briefs.html%20 |arşivtarihi=24 Aralık 2018 |ölüurl=hayır }}</ref>
| jeneoloji        = 
| bölgeler         =  
| tablehdr         =

| nüfus1           = {{bayrak|İsrail}}{{nbsp|5}}2.800.000–3.000.000<ref name="Ashkenazi-jews-hugr"/><ref name="CBS_2008_jews_origin">{{Web kaynağı | url = http://www.cbs.gov.il/reader/shnaton/templ_shnaton_e.html?num_tab=st02_24x&CYear=2009 | başlık = Table 2.24 – Jews, by country of origin and age | erişimtarihi = 22 Mart 2010 | ad = CBS | soyadı = Statistical Abstract of Israel, 2009 | authorlink = Israel Central Bureau of Statistics | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20181224213613/http://www.cbs.gov.il/reader/shnaton/templ_shnaton_e.html?num_tab=st02_24x&CYear=2009%20 |arşivtarihi= 24 Aralık 2018 | ölüurl = hayır }}</ref>

| bölge2           = {{bayrak|Birleşik Devletler}}
| nüfus2           = 5.000.000–6.000.000
| ref2             =<ref>{{Akademik dergi kaynağı |ad=Gabriel E. |soyadı=Feldman |url=http://www.ima.org.il/IMAJ/ViewArticle.aspx?aId=2748 |başlık=Do Ashkenazi Jews have a Higher than expected Cancer Burden? Implications for cancer control prioritization efforts |dergi=[[Israel Medical Association Journal]] |cilt=3 |tarih=Mayıs 2001 |sayı=5 |sayfalar=341-46|erişimtarihi=4 Eylül 2013 |pmid=11411198 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130921053733/http://www.ima.org.il/IMAJ/ViewArticle.aspx?aId=2748 |arşivtarihi=21 Eylül 2013 |ölüurl=hayır }}</ref>

|bölge3          = {{bayrak|Rusya}}
|nüfus3          = 194.000–500.000
|ref3            =

|bölge4          = {{bayrak|Arjantin}}
|nüfus4          = 300.000
|ref4            =

|bölge5          = {{bayrak|Birleşik Krallık}}
|nüfus5          = 260.000
|ref5            =

|bölge6          = {{bayrak|Kanada}}
|nüfus6          = 240.000
|ref6            =

|bölge7          = {{bayrakülke|Fransa}}
|nüfus7          = 200.000 
|ref7            =

|bölge8          = {{bayrakülke|Almanya}}
|nüfus8          = 200.000 
|ref8            =

|bölge9          = {{bayrakülke|Ukrayna}}
|nüfus9          = 150.000 
|ref9            =

| diller           = '''Çoğunluk'''<br>[[İbranice]], [[İngilizce]] ve [[Yidiş]]<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ethnologue.com/18/language/yid/ | başlık = Yiddish | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160819191821/http://www.ethnologue.com/18/language/yid/ | arşivtarihi = 19 Ağustos 2016 | erişimtarihi = 7 Ağustos 2020 | ölüurl = hayır }}</ref><br>'''Azınlık'''<br>[[Rusça]], [[Lehçe]], [[Fransızca]] ve [[Almanca]]
| dinler           =
| ilgili_gruplar   = 
| dipnotlar        = 
}}
{{Yahudiler ve Yahudilik kenar}}

'''Aşkenaz'''/'''Aşkenazi Yahudileri''' ({{IPAc-en|,|{|S|-|,_|a:|S|k|@|'|n|a:|z|i}} {{yeniden heceleme|ASH|-,_|AHSH|kə|NAH|zee}}),<ref name=longman>{{Kitap kaynağı|soyadı=Wells|ad=John|yazarbağı=John C. Wells|başlık=Longman Pronunciation Dictionary|yıl=2008|url=https://archive.org/details/longmanpronuncia0000unse|yayıncı=Pearson Longman|basım=3.3tarih=3 Nisan 2008|isbn=978-1-4058-8118-0}}</ref> {{dil-he-n|יְהוּדֵי אַשְׁכְּנַז|transl=Y'hudey Ashkenazy}})<ref name=longman/> veya [[İbranice]] ''-im'' ekinden gelen '''Aşkenazim''',{{adn|{{IPAc-en|,|{|S|-|,_|a:|S|k|@|'|n|a:|z|I|m}} {{yeniden heceleme|ASH|-,_|AHSH|kə|NAH|zim}}<ref name=longman/> {{dil-he-n|אַשְׁכְּנַזִּים|IPA-ai=ˌaʃkəˈnazim}}, {{IPA|-|(ʔ)aʃkenaˈzim}} veya {{IPA|-|(ʔ)aʃkenaˈzi}}<ref>Ashkenaz, based on {{cite Josephus|PACEJ=1|text=anti|NorW=W|bookno=1|chap=6|sec=1 |Perseus=1|1=J.|2=AJ|3=1.6.1 |show-translator=no |show-source=no |abbr=yes}} and his explanation of {{Bibleref2|Genesis 10:3}}, is considered to be the progenitor of the ancient [[Gaul]]s (the people of Gallia, meaning, mainly the people from modern [[Fransa]], [[Belçika]] and the [[Alps|Alpine]] region) and the ancient [[Franks]] (of, both, France and [[Almanya]]). According to Gedaliah ibn Jechia the Spaniard, in the name of ''Sefer Yuchasin'' (see: Gedaliah ibn Jechia, [http://www.hebrewbooks.org/6618 ''Shalshelet Ha-Kabbalah''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20141112194025/http://www.hebrewbooks.org/6618 |tarih=12 Kasım 2014 }}, Jerusalem 1962, p. 219; p. 228 in PDF), the descendants of Ashkenaz had also originally settled in what was then called [[Bohemia]], which today is the present-day [[Çekya]]. These places, according to the [[Jerusalem Talmud]] (Megillah 1:9 [10a], were also called simply by the diocese "Germamia". ''Germania'', ''Germani'', ''Germanica'' have all been used to refer to the group of peoples comprising the Germanic tribes, which include such peoples as Goths, whether Ostrogoths or Visigoths, Vandals and Franks, Burgundians, Alans, Langobards, Angles, Saxons, Jutes, Suebi and Alamanni. The entire region east of the [[Rhine]] river was known by the Romans as "Germania" (Germany).</ref>}} [[Yahudi-Roma savaşları]]ndan sonra galip gelen [[Roma İmparatorluğu|Roma]] tarafından, [[Anadolu]] ve [[İberya]] üzerinden [[Avrupa]]'ya sürgün edilen [[İbrani]] kökenli [[Kenan]]lı [[Yahudiler]]dir.

Kısaca Aşkenaziler, Yeni Çağ'la beraber [[Kutsal Roma İmparatorluğu]]'na kadar gelen bin yıllık [[etnik]] Yahudilerin [[Orta Avrupa|Orta]] ve [[Doğu Avrupa]] koludur.<ref name="Mosk">{{kitap kaynağı |soyadı= Mosk |ad= Carl |başlık= Nationalism and economic development in modern Eurasia |yayıncı= Routledge |yer= New York |yıl= 2013 |isbn= 9780415605182 |url= https://books.google.com/books?id=rH9c5JSo1Y4C&lpg=PA143&pg=PA143 |sayfa= 143 |alıntı= In general the Ashkenazim originally came out of the Holy Roman Empire, speaking a version of German that incorporates Hebrew and Slavic words, Yiddish. |erişimtarihi= 19 Mayıs 2020 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20200726100541/https://books.google.com/books?id=rH9c5JSo1Y4C&lpg=PA143&pg=PA143 |arşivtarihi= 26 Temmuz 2020 |ölüurl=hayır}}</ref>
Aşkenazi Yahudilerinin diaspora dili [[Yidiş]]tir. Yüzyıllar sonra İbranice, [[İsrail]]'de resmî bir dil olarak yeniden canlanana kadar sadece [[Ahit İbranicesi|kutsal]] bir dil olarak kullanıldı. Aşkenaziler, [[Avrupa]]'daki zamanları boyunca Avrupa'nın [[ticaret]]ine, [[felsefe]]sine, [[edebiyat]]ına, [[sanat]]ına, [[müzik|müziğine]] ve [[bilim]]ine birçok önemli katkıda bulunmuşlardır.<ref>Glenda Abramson (ed.), [https://books.google.com/books?id=rr_qaE0a8rsC&pg=PT20 ''Encyclopedia of Modern Jewish Culture''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200429211820/https://books.google.com/books?id=rr_qaE0a8rsC&pg=PT20 |tarih=29 Nisan 2020 }}, Routledge 2004 p. 20.</ref><ref>T. C. W. Blanning (ed.), [https://books.google.com/books?id=rhrXAJye1cEC&pg=PA146 ''The Oxford History of Modern Europe''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200429212131/https://books.google.com/books?id=rhrXAJye1cEC&pg=PA146 |tarih=29 Nisan 2020 }}, Oxford University Press, 2000 pp. 147-48</ref>

“Aşkenazi" terimi, Batı [[Almanya]] ve Kuzey [[Fransa]]'da Orta Çağ'da [[Ren nehri]] boyunca yerleşim yerleri kuran Yahudi yerleşimcilerini ifade eder. Orada olduklarında [[Kudüs]], Kutsal Topraklar ve [[Akdeniz]]'den gelen gelenekleri yeni ortamlarına da uyarladılar.

Geç Orta Çağ'da dini zulüm, [[anti-semitizm]] ve ayrımcılık nedeniyle Aşkenazi nüfusunun çoğunluğu sürekli olarak [[Doğu Avrupa]]'ya doğru kaymıştır, [[Kutsal Roma İmparatorluğu]]'ndan, bugünkü [[Belarus]]'un bazı bölümlerini içeren [[Polonya]]–[[Litvanya]] Topluluğu'nun daha sonraki bölgelerine taşınmıştır. [[Estonya]], [[Letonya]], [[Litvanya]], [[Moldova]], [[Polonya]], [[Rusya]], [[Slovakya]] ve [[Ukrayna]]'da birçok Aşkenazi diaspora kasabaları bulunmuştur. Ancak günümüzde birçok Aşkenazi [[İsrail]]'e, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye, [[Birleşik Krallık|Birleşik Krallığa]] ve [[Fransa]]'ya göçmüştür.<ref>{{kitap kaynağı |yazar= Henry L. Feingold |url= https://books.google.com/books?id=ts5lKWho2YwC&pg=PA36 |başlık= Bearing Witness: How America and Its Jews Responded to the Holocaust |yayıncı= Syracuse University Press |yıl= 1995 |sayfa= 36 |isbn= 9780815626701 |erişimtarihi= 20 Mayıs 2020 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20181224213604/https://books.google.com/books?id=ts5lKWho2YwC&pg=PA36%20 |arşivtarihi= 24 Aralık 2018 |ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{kitap kaynağı |yazar=Eric Hobsbawm |başlık= Interesting Times: A Twentieth Century Life |yayıncı= Abacus Books |yıl=2002 |sayfa= 25|yazarbağı= Eric Hobsbawm }}</ref>

==Ayrıca bakınız==
* [[Sefarad Yahudileri|Safaradi Yahudileri]] (Yahudilerin 2. büyük kolu)
* [[Mizrahi|Mizrahi Yahudileri]] (Yahudilerin 3. büyük kolu)
* [[İstanbul Aşkenaz Sinagogu]]

==Notlar==
{{not listesi}}

==Kaynakça==
{{kaynakça}}

{{Musevilik-taslak}}{{Yahudiler ve Yahudilik}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Aşkenaz Yahudileri]]
[[Kategori:Yahudi asıllı kişiler]]
[[Kategori:İsrail'deki etnik gruplar]]
[[Kategori:Rusya'daki etnik gruplar]]
[[Kategori:Yahudi etnik gruplar]]
[[Kategori:Orta Doğulular]]
[[Kategori:Sami halkları]]