Uluslararası “Ahilik Anlayışı İle Hayata Dokunuş” Sempozyumu Özetler Kitabı / International Symposium On “Touching Life With Akhi Order” Abstracts Book (27-28 Ekim / October 2021) - İstanbul, 2021
UNESCO 40. Genel Konferans kararıyla 2021 yılı için ülkemizin önerisi Kuzey Makedonya ve Romanya’... more UNESCO 40. Genel Konferans kararıyla 2021 yılı için ülkemizin önerisi Kuzey Makedonya ve Romanya’nın desteğiyle İran ve Azerbaycan ile ortak dosya olarak Ahi Evran’ın Doğumunun 850. Yıl Dönümü UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programına alınmıştı . Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’nın Şubat 2021 tarihli Genelgesi ile de 2021 yılının “ Ahi Evran Yılı” olarak Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde ulusal ve uluslararası etkinliklerle anılması kararlaştırılmıştır . Bu kapsamda İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü sayın Prof. Dr.Yücel Oğurlu’nun önerileriyle Üniversitemizin iki Uygulama ve Araştırma Merkezi işbirliği yaparak, 27 Ekim 2021 tarihinde yüz yüze ve 28 Ekim 2021 tarihinde online olmak üzere iki gün süren Uluslararası "Ahilik Anlayışı ile Hayata Dokunuş" Sempozyumu'nu (International Symposium on "Touching Life with Akhi Order") gerçekleştirmiş oldu. Organizasyon komitesini konunun uzmanlarından olan İslam Ekonomisi ve Ekonomik Sistemler U.A.M. yönetim kurulu üyesi sayın Dr.Öğretim Üyesi Hüseyin Arslan yönetti. Ahiliğin ekonomi ve ekonomi tarihi alanı yanında insan davranışları, örgüt ve liderlik konularını kapsıyor olması bağlamında Üniversitemizin Liderlik ve Girişimcilik U.A.M. müdürü sayın Prof.Dr. Yusuf Balcı bizzat tebliğ sunarak katkı yaptı ve hazırlıklara destek oldu. Sempozyumumuza yurt içinden ve yurtdışından birçok üniversite ve kuruluş logolarını koyarak katıldılar. Hepsine müteşekkiriz:
Ahmet Yesevi Üniversitesi-Türkistan / Kazakistan, Uluslararası Saraybosna Üniversitesi-Bosna – Hersek, Institute of Islamic Banking and Finance of International Islamic University Malaysia (IIUM)- Malezya, Azerbaycan Devlet Ekonomi Üniversitesi- Azerbaycan, Akademia WSB University- Polonya, University of the Azores –Portekiz ve Grupo Unis- Brezilya
Ayrıca T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, T.C. Ticaret Bakanlığı İstanbul İl Ticaret Müdürlüğü, İstanbul Ticaret Odası (ITO), Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD), İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (İSTESOB) sempozyuma destek verdiler. Kendilerine teşekkür ederiz. Üniversitemizin U.A.Merkez sekreteryalarının ve Kurumsal İletişim ekibinin etkinliğin gerçekleşmesinde değerli katkıları oldu. Etkinlik sonrası ilk yayın olacak olan bu “Özetler Kitabı” da onların teknik desteğiyle hazırlandı. Açılış oturumunda İstanbul Ticaret Odası’nı yönetim kurulu başkan yardımcısı, Ticaret Bakanlığı’nı İstanbul Ticaret İl Müdürlüğü’nü, şube müdürü temsil ettiler. Kurumsal destekleri için müteşekkiriz. Sempozyum sırasında yapılan oturumlara başkanlık yaparak etkinliğimizi onurlandıran ve bilimsel tartışmaları zenginleştiren değerli hocalarımızın her birine ayrı ayrı teşekkür ederiz. Elbette asıl teşekkürümüz bildiri sunarak sempozyumun ortaya çıkmasını sağlayan bilim insanlarınadır. Emeklerine sağlık.
Bu kitapta sunulan 35 bildiri özeti okuyuculara konu ve etkinliğin kapsamı hakkında ön bilgi sunma amacını taşımaktadır. Bildirilerin tam metni daha önce duyurulduğu üzere 01 Aralık 2021 tarihinde elektronik kitap olarak yayımlanacaktır. İstanbul Ticaret Üniversitesi youtube kanalında her an izlemeye hazır bulunan canlı konuşma ve sunumlara bu “Özetler Kitabı” bir rehber işlevi görecek, tam metin bildiriler de yayımlandığında projemiz tamamlanmış olacaktır. Saygılarımızla,
Öz Bizans'tan Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar hiç değişmez bir şekilde İstanbul, uluslara... more Öz Bizans'tan Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar hiç değişmez bir şekilde İstanbul, uluslararası ticaretin önemli bir üssü oldu. İçinden deniz geçen bir şehir olarak İstanbul, kıyı derinliğinin elverişliliği sebebiyle deniz ticaretinin ağırlıkta olduğu bir şehirdi. Bu niteliği sebebiyle de bilhassa ithal edilen malların konulduğu gümrük depolarına, antrepolara ya da bir diğer deyişle umumi mağazalara ihtiyaç duyuyordu. Osmanlının son döneminde antrepoların yetersizliği birçok geminin mallarıyla birlikte açıkta ya da gemi ile gümrük arasında aktarıcı rolü oynayan mavnalarda beklemek durumunda kalıyor, bu da tüccarlar açısından ilave maliyete yol açıyordu. Birinci Dünya Savaşı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında ciddi bir antrepo buhranı ortaya çıktı. İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası bu sorunu kökten çözmek için Hükûmet nezdinde çalışmalarda bulunarak odalara antrepo ve umumi mağaza açma hakkı tanınmasını sağladı ve 1927'de bu amaçla Bakanlar Kurulu tarafından yetkilendirildi. Böylece günümüzde Galataport olarak bilinen alanda yer alan tophane ambarlarını denizcilik işletmelerinden kiralayıp faaliyete geçirdi. Odanın bilinçli yönetimiyle kısa zamanda antrepo buhranı hafifledi. Odanın yönetimi için meclis üyelerinden oluşan bir idare kurulu oluşturup kendine bağlı bir iştirak halinde işlettiği Tophane Ambarları İdaresi, bu bölgede Ford Şirketine montaj fabrikası kurması amacıyla tahsis edilene kadar 2 yıl faaliyetini sürdürdü. Bu makalede İstanbul Ticaret Odasının Tophane Ambarları İdaresini kurma süreci ve ilk çalışmaları birincil kaynaklara dayanılarak ayrıntılı bir şekilde ele alındı.
Öz Osmanlı'nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı'na olurken, düzenlediği i... more Öz Osmanlı'nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı'na olurken, düzenlediği ilk ulusal fuar da, 1863 yılında Sultanahmet Meydanında açılan Sergi-i Umûmî-i Osmanî ya da Osmanlı Genel Sergisi idi. Bu sergi, Osmanlı sanayileşme hamlesi için Islah-ı Sanayi Komisyonunun belirlediği yol haritasının şartlarından biri olan fuar açılmasının teşvik edilmesi ilkesinin bir sonucuydu. Aynı zamanda Avrupa ülkelerindeki gelişmeleri yakından takip eden padişah ile Osmanlı bürokrasinin çağını yakalama arzusunun tezahürüydü. 1863 Sergisi her bakımdan ilklere ev sahipliği yapacaktı. İlk kez bir sergi binası inşa edildi. İlk kez özel sektörün ve padişahın sağladığı maddi imkanla fuarın finansmanı yapıldı. İlk kez bir sergi tüzüğü hazırlanarak, herkesin buna uyması sağlandı. Ama hepsinden önemlisi, ilk kez Osmanlı'ya has bir sergi iç dizaynı, yani fuar tasarımı yapıldı. İç düzenlemeler ile teşhir dolapları tasarlandı, imal edildi ve ücretle üreticilere kiraya verildi. Çevre düzenlemesi yapıldı. Ziyaretçilerin kontrol edilip sayılabilmesi için ilk kez turnike sistemi kullanıldı. Fuar alanındaki bu ilklerin yanı sıra ekonomide yol açtığı etkiler de ilkler oluşturdu. İlk kez Osmanlı İmparatorluğunun bütün vilayetlerinden, yani günümüzde 40'tan fazla devletin yer aldığı coğrafyadan toplanan 15 bin çeşitten fazla ürün İstanbul'a getirilerek bir envanter çıkarıldı. Tarımsal üretimin yanı sıra sanayi üretimi için de ciddi bir politika oluşturulmasına zemin hazırlandı. Açılışını Sultan Abdülaziz'in yaptığı 1863 Sergisi ürünlerinden tasarımına kadar Türkiye'nin köklü fuarcılık birikimini ortaya koyuyor. Ama en önemlisi de Türkiye'nin uzun süredir kaybettiği üretme kabiliyetini yeniden kazandırmak gibi iddialı bir vazifeye sahipti.
1863 Sergi-i Umûmî-i Osmanî
ile ivme kazanan sergi geleneği
Ramazan aylarında cami
avlularında aç... more 1863 Sergi-i Umûmî-i Osmanî ile ivme kazanan sergi geleneği Ramazan aylarında cami avlularında açılan sergilerle sürdü. Bunlardan biri olan Beyazıt Ramazan Sergisi öyle bir muhteviyata sahipti ki “renkleri ve kokuları ile damağı da dimağı da dünyayı da ahireti de kendinde tecelli ettiren bir Müslüman seyrangâhı idi.”
19. yüzyılda Osmanlı ile
yakın ilişkiler kurmaya
başlayan Amerikalı
tüccarlar, ürün satmanın
yanı... more 19. yüzyılda Osmanlı ile yakın ilişkiler kurmaya başlayan Amerikalı tüccarlar, ürün satmanın yanı sıra incir gibi önemli meyve ağaçlarını da ülkelerine götürmeye çalışmışlardı
Türkiye’de halkın
kullanacağı şekilde
telefon ağının kurulması
ve yaygınlaştırılması,
birçok yeni... more Türkiye’de halkın kullanacağı şekilde telefon ağının kurulması ve yaygınlaştırılması, birçok yenilikte olduğu gibi yine İstanbul’da, yabancı şirketler tarafından kurulan bir konsorsiyum tarafından gerçekleştirildi
Bizans'tan Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar hiç değişmez bir şekilde İstanbul, uluslararas... more Bizans'tan Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar hiç değişmez bir şekilde İstanbul, uluslararası ticaretin önemli bir üssü oldu. İçinden deniz geçen bir şehir olarak İstanbul, kıyı derinliğinin elverişliliği sebebiyle deniz ticaretinin ağırlıkta olduğu bir şehirdi. Bu niteliği sebebiyle de bilhassa ithal edilen malların konulduğu gümrük depolarına, antrepolara ya da bir diğer deyişle umumi mağazalara ihtiyaç duyuyordu. Osmanlının son döneminde antrepoların yetersizliği birçok geminin mallarıyla birlikte açıkta ya da gemi ile gümrük arasında aktarıcı rolü oynayan mavnalarda beklemek durumunda kalıyor, bu da tüccarlar açısından ilave maliyete yol açıyordu. Birinci Dünya Savaşı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında ciddi bir antrepo buhranı ortaya çıktı. İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası bu sorunu kökten çözmek için Hükûmet nezdinde çalışmalarda bulunarak odalara antrepo ve umumi mağaza açma hakkı tanınmasını sağladı ve 1927'de bu amaçla Bakanlar Kurulu tarafından yetkilendirildi. Böylece günümüzde Galataport olarak bilinen alanda yer alan tophane ambarlarını denizcilik işletmelerinden kiralayıp faaliyete geçirdi. Odanın bilinçli yönetimiyle kısa zamanda antrepo buhranı hafifledi. Odanın yönetimi için meclis üyelerinden oluşan bir idare kurulu oluşturup kendine bağlı bir iştirak halinde işlettiği Tophane Ambarları İdaresi, bu bölgede Ford Şirketine montaj fabrikası kurması amacıyla tahsis edilene kadar 2 yıl faaliyetini sürdürdü. Bu makalede İstanbul Ticaret Odasının Tophane Ambarları İdaresini kurma süreci ve ilk çalışmaları birincil kaynaklara dayanılarak ayrıntılı bir şekilde ele alındı.
Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
The Ottomans took place in all of the world fairs starting with the first World Fair organized in... more The Ottomans took place in all of the world fairs starting with the first World Fair organized in 1851. They exhibited not only agricultural and animal product raw materials, but also manufactured products.Textile and weaving products were among the most popular products exhibited in Ottoman pavilions in particular, and in the pavilions of countries belonging to Islamic geography. Textile products ranged from fabric to clothing, from home textiles to carpets and rugs.While displaying their products the Ottomans were concerned about imitation. Because the fabricators of the Western countries, who had realized the industrial revolution and started fabricating production, were the most loyal followers of the exhibitions, instantly purchasing the products they saw and adapting them to mass production. These Ottoman products, which carried and displayed all the originality of the east, were sold at the exhibition stage, especially to palace members. From the fabric color to the processing and cutting style, Turkish textile products became well known around the World and carried Turkish fashion to European capitals. Also from the saddle to the belt,from bags to pillows, from tablecloths to ribbons, from shawls to embroidered products, many hand -made products also attracted attention. Textile products produced both in the private sector and state factories did not only attract the attention of the public, they were also granted many awards by jury members.The products that received the most awards were coming from Bursa, the center of textile today.Turkish textile products, which had not yet been fully influenced by machining, succeeded in attracting the attention of fabricators in almost all exhibitions with their innovative aspects.
Birinci Mesrutiyet’in 23 Aralik 1876 tarihinde ilani nasil siyasi tarihimizde bir donum noktasi... more Birinci Mesrutiyet’in 23 Aralik 1876 tarihinde ilani nasil siyasi tarihimizde bir donum noktasi ise ayni yil 33 yil surecek Sultan II. Abdulhamid devrinin baslamasi da Osmanli Imparatorlugu ekonomisi icin yeni bir deneyim ve donemin baslangiciydi. Cunku onun doneminde daha da hizlanan sanayilesme ve ekonomik kalkinma gayretleri, dusunceden eyleme de geciyordu. Oncelikle ticareti ve uretimi disiplin icinde gelistirecegine inanilan ticaret ve sanayi odalarinin kurulmasi icin calismalara girisildi. Bunun neticesinde 1882 yilinda aktif faaliyete gecen Dersaâdet Ticaret Odasi, kendinden beklenen faaliyetleri, Arabistan’dan Balkanlar’a kadar uzanan genis Imparatorluk cografyasinda hayata gecirmeye basladi. Bu baglamda Oda’nin onemli araclarindan biri de kendi adini tasiyan gazetesiydi. Gazete hem hukumet, hem de ozel sektor cenahindan gelen ekonomi ve ticaret ile ilgili haberleri yayinliyor, boylece her turlu gelismelerden tuccarlarin hizlica haberdar olmasini sagliyordu. Ayrica yeni se...
Yirminci yuzyilin ilk ceyreginde kurulan genc Turkiye Cumhuriyeti’nin siyasal gelisiminin yani si... more Yirminci yuzyilin ilk ceyreginde kurulan genc Turkiye Cumhuriyeti’nin siyasal gelisiminin yani sira ekonomik gelisimi de 1922’de tarih sahnesinden cekilen Osmanli Imparatorlugunun somut ve dusunsel mirasiyla sekillendi. Cumhuriyet doneminin ilk ekonomik politikalari, Izmir Iktisat Kongresi ile liberal bir eksene otururken, hemen ardindan imzalanan Lozan Antlasmasi’nin ticari hukumleri de ekonomideki belirleyiciligini korudu. 1929 Dunya Ekonomik Bunalimi ve Ikinci Dunya Savasi, Turkiye’de ekonomik alanda devletci politikalarin uygulanmasina sebep oldu. Turkiye ekonomisinde ilk plan ise, sanayi alaninda 1933’te Sovyetler Birligi ile gerceklestirildi ve imalat sanayiinde kamuyu uzun sure oncu yapacak fabrikalar tesis edildi. Ikinci Dunya Savasi’nin bitisi ile Turkiye’nin ABD ve muttefiklerinin yaninda yer almasi 1945’ten itibaren zorunlu liberal bir ekonomin baslangici oluyordu. Demokrat Parti ile ivme kazanan serbest piyasa yillari, 1960 darbesinde planli kalkinmaya donustu. Ancak Tur...
Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyılda başlayan, 19. yüzyılda iyice ivme kazanan Sanayi Devrimi'nin ü... more Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyılda başlayan, 19. yüzyılda iyice ivme kazanan Sanayi Devrimi'nin ülkeleri ve ekonomileri dönüştürmesi karşısında çaresizce bekleyip maruz kalmak yerine günümüzde "çağını yakalamak" şeklinde sıkça kullanan bir hamleye girişti. Kuşkusuz bu hamle, gerek küreselleşme dalgasının ilk evresini yaşayan Batı toplumunu etkisine alan ekonomik kriz ve diğer dış gelişmelerden, gerekse Osmanlıların siyasî ve ekonomik sorunlardan etkilenmişti. Ancak Osmanlı hükümetleri, tüm bu olumsuzluklara ilaveten kapitülasyonlar da mücadele etmesine rağmen yerli üretimi geliştirmek ve Avrupa menşeli mallarla rekabet etmek için 1880'lerde, yani Sultan II. Abdülhamid döneminde yeni bir yöntem geliştirildi. Daha doğrusu mevcut bir yöntem, olgunlaştırılarak uygulamaya sokuldu: İmtiyazlar. İmtiyazlar, yerli girişimciye birçok avantaj sağlamakla kalmadı, aynı zamanda Türkiye' de modern anlamda ilk özel sektör kitlesinin oluşmasına da katkı sağladı. Yerli sanayinin oluşturulması gayreti, yine ilk kez, Türkiye'nin kurucu Odası olarak kabul edilebilecek Dersaâdet (İstanbul) Ticaret Odası gazetesi taranarak adım adım takip edilip haberleştirildi. Bu makalede, bu haberlerden yola çıkılarak, 1885-1887 yıllarını kapsayan 3 yılda verilen imtiyazlar irdelendi. Böylece resmî ve propagandist bir yaklaşımdan nispeten uzak, Türk özel sektörünün bakış açısını da içeren bir imtiyaz incelemesi ortaya çıktı.
İstanbul’da belediye dairelerinin kurulmasında yaşanan kargaşanın önlenip bir nizam dahilinde şub... more İstanbul’da belediye dairelerinin kurulmasında yaşanan kargaşanın önlenip bir nizam dahilinde şubelerin oluşturulması ve sınırları ile görevlerinin belirlenmesi amacıyla 1868 yalında bir nizamname yayınlandı. Bu Ni¬zam¬na¬me ile artık şehrin her yerleşim bölgesinde zorunlu bir ihtiyaç haline gelen belediye hizmetlerinin yaygınlaştırılması istenmişti. 18 Cumadelahire 1285 [6 Ekim 1868] tarihli Dersaadet İdare-i Belediye Nizamnamesi’nin “Mülhakatıyla nefs-i İstanbul 14 daireye münkasımdır” şeklindeki birinci maddesiyle bir önceki nizamnamedeki bölümleme esas kabul edilip İstanbul’un merkezi ve bağlı olan yerleşim yerleriyle birlikte 14 daireye bölündüğü ifade ediliyordu. İkinci maddede ise bu daireler sınırlarıyla birlikte sayılıyordu. Bunlar arasında “Anadolu Feneri’nden Kanlıca Körfezi’ne varınca ara yerde olan karyeler (köyler) Onuncu; Kanlıca Körfezi’nden Çengelköyü’ne kadar On Birinci … … daire itibar olunmuştur” tarifiyle Beykoz ve Anadoluhisarı bölgesinin belediye olduğunun altı çiziliyordu. Bu belgenin ortaya koyduğu gibi Beykoz Daire-i Belediyesi hukuken kurulmuştu. Dolayısıyla bu belgenin yayınlandığı tarih olan 6 Ekim 1868 de Beykoz Daire-i Belediyesi’nin kuruluş tarihi oluyordu. Ancak bu nizamname yürürlüğe girmedi. Beykoz Kaza Kaymakamlığı İdare Meclisi, beldede nizam ve temizliğin tesis edilmesi için belediye teşkilatının kurulması gerektiğine inanıyordu. 29 Ekim 1873 tarihli yazıyla Şehremaneti’nden “heyet-i mahsusa” diye isimlendirdiği bir belediye kurulmasını istedi. Dâhiliye Nezareti’nden personel sayısını artırıp buralarda sürekli personel bulundurmayı talep eden Şehremaneti’nin bu isteği henüz kabul görmedi. Beykoz Kaymakamlığı bu cevap üzerine geri çekilmedi, yılmadı, belediye kurulması fikrinde ısrar etti. O dönemin geçerli usulü olarak, Beykoz’dan gelen talep Şehremaneti’nin görüşüyle birlikte Dâhiliye Nezareti tarafından son kararı vermek üzere, Şura-yı Devlet’e, yani Danıştay’a havale edildi. Nihayet 4 Mayıs 1875 tarihi itibariyle, yapılan görüşmeler neticesinde Beykoz’da bir belediye dairesi açılmasına Kadıköy ile birlikte Şura-yı Devlet tarafından uygun bulundu. (BOA. ŞD 683/6-6). Karar yazıldı ve Sadaret’e sunuldu. Sadaret Makamı da Şura-yı Devlet’ten gelen Beykoz ve Kadıköy’de de belediye dairesi kararı kurma gerekçesine katıldı. Onay için Sultan Abdülaziz’e arz edildi. Sultan Abdülaziz de İstanbul halkının refah ve mutluluğunu sağlayacak bu kararı hiç bekletmeksizin, kendine ulaştığı tarihin ertesi günü, yani 21 Mayıs 1875 tarihli irade-i seniye ile onayladı (BOA, İ.DUİT 56/51-1). Böylece Beykoz’da fiilen belediye dönemi ve faaliyetleri de başlamış oldu.
8. Türk Deniz Ticaret Tarihi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2016
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İstanbul, modern anlamda yolcu vapurlarıyla tanışır. Daha... more 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İstanbul, modern anlamda yolcu vapurlarıyla tanışır. Daha önce Boğaziçi’de ve diğer hatlarda kayıklar ya da yabancı yolcu vapurları tarafından yürütülen yolcu taşımacılığı, böylelikle ağırlıkla Osmanlı gemi şirketlerinin eline geçer. Deniz yolcu taşımacılığında Şirket-i Hayriye, İdare-i Mahsusa ve Haliç Vapurları olmak üzere üç önemli şirket vardır. Deniz ulaşımı; Boğaziçi’nde Şirket-i Hayriye, Haliç iskelelerinde Haliç Vapurları Şirketi ve Kadıköy, Adalar, Pendik ve Yeşilköy gibi hatlar ile şehirler arası hatlarda ise İdare-i Mahsusu gemileri tarafından sağlanır. İlk Osmanlı mizah dergisinin yayınlanmaya başladığı 25 Kasım 1870 tarihinden itibaren deniz ulaşımı, yazılı ve görsel mizahın konusu olur. İlk karikatür, 6 Aralık 1873’te Hayal’de yayınlanırken, toplu taşımacılığın o dönem en önemli taşıtı olan vapurlar da 100 yılı aşkın bir dönem aktif bir şekilde mizahın konusu olmaya başlıyordu. O devirde Hayal’den Çıngıraklı Yılan’a, Diken’den Karagöz’e, Dalkavuk’tan Aydede’ye kadar çeşitli mizah dergilerinde yayınlanan deniz ulaşımı ile ilgili karikatürlerin ana konuları, “aşırı kalabalık, iniş-biniş sırasında yaşananlar, gemilerin yavaşlığı, zamlar, kadın-erkek ayırımı, teknolojik gerilik ile gemilerin çürüklüğü” gibi sorunlardır. Neredeyse 140 yıl önce dile getirilen sorunlar ile bugün başta yolcu vapurları olmak üzere diğer toplu taşıma araçlarında yaşanan sıkıntılar karşılaştırıldığında bir değişim olmaması ise şaşırtıcıdır. Bu çalışmayla, 1873’ten 1922’ye kadar Osmanlı mizah basınında yer alan yolcu vapurları karikatürlerinden yola çıkılarak, o dönem deniz ulaşımında yaşanan sorunların, mizahın penceresinden nasıl da gerçekçi bir şekilde verildiği ortaya konmaya çalışılmıştır.
İzmir Demokrasi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi İktisat Tarihi Kongresi Bildirileri Kitabı, 2019
19. yüzyıl Osmanlı dünyasının teknolojiyle bütünleşik büyük projelerinden Tünel, Osmanlı münevver... more 19. yüzyıl Osmanlı dünyasının teknolojiyle bütünleşik büyük projelerinden Tünel, Osmanlı münevverlerinin bir kısmı tarafından şiddetli eleştiriyle karşılanmıştır. Metropolitain Railway adı verilen Tünel’in yapımı, Fransız mimar Eugène-Henri Gavand’ın projesini ısrarlı bir şekilde sunmasıyla gündeme gelir. İngiliz şirketi tarafından finanse edilen Tünel’in 1871-1975 tarihleri arasında devam eden inşa ve istimlak çalışmaları süresince; Osmanlılar tarafından ilgiyle takip edilen Teodor Kasap yönetimindeki Hayal dergisi, projeye karşı bir muhalefet merkezi rolü oynar. Sürekli Tünel’in gecikmesiyle ilgili ironik haberlerin yer aldığı Hayal’de, Tünel’e “delik” ismi verilerek, kamuoyu gözünde iyice değersizleştirilir. Tünel’e yapılan yatırımın bölgedeki yolların tesviyesi ve iyileştirilmesine kullanılmasıyla daha iyi bir iş yapılacağını savunan aydınlar, bu yatırımın bir süre sonra atıl ve işlevsiz kalacağını ileri sürerler. Hatta çeşitli ekonomik değerlendirmeler yaparak, zarar edileceğine dair okuyucuları ikna etmeye çalışırlar. Tünel Örneği, büyük yatırımların Osmanlı aydınları tarafından ihtiyatla kelimesinin ötesinde küçümsenerek karşılandığını, halka doğrudan faydasının olmadığı görüşünün savunulduğunu, bu konuda ciddi bir bilinçaltı işlemesi yapıldığını ve nihayetinde de karşı çıkma gerekçelerinin doğruluk payı bulunmadığını göstermektedir.ABSTRACT The Tunnel project, a major project of the 19th century Ottoman world integrated with technology, had met harsh criticism from a portion of the Ottoman intelligentsia. The construction of the Tunnel, dubbed "The Metropolitan Railway", had been brought to the agenda with the project being presented in an insistent manner by the French architect Eugène-Henri Gavand. During the ongoing construction and expropriation efforts of the tunnel that was financed by a British company and went on between 1871-1975; the Hayal journal headed by Teodor Kasap, who was followed closely by the Ottomans, played a central opposition role against the project. Within Hayal, which constantly included ironic news reports regarding the delay of the Tunnel, the Tunnel was given the name of "hole" thus trivializing it greatly before the eyes of the public. The intellectuals, who advocated that the investment made towards the Tunnel would be better used for the leveling and improvements of the roads in the region, had claimed that this investment would be abandoned and useless after a while. In fact, by making various economic assessments, they would try to convince readers that it would make losses. The example of the Tunnel, shows that major projects were met with caution or, even worse, belittlement by the Ottoman intelligentsia, defending the view that they would have no direct benefit for the people, that there was a serious attempt at subconscious manipulation, and finally that their justifications for objection had no truth to them.
Öz Birinci Meşrutiyet'in 23 Aralık 1876 tarihinde ilanı nasıl siyasi tarihimizde bir dönüm noktas... more Öz Birinci Meşrutiyet'in 23 Aralık 1876 tarihinde ilanı nasıl siyasi tarihimizde bir dönüm noktası ise aynı yıl 33 yıl sürecek Sultan II. Abdülhamid devrinin başlaması da Osmanlı İmparatorluğu ekonomisi için yeni bir deneyim ve dönemin başlangıcıydı. Çünkü onun döneminde daha da hızlanan sanayileşme ve ekonomik kalkınma gayretleri, düşünceden eyleme de geçiyordu. Öncelikle ticareti ve üretimi disiplin içinde geliştireceğine inanılan ticaret ve sanayi odalarının kurulması için çalışmalara girişildi. Bunun neticesinde 1882 yılında aktif faaliyete geçen Dersaâdet Ticaret Odası, kendinden beklenen faaliyetleri, Arabistan'dan Balkanlar'a kadar uzanan geniş İmparatorluk coğrafyasında hayata geçirmeye başladı. Bu bağlamda Oda'nın önemli araçlarından biri de kendi adın ı taşıyan gazetesiydi. Gazet e hem hükümet, hem de özel sektör cenahından gelen ekonomi ve ticaret ile ilgili haberleri yayınlıyor, böylece her türlü gelişmelerden tüccarların hızlıca haberdar olmasını sağlıyordu. Ayrıca yeni sektörler ve yatırımlar hakkınd a yaptığı bilgilendirmeler de teşvik vazifesi görüyordu. Bu yüzden, çalışmada, Dersaâdet Ticaret Odası gazetesinde tüccar gözüyle verilen haberler ışığında, Osmanlı İmparatorluğundaki ekonomik gelişmeler incelendi. Kategorik tasnife tabi tutulan haberlerin oluşturduğu perspektifle, İmparatorluk ekonomisi analiz edilmeye gayret edildi. Böylece sınırlı bir dönemi kapsamış olsa da, ilk kez Türk özel sektörünün Türkiye'deki gelişmelere nasıl baktığının fotoğrafı çekilmey e çalışıldı. Anahtar kelimeler: Osmanlı özel sektörü, İstanbul Ticaret Odası, sanayileşme, Ticaret gazetesi. Abstract The declaration of the First Constitutional Monarchy on 23rd of December 1876 was a turning point in our political history. However, the beginning of the period of Sultan II. Abdülhamid in the same year and the following 33 years of his reign marked an important milestone in economic terms. During his reign the Sultan took concrete economic actions and industrialization efforts accelerated drastically in his time. First, trade and industry chambers were established with the aim to develop trade and production. As a result, the Dersaa det (Istanbul) Chamber of Commerce was established in 1882 and started to realize its activities. One of the important tools of the Chamber in this context was the Chamber's own newspaper. The newspaper published news about economy, trade, new sectors a nd investment opportunities, thus enabling merchants to be aware of all kinds of developments. This article examines the economic development in the Ottoman Empire in the light of the news presented in the Dersaadet (Istanbul) Chamber of Commerce newspaper. Thus, although only a limited period has been covered, this article analyzes for the very first time how the Turkish private sector saw and evaluated the economic developments in Turkey
19. yüzyıl dünya fuarlarında replikalarıyla yer alan III. Ahmed Çeşmesi, Osmanlının hem su kültür... more 19. yüzyıl dünya fuarlarında replikalarıyla yer alan III. Ahmed Çeşmesi, Osmanlının hem su kültürünün, hem de Batı mimari tarzının su yapısı üzerinden Osmanlı sanatına ilk sızıntısınının da örneğidir. dolayısıyla Doğu ve Batı mimarisinin ve sanatının ihtişamlı bir sentezi olan çeşme, geleneksel çeşme anlayışından modern çeşme mimarisine de geçişin simgesi olur. Bu yönleriyle bir Osmanlı su güzeli olarak da Avrupa sergilerinde değişmez yerini alır.
Öz Osmanlı'nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı'na olurken, düzenlediği i... more Öz Osmanlı'nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı'na olurken, düzenlediği ilk ulusal fuar da, 1863 yılında Sultanahmet Meydanında açılan Sergi-i Umûmî-i Osmanî ya da Osmanlı Genel Sergisi idi. Bu sergi, Osmanlı sanayileşme hamlesi için Islah-ı Sanayi Komisyonunun belirlediği yol haritasının şartlarından biri olan fuar açılmasının teşvik edilmesi ilkesinin bir sonucuydu. Aynı zamanda Avrupa ülkelerindeki gelişmeleri yakından takip eden padişah ile Osmanlı bürokrasinin çağını yakalama arzusunun tezahürüydü. 1863 Sergisi her bakımdan ilklere ev sahipliği yapacaktı. İlk kez bir sergi binası inşa edildi. İlk kez özel sektörün ve padişahın sağladığı maddi imkanla fuarın finansmanı yapıldı. İlk kez bir sergi tüzüğü hazırlanarak, herkesin buna uyması sağlandı. Ama hepsinden önemlisi, ilk kez Osmanlı'ya has bir sergi iç dizaynı, yani fuar tasarımı yapıldı. İç düzenlemeler ile teşhir dolapları tasarlandı, imal edildi ve ücretle üreticilere kiraya verildi. Çevre düzenlemesi yapıldı. Ziyaretçilerin kontrol edilip sayılabilmesi için ilk kez turnike sistemi kullanıldı. Fuar alanındaki bu ilklerin yanı sıra ekonomide yol açtığı etkiler de ilkler oluşturdu. İlk kez Osmanlı İmparatorluğunun bütün vilayetlerinden, yani günümüzde 40'tan fazla devletin yer aldığı coğrafyadan toplanan 15 bin çeşitten fazla ürün İstanbul'a getirilerek bir envanter çıkarıldı. Tarımsal üretimin yanı sıra sanayi üretimi için de ciddi bir politika oluşturulmasına zemin hazırlandı. Açılışını Sultan Abdülaziz'in yaptığı 1863 Sergisi ürünlerinden tasarımına kadar Türkiye'nin köklü fuarcılık birikimini ortaya koyuyor. Ama en önemlisi de Türkiye'nin uzun süredir kaybettiği üretme kabiliyetini yeniden kazandırmak gibi iddialı bir vazifeye sahipti.
While the first participation of the Ottoman Empire to an exhibition in the modern sense was in 1851 at the London World Fair, the first national fair it ever organized was the Sergi-i Umûmî-i Osmanî or Ottoman General Exhibition, which opened in Sultanahmet Square in 1863. It was also a manifestation of the desire of the sultan, who closely followed the developments in European countries and the Ottoman bureaucracy to catch up with the times. The 1863 Exhibition would host many "firsts" in all respects. For the first time, an exhibition building was built. For the first time, the fair was financed with the financial means provided by the private sector and the sultan. It was the first time that an exhibition charter was prepared making everyone to comply with it. But above all, for the first time, an exhibition interior design-a fair design unique to the Ottoman Empire was made. Display cabinets with interior arrangements were designed, manufactured and rented to manufacturers for a fee. Landscaping was done. For the first time, the turnstile system was used to control and count the visitors. Besides these “firsts” in the exhibition area, the impacts the exhibition had on the economy led to other “firsts”. For the first time, an inventory was made by bringing more than 15 thousand kinds of products collected from all provinces of the Ottoman Empire. A basis for the establishment of a serious policy for industrial production as well as agricultural production was laid. The 1863 Exhibition of which Sultan Abdülaziz made the opening, with its displayed products and designs revealed Turkey’s deeply rooted fair accumulation. But most importantly the exhibition served to help Turkey to regain her production ability and capacity, which she had long lost.
Uluslararası “Ahilik Anlayışı İle Hayata Dokunuş” Sempozyumu Özetler Kitabı / International Symposium On “Touching Life With Akhi Order” Abstracts Book (27-28 Ekim / October 2021) - İstanbul, 2021
UNESCO 40. Genel Konferans kararıyla 2021 yılı için ülkemizin önerisi Kuzey Makedonya ve Romanya’... more UNESCO 40. Genel Konferans kararıyla 2021 yılı için ülkemizin önerisi Kuzey Makedonya ve Romanya’nın desteğiyle İran ve Azerbaycan ile ortak dosya olarak Ahi Evran’ın Doğumunun 850. Yıl Dönümü UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programına alınmıştı . Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’nın Şubat 2021 tarihli Genelgesi ile de 2021 yılının “ Ahi Evran Yılı” olarak Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde ulusal ve uluslararası etkinliklerle anılması kararlaştırılmıştır . Bu kapsamda İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü sayın Prof. Dr.Yücel Oğurlu’nun önerileriyle Üniversitemizin iki Uygulama ve Araştırma Merkezi işbirliği yaparak, 27 Ekim 2021 tarihinde yüz yüze ve 28 Ekim 2021 tarihinde online olmak üzere iki gün süren Uluslararası "Ahilik Anlayışı ile Hayata Dokunuş" Sempozyumu'nu (International Symposium on "Touching Life with Akhi Order") gerçekleştirmiş oldu. Organizasyon komitesini konunun uzmanlarından olan İslam Ekonomisi ve Ekonomik Sistemler U.A.M. yönetim kurulu üyesi sayın Dr.Öğretim Üyesi Hüseyin Arslan yönetti. Ahiliğin ekonomi ve ekonomi tarihi alanı yanında insan davranışları, örgüt ve liderlik konularını kapsıyor olması bağlamında Üniversitemizin Liderlik ve Girişimcilik U.A.M. müdürü sayın Prof.Dr. Yusuf Balcı bizzat tebliğ sunarak katkı yaptı ve hazırlıklara destek oldu. Sempozyumumuza yurt içinden ve yurtdışından birçok üniversite ve kuruluş logolarını koyarak katıldılar. Hepsine müteşekkiriz:
Ahmet Yesevi Üniversitesi-Türkistan / Kazakistan, Uluslararası Saraybosna Üniversitesi-Bosna – Hersek, Institute of Islamic Banking and Finance of International Islamic University Malaysia (IIUM)- Malezya, Azerbaycan Devlet Ekonomi Üniversitesi- Azerbaycan, Akademia WSB University- Polonya, University of the Azores –Portekiz ve Grupo Unis- Brezilya
Ayrıca T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, T.C. Ticaret Bakanlığı İstanbul İl Ticaret Müdürlüğü, İstanbul Ticaret Odası (ITO), Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD), İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (İSTESOB) sempozyuma destek verdiler. Kendilerine teşekkür ederiz. Üniversitemizin U.A.Merkez sekreteryalarının ve Kurumsal İletişim ekibinin etkinliğin gerçekleşmesinde değerli katkıları oldu. Etkinlik sonrası ilk yayın olacak olan bu “Özetler Kitabı” da onların teknik desteğiyle hazırlandı. Açılış oturumunda İstanbul Ticaret Odası’nı yönetim kurulu başkan yardımcısı, Ticaret Bakanlığı’nı İstanbul Ticaret İl Müdürlüğü’nü, şube müdürü temsil ettiler. Kurumsal destekleri için müteşekkiriz. Sempozyum sırasında yapılan oturumlara başkanlık yaparak etkinliğimizi onurlandıran ve bilimsel tartışmaları zenginleştiren değerli hocalarımızın her birine ayrı ayrı teşekkür ederiz. Elbette asıl teşekkürümüz bildiri sunarak sempozyumun ortaya çıkmasını sağlayan bilim insanlarınadır. Emeklerine sağlık.
Bu kitapta sunulan 35 bildiri özeti okuyuculara konu ve etkinliğin kapsamı hakkında ön bilgi sunma amacını taşımaktadır. Bildirilerin tam metni daha önce duyurulduğu üzere 01 Aralık 2021 tarihinde elektronik kitap olarak yayımlanacaktır. İstanbul Ticaret Üniversitesi youtube kanalında her an izlemeye hazır bulunan canlı konuşma ve sunumlara bu “Özetler Kitabı” bir rehber işlevi görecek, tam metin bildiriler de yayımlandığında projemiz tamamlanmış olacaktır. Saygılarımızla,
Öz Bizans'tan Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar hiç değişmez bir şekilde İstanbul, uluslara... more Öz Bizans'tan Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar hiç değişmez bir şekilde İstanbul, uluslararası ticaretin önemli bir üssü oldu. İçinden deniz geçen bir şehir olarak İstanbul, kıyı derinliğinin elverişliliği sebebiyle deniz ticaretinin ağırlıkta olduğu bir şehirdi. Bu niteliği sebebiyle de bilhassa ithal edilen malların konulduğu gümrük depolarına, antrepolara ya da bir diğer deyişle umumi mağazalara ihtiyaç duyuyordu. Osmanlının son döneminde antrepoların yetersizliği birçok geminin mallarıyla birlikte açıkta ya da gemi ile gümrük arasında aktarıcı rolü oynayan mavnalarda beklemek durumunda kalıyor, bu da tüccarlar açısından ilave maliyete yol açıyordu. Birinci Dünya Savaşı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında ciddi bir antrepo buhranı ortaya çıktı. İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası bu sorunu kökten çözmek için Hükûmet nezdinde çalışmalarda bulunarak odalara antrepo ve umumi mağaza açma hakkı tanınmasını sağladı ve 1927'de bu amaçla Bakanlar Kurulu tarafından yetkilendirildi. Böylece günümüzde Galataport olarak bilinen alanda yer alan tophane ambarlarını denizcilik işletmelerinden kiralayıp faaliyete geçirdi. Odanın bilinçli yönetimiyle kısa zamanda antrepo buhranı hafifledi. Odanın yönetimi için meclis üyelerinden oluşan bir idare kurulu oluşturup kendine bağlı bir iştirak halinde işlettiği Tophane Ambarları İdaresi, bu bölgede Ford Şirketine montaj fabrikası kurması amacıyla tahsis edilene kadar 2 yıl faaliyetini sürdürdü. Bu makalede İstanbul Ticaret Odasının Tophane Ambarları İdaresini kurma süreci ve ilk çalışmaları birincil kaynaklara dayanılarak ayrıntılı bir şekilde ele alındı.
Öz Osmanlı'nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı'na olurken, düzenlediği i... more Öz Osmanlı'nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı'na olurken, düzenlediği ilk ulusal fuar da, 1863 yılında Sultanahmet Meydanında açılan Sergi-i Umûmî-i Osmanî ya da Osmanlı Genel Sergisi idi. Bu sergi, Osmanlı sanayileşme hamlesi için Islah-ı Sanayi Komisyonunun belirlediği yol haritasının şartlarından biri olan fuar açılmasının teşvik edilmesi ilkesinin bir sonucuydu. Aynı zamanda Avrupa ülkelerindeki gelişmeleri yakından takip eden padişah ile Osmanlı bürokrasinin çağını yakalama arzusunun tezahürüydü. 1863 Sergisi her bakımdan ilklere ev sahipliği yapacaktı. İlk kez bir sergi binası inşa edildi. İlk kez özel sektörün ve padişahın sağladığı maddi imkanla fuarın finansmanı yapıldı. İlk kez bir sergi tüzüğü hazırlanarak, herkesin buna uyması sağlandı. Ama hepsinden önemlisi, ilk kez Osmanlı'ya has bir sergi iç dizaynı, yani fuar tasarımı yapıldı. İç düzenlemeler ile teşhir dolapları tasarlandı, imal edildi ve ücretle üreticilere kiraya verildi. Çevre düzenlemesi yapıldı. Ziyaretçilerin kontrol edilip sayılabilmesi için ilk kez turnike sistemi kullanıldı. Fuar alanındaki bu ilklerin yanı sıra ekonomide yol açtığı etkiler de ilkler oluşturdu. İlk kez Osmanlı İmparatorluğunun bütün vilayetlerinden, yani günümüzde 40'tan fazla devletin yer aldığı coğrafyadan toplanan 15 bin çeşitten fazla ürün İstanbul'a getirilerek bir envanter çıkarıldı. Tarımsal üretimin yanı sıra sanayi üretimi için de ciddi bir politika oluşturulmasına zemin hazırlandı. Açılışını Sultan Abdülaziz'in yaptığı 1863 Sergisi ürünlerinden tasarımına kadar Türkiye'nin köklü fuarcılık birikimini ortaya koyuyor. Ama en önemlisi de Türkiye'nin uzun süredir kaybettiği üretme kabiliyetini yeniden kazandırmak gibi iddialı bir vazifeye sahipti.
1863 Sergi-i Umûmî-i Osmanî
ile ivme kazanan sergi geleneği
Ramazan aylarında cami
avlularında aç... more 1863 Sergi-i Umûmî-i Osmanî ile ivme kazanan sergi geleneği Ramazan aylarında cami avlularında açılan sergilerle sürdü. Bunlardan biri olan Beyazıt Ramazan Sergisi öyle bir muhteviyata sahipti ki “renkleri ve kokuları ile damağı da dimağı da dünyayı da ahireti de kendinde tecelli ettiren bir Müslüman seyrangâhı idi.”
19. yüzyılda Osmanlı ile
yakın ilişkiler kurmaya
başlayan Amerikalı
tüccarlar, ürün satmanın
yanı... more 19. yüzyılda Osmanlı ile yakın ilişkiler kurmaya başlayan Amerikalı tüccarlar, ürün satmanın yanı sıra incir gibi önemli meyve ağaçlarını da ülkelerine götürmeye çalışmışlardı
Türkiye’de halkın
kullanacağı şekilde
telefon ağının kurulması
ve yaygınlaştırılması,
birçok yeni... more Türkiye’de halkın kullanacağı şekilde telefon ağının kurulması ve yaygınlaştırılması, birçok yenilikte olduğu gibi yine İstanbul’da, yabancı şirketler tarafından kurulan bir konsorsiyum tarafından gerçekleştirildi
Bizans'tan Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar hiç değişmez bir şekilde İstanbul, uluslararas... more Bizans'tan Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar hiç değişmez bir şekilde İstanbul, uluslararası ticaretin önemli bir üssü oldu. İçinden deniz geçen bir şehir olarak İstanbul, kıyı derinliğinin elverişliliği sebebiyle deniz ticaretinin ağırlıkta olduğu bir şehirdi. Bu niteliği sebebiyle de bilhassa ithal edilen malların konulduğu gümrük depolarına, antrepolara ya da bir diğer deyişle umumi mağazalara ihtiyaç duyuyordu. Osmanlının son döneminde antrepoların yetersizliği birçok geminin mallarıyla birlikte açıkta ya da gemi ile gümrük arasında aktarıcı rolü oynayan mavnalarda beklemek durumunda kalıyor, bu da tüccarlar açısından ilave maliyete yol açıyordu. Birinci Dünya Savaşı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında ciddi bir antrepo buhranı ortaya çıktı. İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası bu sorunu kökten çözmek için Hükûmet nezdinde çalışmalarda bulunarak odalara antrepo ve umumi mağaza açma hakkı tanınmasını sağladı ve 1927'de bu amaçla Bakanlar Kurulu tarafından yetkilendirildi. Böylece günümüzde Galataport olarak bilinen alanda yer alan tophane ambarlarını denizcilik işletmelerinden kiralayıp faaliyete geçirdi. Odanın bilinçli yönetimiyle kısa zamanda antrepo buhranı hafifledi. Odanın yönetimi için meclis üyelerinden oluşan bir idare kurulu oluşturup kendine bağlı bir iştirak halinde işlettiği Tophane Ambarları İdaresi, bu bölgede Ford Şirketine montaj fabrikası kurması amacıyla tahsis edilene kadar 2 yıl faaliyetini sürdürdü. Bu makalede İstanbul Ticaret Odasının Tophane Ambarları İdaresini kurma süreci ve ilk çalışmaları birincil kaynaklara dayanılarak ayrıntılı bir şekilde ele alındı.
Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
The Ottomans took place in all of the world fairs starting with the first World Fair organized in... more The Ottomans took place in all of the world fairs starting with the first World Fair organized in 1851. They exhibited not only agricultural and animal product raw materials, but also manufactured products.Textile and weaving products were among the most popular products exhibited in Ottoman pavilions in particular, and in the pavilions of countries belonging to Islamic geography. Textile products ranged from fabric to clothing, from home textiles to carpets and rugs.While displaying their products the Ottomans were concerned about imitation. Because the fabricators of the Western countries, who had realized the industrial revolution and started fabricating production, were the most loyal followers of the exhibitions, instantly purchasing the products they saw and adapting them to mass production. These Ottoman products, which carried and displayed all the originality of the east, were sold at the exhibition stage, especially to palace members. From the fabric color to the processing and cutting style, Turkish textile products became well known around the World and carried Turkish fashion to European capitals. Also from the saddle to the belt,from bags to pillows, from tablecloths to ribbons, from shawls to embroidered products, many hand -made products also attracted attention. Textile products produced both in the private sector and state factories did not only attract the attention of the public, they were also granted many awards by jury members.The products that received the most awards were coming from Bursa, the center of textile today.Turkish textile products, which had not yet been fully influenced by machining, succeeded in attracting the attention of fabricators in almost all exhibitions with their innovative aspects.
Birinci Mesrutiyet’in 23 Aralik 1876 tarihinde ilani nasil siyasi tarihimizde bir donum noktasi... more Birinci Mesrutiyet’in 23 Aralik 1876 tarihinde ilani nasil siyasi tarihimizde bir donum noktasi ise ayni yil 33 yil surecek Sultan II. Abdulhamid devrinin baslamasi da Osmanli Imparatorlugu ekonomisi icin yeni bir deneyim ve donemin baslangiciydi. Cunku onun doneminde daha da hizlanan sanayilesme ve ekonomik kalkinma gayretleri, dusunceden eyleme de geciyordu. Oncelikle ticareti ve uretimi disiplin icinde gelistirecegine inanilan ticaret ve sanayi odalarinin kurulmasi icin calismalara girisildi. Bunun neticesinde 1882 yilinda aktif faaliyete gecen Dersaâdet Ticaret Odasi, kendinden beklenen faaliyetleri, Arabistan’dan Balkanlar’a kadar uzanan genis Imparatorluk cografyasinda hayata gecirmeye basladi. Bu baglamda Oda’nin onemli araclarindan biri de kendi adini tasiyan gazetesiydi. Gazete hem hukumet, hem de ozel sektor cenahindan gelen ekonomi ve ticaret ile ilgili haberleri yayinliyor, boylece her turlu gelismelerden tuccarlarin hizlica haberdar olmasini sagliyordu. Ayrica yeni se...
Yirminci yuzyilin ilk ceyreginde kurulan genc Turkiye Cumhuriyeti’nin siyasal gelisiminin yani si... more Yirminci yuzyilin ilk ceyreginde kurulan genc Turkiye Cumhuriyeti’nin siyasal gelisiminin yani sira ekonomik gelisimi de 1922’de tarih sahnesinden cekilen Osmanli Imparatorlugunun somut ve dusunsel mirasiyla sekillendi. Cumhuriyet doneminin ilk ekonomik politikalari, Izmir Iktisat Kongresi ile liberal bir eksene otururken, hemen ardindan imzalanan Lozan Antlasmasi’nin ticari hukumleri de ekonomideki belirleyiciligini korudu. 1929 Dunya Ekonomik Bunalimi ve Ikinci Dunya Savasi, Turkiye’de ekonomik alanda devletci politikalarin uygulanmasina sebep oldu. Turkiye ekonomisinde ilk plan ise, sanayi alaninda 1933’te Sovyetler Birligi ile gerceklestirildi ve imalat sanayiinde kamuyu uzun sure oncu yapacak fabrikalar tesis edildi. Ikinci Dunya Savasi’nin bitisi ile Turkiye’nin ABD ve muttefiklerinin yaninda yer almasi 1945’ten itibaren zorunlu liberal bir ekonomin baslangici oluyordu. Demokrat Parti ile ivme kazanan serbest piyasa yillari, 1960 darbesinde planli kalkinmaya donustu. Ancak Tur...
Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyılda başlayan, 19. yüzyılda iyice ivme kazanan Sanayi Devrimi'nin ü... more Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyılda başlayan, 19. yüzyılda iyice ivme kazanan Sanayi Devrimi'nin ülkeleri ve ekonomileri dönüştürmesi karşısında çaresizce bekleyip maruz kalmak yerine günümüzde "çağını yakalamak" şeklinde sıkça kullanan bir hamleye girişti. Kuşkusuz bu hamle, gerek küreselleşme dalgasının ilk evresini yaşayan Batı toplumunu etkisine alan ekonomik kriz ve diğer dış gelişmelerden, gerekse Osmanlıların siyasî ve ekonomik sorunlardan etkilenmişti. Ancak Osmanlı hükümetleri, tüm bu olumsuzluklara ilaveten kapitülasyonlar da mücadele etmesine rağmen yerli üretimi geliştirmek ve Avrupa menşeli mallarla rekabet etmek için 1880'lerde, yani Sultan II. Abdülhamid döneminde yeni bir yöntem geliştirildi. Daha doğrusu mevcut bir yöntem, olgunlaştırılarak uygulamaya sokuldu: İmtiyazlar. İmtiyazlar, yerli girişimciye birçok avantaj sağlamakla kalmadı, aynı zamanda Türkiye' de modern anlamda ilk özel sektör kitlesinin oluşmasına da katkı sağladı. Yerli sanayinin oluşturulması gayreti, yine ilk kez, Türkiye'nin kurucu Odası olarak kabul edilebilecek Dersaâdet (İstanbul) Ticaret Odası gazetesi taranarak adım adım takip edilip haberleştirildi. Bu makalede, bu haberlerden yola çıkılarak, 1885-1887 yıllarını kapsayan 3 yılda verilen imtiyazlar irdelendi. Böylece resmî ve propagandist bir yaklaşımdan nispeten uzak, Türk özel sektörünün bakış açısını da içeren bir imtiyaz incelemesi ortaya çıktı.
İstanbul’da belediye dairelerinin kurulmasında yaşanan kargaşanın önlenip bir nizam dahilinde şub... more İstanbul’da belediye dairelerinin kurulmasında yaşanan kargaşanın önlenip bir nizam dahilinde şubelerin oluşturulması ve sınırları ile görevlerinin belirlenmesi amacıyla 1868 yalında bir nizamname yayınlandı. Bu Ni¬zam¬na¬me ile artık şehrin her yerleşim bölgesinde zorunlu bir ihtiyaç haline gelen belediye hizmetlerinin yaygınlaştırılması istenmişti. 18 Cumadelahire 1285 [6 Ekim 1868] tarihli Dersaadet İdare-i Belediye Nizamnamesi’nin “Mülhakatıyla nefs-i İstanbul 14 daireye münkasımdır” şeklindeki birinci maddesiyle bir önceki nizamnamedeki bölümleme esas kabul edilip İstanbul’un merkezi ve bağlı olan yerleşim yerleriyle birlikte 14 daireye bölündüğü ifade ediliyordu. İkinci maddede ise bu daireler sınırlarıyla birlikte sayılıyordu. Bunlar arasında “Anadolu Feneri’nden Kanlıca Körfezi’ne varınca ara yerde olan karyeler (köyler) Onuncu; Kanlıca Körfezi’nden Çengelköyü’ne kadar On Birinci … … daire itibar olunmuştur” tarifiyle Beykoz ve Anadoluhisarı bölgesinin belediye olduğunun altı çiziliyordu. Bu belgenin ortaya koyduğu gibi Beykoz Daire-i Belediyesi hukuken kurulmuştu. Dolayısıyla bu belgenin yayınlandığı tarih olan 6 Ekim 1868 de Beykoz Daire-i Belediyesi’nin kuruluş tarihi oluyordu. Ancak bu nizamname yürürlüğe girmedi. Beykoz Kaza Kaymakamlığı İdare Meclisi, beldede nizam ve temizliğin tesis edilmesi için belediye teşkilatının kurulması gerektiğine inanıyordu. 29 Ekim 1873 tarihli yazıyla Şehremaneti’nden “heyet-i mahsusa” diye isimlendirdiği bir belediye kurulmasını istedi. Dâhiliye Nezareti’nden personel sayısını artırıp buralarda sürekli personel bulundurmayı talep eden Şehremaneti’nin bu isteği henüz kabul görmedi. Beykoz Kaymakamlığı bu cevap üzerine geri çekilmedi, yılmadı, belediye kurulması fikrinde ısrar etti. O dönemin geçerli usulü olarak, Beykoz’dan gelen talep Şehremaneti’nin görüşüyle birlikte Dâhiliye Nezareti tarafından son kararı vermek üzere, Şura-yı Devlet’e, yani Danıştay’a havale edildi. Nihayet 4 Mayıs 1875 tarihi itibariyle, yapılan görüşmeler neticesinde Beykoz’da bir belediye dairesi açılmasına Kadıköy ile birlikte Şura-yı Devlet tarafından uygun bulundu. (BOA. ŞD 683/6-6). Karar yazıldı ve Sadaret’e sunuldu. Sadaret Makamı da Şura-yı Devlet’ten gelen Beykoz ve Kadıköy’de de belediye dairesi kararı kurma gerekçesine katıldı. Onay için Sultan Abdülaziz’e arz edildi. Sultan Abdülaziz de İstanbul halkının refah ve mutluluğunu sağlayacak bu kararı hiç bekletmeksizin, kendine ulaştığı tarihin ertesi günü, yani 21 Mayıs 1875 tarihli irade-i seniye ile onayladı (BOA, İ.DUİT 56/51-1). Böylece Beykoz’da fiilen belediye dönemi ve faaliyetleri de başlamış oldu.
8. Türk Deniz Ticaret Tarihi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2016
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İstanbul, modern anlamda yolcu vapurlarıyla tanışır. Daha... more 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren İstanbul, modern anlamda yolcu vapurlarıyla tanışır. Daha önce Boğaziçi’de ve diğer hatlarda kayıklar ya da yabancı yolcu vapurları tarafından yürütülen yolcu taşımacılığı, böylelikle ağırlıkla Osmanlı gemi şirketlerinin eline geçer. Deniz yolcu taşımacılığında Şirket-i Hayriye, İdare-i Mahsusa ve Haliç Vapurları olmak üzere üç önemli şirket vardır. Deniz ulaşımı; Boğaziçi’nde Şirket-i Hayriye, Haliç iskelelerinde Haliç Vapurları Şirketi ve Kadıköy, Adalar, Pendik ve Yeşilköy gibi hatlar ile şehirler arası hatlarda ise İdare-i Mahsusu gemileri tarafından sağlanır. İlk Osmanlı mizah dergisinin yayınlanmaya başladığı 25 Kasım 1870 tarihinden itibaren deniz ulaşımı, yazılı ve görsel mizahın konusu olur. İlk karikatür, 6 Aralık 1873’te Hayal’de yayınlanırken, toplu taşımacılığın o dönem en önemli taşıtı olan vapurlar da 100 yılı aşkın bir dönem aktif bir şekilde mizahın konusu olmaya başlıyordu. O devirde Hayal’den Çıngıraklı Yılan’a, Diken’den Karagöz’e, Dalkavuk’tan Aydede’ye kadar çeşitli mizah dergilerinde yayınlanan deniz ulaşımı ile ilgili karikatürlerin ana konuları, “aşırı kalabalık, iniş-biniş sırasında yaşananlar, gemilerin yavaşlığı, zamlar, kadın-erkek ayırımı, teknolojik gerilik ile gemilerin çürüklüğü” gibi sorunlardır. Neredeyse 140 yıl önce dile getirilen sorunlar ile bugün başta yolcu vapurları olmak üzere diğer toplu taşıma araçlarında yaşanan sıkıntılar karşılaştırıldığında bir değişim olmaması ise şaşırtıcıdır. Bu çalışmayla, 1873’ten 1922’ye kadar Osmanlı mizah basınında yer alan yolcu vapurları karikatürlerinden yola çıkılarak, o dönem deniz ulaşımında yaşanan sorunların, mizahın penceresinden nasıl da gerçekçi bir şekilde verildiği ortaya konmaya çalışılmıştır.
İzmir Demokrasi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi İktisat Tarihi Kongresi Bildirileri Kitabı, 2019
19. yüzyıl Osmanlı dünyasının teknolojiyle bütünleşik büyük projelerinden Tünel, Osmanlı münevver... more 19. yüzyıl Osmanlı dünyasının teknolojiyle bütünleşik büyük projelerinden Tünel, Osmanlı münevverlerinin bir kısmı tarafından şiddetli eleştiriyle karşılanmıştır. Metropolitain Railway adı verilen Tünel’in yapımı, Fransız mimar Eugène-Henri Gavand’ın projesini ısrarlı bir şekilde sunmasıyla gündeme gelir. İngiliz şirketi tarafından finanse edilen Tünel’in 1871-1975 tarihleri arasında devam eden inşa ve istimlak çalışmaları süresince; Osmanlılar tarafından ilgiyle takip edilen Teodor Kasap yönetimindeki Hayal dergisi, projeye karşı bir muhalefet merkezi rolü oynar. Sürekli Tünel’in gecikmesiyle ilgili ironik haberlerin yer aldığı Hayal’de, Tünel’e “delik” ismi verilerek, kamuoyu gözünde iyice değersizleştirilir. Tünel’e yapılan yatırımın bölgedeki yolların tesviyesi ve iyileştirilmesine kullanılmasıyla daha iyi bir iş yapılacağını savunan aydınlar, bu yatırımın bir süre sonra atıl ve işlevsiz kalacağını ileri sürerler. Hatta çeşitli ekonomik değerlendirmeler yaparak, zarar edileceğine dair okuyucuları ikna etmeye çalışırlar. Tünel Örneği, büyük yatırımların Osmanlı aydınları tarafından ihtiyatla kelimesinin ötesinde küçümsenerek karşılandığını, halka doğrudan faydasının olmadığı görüşünün savunulduğunu, bu konuda ciddi bir bilinçaltı işlemesi yapıldığını ve nihayetinde de karşı çıkma gerekçelerinin doğruluk payı bulunmadığını göstermektedir.ABSTRACT The Tunnel project, a major project of the 19th century Ottoman world integrated with technology, had met harsh criticism from a portion of the Ottoman intelligentsia. The construction of the Tunnel, dubbed "The Metropolitan Railway", had been brought to the agenda with the project being presented in an insistent manner by the French architect Eugène-Henri Gavand. During the ongoing construction and expropriation efforts of the tunnel that was financed by a British company and went on between 1871-1975; the Hayal journal headed by Teodor Kasap, who was followed closely by the Ottomans, played a central opposition role against the project. Within Hayal, which constantly included ironic news reports regarding the delay of the Tunnel, the Tunnel was given the name of "hole" thus trivializing it greatly before the eyes of the public. The intellectuals, who advocated that the investment made towards the Tunnel would be better used for the leveling and improvements of the roads in the region, had claimed that this investment would be abandoned and useless after a while. In fact, by making various economic assessments, they would try to convince readers that it would make losses. The example of the Tunnel, shows that major projects were met with caution or, even worse, belittlement by the Ottoman intelligentsia, defending the view that they would have no direct benefit for the people, that there was a serious attempt at subconscious manipulation, and finally that their justifications for objection had no truth to them.
Öz Birinci Meşrutiyet'in 23 Aralık 1876 tarihinde ilanı nasıl siyasi tarihimizde bir dönüm noktas... more Öz Birinci Meşrutiyet'in 23 Aralık 1876 tarihinde ilanı nasıl siyasi tarihimizde bir dönüm noktası ise aynı yıl 33 yıl sürecek Sultan II. Abdülhamid devrinin başlaması da Osmanlı İmparatorluğu ekonomisi için yeni bir deneyim ve dönemin başlangıcıydı. Çünkü onun döneminde daha da hızlanan sanayileşme ve ekonomik kalkınma gayretleri, düşünceden eyleme de geçiyordu. Öncelikle ticareti ve üretimi disiplin içinde geliştireceğine inanılan ticaret ve sanayi odalarının kurulması için çalışmalara girişildi. Bunun neticesinde 1882 yılında aktif faaliyete geçen Dersaâdet Ticaret Odası, kendinden beklenen faaliyetleri, Arabistan'dan Balkanlar'a kadar uzanan geniş İmparatorluk coğrafyasında hayata geçirmeye başladı. Bu bağlamda Oda'nın önemli araçlarından biri de kendi adın ı taşıyan gazetesiydi. Gazet e hem hükümet, hem de özel sektör cenahından gelen ekonomi ve ticaret ile ilgili haberleri yayınlıyor, böylece her türlü gelişmelerden tüccarların hızlıca haberdar olmasını sağlıyordu. Ayrıca yeni sektörler ve yatırımlar hakkınd a yaptığı bilgilendirmeler de teşvik vazifesi görüyordu. Bu yüzden, çalışmada, Dersaâdet Ticaret Odası gazetesinde tüccar gözüyle verilen haberler ışığında, Osmanlı İmparatorluğundaki ekonomik gelişmeler incelendi. Kategorik tasnife tabi tutulan haberlerin oluşturduğu perspektifle, İmparatorluk ekonomisi analiz edilmeye gayret edildi. Böylece sınırlı bir dönemi kapsamış olsa da, ilk kez Türk özel sektörünün Türkiye'deki gelişmelere nasıl baktığının fotoğrafı çekilmey e çalışıldı. Anahtar kelimeler: Osmanlı özel sektörü, İstanbul Ticaret Odası, sanayileşme, Ticaret gazetesi. Abstract The declaration of the First Constitutional Monarchy on 23rd of December 1876 was a turning point in our political history. However, the beginning of the period of Sultan II. Abdülhamid in the same year and the following 33 years of his reign marked an important milestone in economic terms. During his reign the Sultan took concrete economic actions and industrialization efforts accelerated drastically in his time. First, trade and industry chambers were established with the aim to develop trade and production. As a result, the Dersaa det (Istanbul) Chamber of Commerce was established in 1882 and started to realize its activities. One of the important tools of the Chamber in this context was the Chamber's own newspaper. The newspaper published news about economy, trade, new sectors a nd investment opportunities, thus enabling merchants to be aware of all kinds of developments. This article examines the economic development in the Ottoman Empire in the light of the news presented in the Dersaadet (Istanbul) Chamber of Commerce newspaper. Thus, although only a limited period has been covered, this article analyzes for the very first time how the Turkish private sector saw and evaluated the economic developments in Turkey
19. yüzyıl dünya fuarlarında replikalarıyla yer alan III. Ahmed Çeşmesi, Osmanlının hem su kültür... more 19. yüzyıl dünya fuarlarında replikalarıyla yer alan III. Ahmed Çeşmesi, Osmanlının hem su kültürünün, hem de Batı mimari tarzının su yapısı üzerinden Osmanlı sanatına ilk sızıntısınının da örneğidir. dolayısıyla Doğu ve Batı mimarisinin ve sanatının ihtişamlı bir sentezi olan çeşme, geleneksel çeşme anlayışından modern çeşme mimarisine de geçişin simgesi olur. Bu yönleriyle bir Osmanlı su güzeli olarak da Avrupa sergilerinde değişmez yerini alır.
Öz Osmanlı'nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı'na olurken, düzenlediği i... more Öz Osmanlı'nın modern anlamda ilk fuar katılımı 1851 Londra Dünya Fuarı'na olurken, düzenlediği ilk ulusal fuar da, 1863 yılında Sultanahmet Meydanında açılan Sergi-i Umûmî-i Osmanî ya da Osmanlı Genel Sergisi idi. Bu sergi, Osmanlı sanayileşme hamlesi için Islah-ı Sanayi Komisyonunun belirlediği yol haritasının şartlarından biri olan fuar açılmasının teşvik edilmesi ilkesinin bir sonucuydu. Aynı zamanda Avrupa ülkelerindeki gelişmeleri yakından takip eden padişah ile Osmanlı bürokrasinin çağını yakalama arzusunun tezahürüydü. 1863 Sergisi her bakımdan ilklere ev sahipliği yapacaktı. İlk kez bir sergi binası inşa edildi. İlk kez özel sektörün ve padişahın sağladığı maddi imkanla fuarın finansmanı yapıldı. İlk kez bir sergi tüzüğü hazırlanarak, herkesin buna uyması sağlandı. Ama hepsinden önemlisi, ilk kez Osmanlı'ya has bir sergi iç dizaynı, yani fuar tasarımı yapıldı. İç düzenlemeler ile teşhir dolapları tasarlandı, imal edildi ve ücretle üreticilere kiraya verildi. Çevre düzenlemesi yapıldı. Ziyaretçilerin kontrol edilip sayılabilmesi için ilk kez turnike sistemi kullanıldı. Fuar alanındaki bu ilklerin yanı sıra ekonomide yol açtığı etkiler de ilkler oluşturdu. İlk kez Osmanlı İmparatorluğunun bütün vilayetlerinden, yani günümüzde 40'tan fazla devletin yer aldığı coğrafyadan toplanan 15 bin çeşitten fazla ürün İstanbul'a getirilerek bir envanter çıkarıldı. Tarımsal üretimin yanı sıra sanayi üretimi için de ciddi bir politika oluşturulmasına zemin hazırlandı. Açılışını Sultan Abdülaziz'in yaptığı 1863 Sergisi ürünlerinden tasarımına kadar Türkiye'nin köklü fuarcılık birikimini ortaya koyuyor. Ama en önemlisi de Türkiye'nin uzun süredir kaybettiği üretme kabiliyetini yeniden kazandırmak gibi iddialı bir vazifeye sahipti.
While the first participation of the Ottoman Empire to an exhibition in the modern sense was in 1851 at the London World Fair, the first national fair it ever organized was the Sergi-i Umûmî-i Osmanî or Ottoman General Exhibition, which opened in Sultanahmet Square in 1863. It was also a manifestation of the desire of the sultan, who closely followed the developments in European countries and the Ottoman bureaucracy to catch up with the times. The 1863 Exhibition would host many "firsts" in all respects. For the first time, an exhibition building was built. For the first time, the fair was financed with the financial means provided by the private sector and the sultan. It was the first time that an exhibition charter was prepared making everyone to comply with it. But above all, for the first time, an exhibition interior design-a fair design unique to the Ottoman Empire was made. Display cabinets with interior arrangements were designed, manufactured and rented to manufacturers for a fee. Landscaping was done. For the first time, the turnstile system was used to control and count the visitors. Besides these “firsts” in the exhibition area, the impacts the exhibition had on the economy led to other “firsts”. For the first time, an inventory was made by bringing more than 15 thousand kinds of products collected from all provinces of the Ottoman Empire. A basis for the establishment of a serious policy for industrial production as well as agricultural production was laid. The 1863 Exhibition of which Sultan Abdülaziz made the opening, with its displayed products and designs revealed Turkey’s deeply rooted fair accumulation. But most importantly the exhibition served to help Turkey to regain her production ability and capacity, which she had long lost.
Türkiye Turizm Ansiklopedisi
11. Cilt
Paris Dünya Sergisi 1855,
Paris Dünya Fuarı 1867,
Paris S... more Türkiye Turizm Ansiklopedisi 11. Cilt Paris Dünya Sergisi 1855, Paris Dünya Fuarı 1867, Paris Sergisi 1900, Philedelphia Centennial Dünya Sergisi 1876
Belediye hizmetlerinin karikatürlerle 100 yılını anlatan çizimlerin yer aldığı ¨Bize Belediye Bak... more Belediye hizmetlerinin karikatürlerle 100 yılını anlatan çizimlerin yer aldığı ¨Bize Belediye Baksın¨ isimli karikatür kitabında, son yüzyılda İstanbul'un hem bireysel hem de toplumsal anlamda geçirdiği değişim gözler önüne seriliyor. Eserde, İstanbul özelinden yola çıkılarak karikatürler eşliğinde bir şehrin gelişimine, yeni bir şehir kültürün oluşumuna, yeni teknolojinin ürünlerine uyum süreçlerine dikkat çekiliyor. Karikatürlerde belediye hizmetleri ve şehir sorunları, tiyatrodan tramvaya, çamurdan elektrik lambasına, çöp toplanmasından dilenci sorununa kadar birçok konu çizgi mizah diliyle anlatılıyor. Böylece karikatürden yola çıkarak, hem dönemin sosyal hayatının, hem şehir kültüründeki değişimin, hem belediyecilik hizmetlerinin gelişiminin, hem çizerlerin, hem mizah dergilerinin, hem belediye başkanlarının, hem de genel anlamıyla toplumsal gelişim ve değişimin izi sürülüyor.
Her şey, 31 Aralık 1913 tarihini 1 Ocak 1914’e bağlayan yılbaşı gecesini Kudüs’te geçirmek için P... more Her şey, 31 Aralık 1913 tarihini 1 Ocak 1914’e bağlayan yılbaşı gecesini Kudüs’te geçirmek için Paris’ten tayyare ile oralara kadar gelmeyi başaran Fransız pilotların şehirde görünmesiyle başladı. Fransızların tehlikeli bir yolculuktan sonra Kudüs’e gelmelerinin simgesel bir anlamı vardı. Filistin ve Kudüs’ün karışıklıklar içinde olduğu, I. Dünya Savaşı’nın arifesindeki o günlerde, Fransız pilotlar, bölgede yaşayan ekalliyetin şevk ve gayretini artırmışlardı. Bunun üzerine Kudüslü Müslümanların önde gelenleri buluşup bir karara vararak, uygulamak için hemen postaneye koştular. Kudüslüler o gün, başkent İstanbul’a bir telgraf gönderip, Osmanlı tayyarelerini Kudüs semalarında görmek istediklerini bildirdiler. Hem yöneticilerin, hem de tayyarecilerin kışın zorlu hava şartlarını mazeret olarak öne sürmelerini önlemek için bir de ödül koydular. Kudüs halkı, havadan ilk defa Kudüs’e vasıl olacak Osmanlı pilotlarına 200 lira ödül vaat ediyor, Osmanlı ordusuna da bir uçak hediye etmeyi taahhüt ediyordu. Yeter ki, Osmanlı tayyareleri, Kudüs semalarında arz-ı endam edip Osmanlı bayrağını, ay yıldızlı sancağı dalgalandırsındı. “Hem” diyordu Kudüslüler, “Fransız tayyareciler, bu muvaffakıyeti gösteriyorsa, bizim tayyarecilerimiz niçin böyle kudret, maharet ve harikalar göstermesindi ki…”
Anadolu, medeniyetin doğduğu Bereketli Hilal’in arka bahçesi olarak dünyanın bilinen en eski doku... more Anadolu, medeniyetin doğduğu Bereketli Hilal’in arka bahçesi olarak dünyanın bilinen en eski dokuma izine rastlanan topraklardır. Çatalhöyük kazılarında elde edilen dokuma parçalarının tarihi, MÖ 6000’lere kadar uzanıyor.
Uploads
Papers by Şefik MEMİŞ
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’nın Şubat 2021 tarihli Genelgesi ile de 2021 yılının “ Ahi Evran Yılı” olarak Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde ulusal ve uluslararası etkinliklerle anılması kararlaştırılmıştır .
Bu kapsamda İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü sayın Prof. Dr.Yücel Oğurlu’nun önerileriyle Üniversitemizin iki Uygulama ve Araştırma Merkezi işbirliği yaparak, 27 Ekim 2021 tarihinde yüz yüze ve 28 Ekim 2021 tarihinde online olmak üzere iki gün süren Uluslararası "Ahilik Anlayışı ile Hayata Dokunuş" Sempozyumu'nu (International Symposium on "Touching Life with Akhi Order") gerçekleştirmiş oldu.
Organizasyon komitesini konunun uzmanlarından olan İslam Ekonomisi ve Ekonomik Sistemler U.A.M. yönetim kurulu üyesi sayın Dr.Öğretim Üyesi Hüseyin Arslan yönetti. Ahiliğin ekonomi ve ekonomi tarihi alanı yanında insan davranışları, örgüt ve liderlik konularını kapsıyor olması bağlamında Üniversitemizin Liderlik ve Girişimcilik U.A.M. müdürü sayın Prof.Dr. Yusuf Balcı bizzat tebliğ sunarak katkı yaptı ve hazırlıklara destek oldu.
Sempozyumumuza yurt içinden ve yurtdışından birçok üniversite ve kuruluş logolarını koyarak katıldılar. Hepsine müteşekkiriz:
Ahmet Yesevi Üniversitesi-Türkistan / Kazakistan, Uluslararası Saraybosna Üniversitesi-Bosna – Hersek, Institute of Islamic Banking and Finance of International Islamic University Malaysia (IIUM)- Malezya, Azerbaycan Devlet Ekonomi Üniversitesi- Azerbaycan, Akademia WSB University- Polonya, University of the Azores –Portekiz ve Grupo Unis- Brezilya
Ayrıca T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, T.C. Ticaret Bakanlığı İstanbul İl Ticaret Müdürlüğü, İstanbul Ticaret Odası (ITO),
Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD), İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (İSTESOB) sempozyuma destek verdiler. Kendilerine teşekkür ederiz.
Üniversitemizin U.A.Merkez sekreteryalarının ve Kurumsal İletişim ekibinin etkinliğin gerçekleşmesinde değerli katkıları oldu.
Etkinlik sonrası ilk yayın olacak olan bu “Özetler Kitabı” da onların teknik desteğiyle hazırlandı.
Açılış oturumunda İstanbul Ticaret Odası’nı yönetim kurulu başkan yardımcısı, Ticaret Bakanlığı’nı İstanbul Ticaret İl Müdürlüğü’nü, şube müdürü temsil ettiler. Kurumsal destekleri için müteşekkiriz.
Sempozyum sırasında yapılan oturumlara başkanlık yaparak etkinliğimizi onurlandıran ve bilimsel tartışmaları zenginleştiren değerli hocalarımızın her birine ayrı ayrı teşekkür ederiz.
Elbette asıl teşekkürümüz bildiri sunarak sempozyumun ortaya çıkmasını sağlayan bilim insanlarınadır. Emeklerine sağlık.
Bu kitapta sunulan 35 bildiri özeti okuyuculara konu ve etkinliğin kapsamı hakkında ön bilgi sunma amacını taşımaktadır. Bildirilerin tam metni daha önce duyurulduğu üzere 01 Aralık 2021 tarihinde elektronik kitap olarak yayımlanacaktır.
İstanbul Ticaret Üniversitesi youtube kanalında her an izlemeye hazır bulunan canlı konuşma ve sunumlara bu “Özetler Kitabı” bir rehber işlevi görecek, tam metin bildiriler de yayımlandığında projemiz tamamlanmış olacaktır.
Saygılarımızla,
Sempozyum Düzenleme Kurulu
ile ivme kazanan sergi geleneği
Ramazan aylarında cami
avlularında açılan sergilerle
sürdü. Bunlardan biri olan
Beyazıt Ramazan Sergisi öyle
bir muhteviyata sahipti ki
“renkleri ve kokuları ile damağı
da dimağı da dünyayı da ahireti
de kendinde tecelli ettiren bir
Müslüman seyrangâhı idi.”
yakın ilişkiler kurmaya
başlayan Amerikalı
tüccarlar, ürün satmanın
yanı sıra incir gibi önemli
meyve ağaçlarını da
ülkelerine götürmeye
çalışmışlardı
kullanacağı şekilde
telefon ağının kurulması
ve yaygınlaştırılması,
birçok yenilikte olduğu gibi
yine İstanbul’da, yabancı
şirketler tarafından kurulan
bir konsorsiyum tarafından
gerçekleştirildi
Bu belgenin ortaya koyduğu gibi Beykoz Daire-i Belediyesi hukuken kurulmuştu. Dolayısıyla bu belgenin yayınlandığı tarih olan 6 Ekim 1868 de Beykoz Daire-i Belediyesi’nin kuruluş tarihi oluyordu. Ancak bu nizamname yürürlüğe girmedi.
Beykoz Kaza Kaymakamlığı İdare Meclisi, beldede nizam ve temizliğin tesis edilmesi için belediye teşkilatının kurulması gerektiğine inanıyordu. 29 Ekim 1873 tarihli yazıyla Şehremaneti’nden “heyet-i mahsusa” diye isimlendirdiği bir belediye kurulmasını istedi. Dâhiliye Nezareti’nden personel sayısını artırıp buralarda sürekli personel bulundurmayı talep eden Şehremaneti’nin bu isteği henüz kabul görmedi.
Beykoz Kaymakamlığı bu cevap üzerine geri çekilmedi, yılmadı, belediye kurulması fikrinde ısrar etti. O dönemin geçerli usulü olarak, Beykoz’dan gelen talep Şehremaneti’nin görüşüyle birlikte Dâhiliye Nezareti tarafından son kararı vermek üzere, Şura-yı Devlet’e, yani Danıştay’a havale edildi. Nihayet 4 Mayıs 1875 tarihi itibariyle, yapılan görüşmeler neticesinde Beykoz’da bir belediye dairesi açılmasına Kadıköy ile birlikte Şura-yı Devlet tarafından uygun bulundu. (BOA. ŞD 683/6-6). Karar yazıldı ve Sadaret’e sunuldu. Sadaret Makamı da Şura-yı Devlet’ten gelen Beykoz ve Kadıköy’de de belediye dairesi kararı kurma gerekçesine katıldı. Onay için Sultan Abdülaziz’e arz edildi. Sultan Abdülaziz de İstanbul halkının refah ve mutluluğunu sağlayacak bu kararı hiç bekletmeksizin, kendine ulaştığı tarihin ertesi günü, yani 21 Mayıs 1875 tarihli irade-i seniye ile onayladı (BOA, İ.DUİT 56/51-1). Böylece Beykoz’da fiilen belediye dönemi ve faaliyetleri de başlamış oldu.
İlk Osmanlı mizah dergisinin yayınlanmaya başladığı 25 Kasım 1870 tarihinden itibaren deniz ulaşımı, yazılı ve görsel mizahın konusu olur. İlk karikatür, 6 Aralık 1873’te Hayal’de yayınlanırken, toplu taşımacılığın o dönem en önemli taşıtı olan vapurlar da 100 yılı aşkın bir dönem aktif bir şekilde mizahın konusu olmaya başlıyordu.
O devirde Hayal’den Çıngıraklı Yılan’a, Diken’den Karagöz’e, Dalkavuk’tan Aydede’ye kadar çeşitli mizah dergilerinde yayınlanan deniz ulaşımı ile ilgili karikatürlerin ana konuları, “aşırı kalabalık, iniş-biniş sırasında yaşananlar, gemilerin yavaşlığı, zamlar, kadın-erkek ayırımı, teknolojik gerilik ile gemilerin çürüklüğü” gibi sorunlardır. Neredeyse 140 yıl önce dile getirilen sorunlar ile bugün başta yolcu vapurları olmak üzere diğer toplu taşıma araçlarında yaşanan sıkıntılar karşılaştırıldığında bir değişim olmaması ise şaşırtıcıdır.
Bu çalışmayla, 1873’ten 1922’ye kadar Osmanlı mizah basınında yer alan yolcu vapurları karikatürlerinden yola çıkılarak, o dönem deniz ulaşımında yaşanan sorunların, mizahın penceresinden nasıl da gerçekçi bir şekilde verildiği ortaya konmaya çalışılmıştır.
The Tunnel project, a major project of the 19th century Ottoman world integrated with technology, had met harsh criticism from a portion of the Ottoman intelligentsia. The construction of the Tunnel, dubbed "The Metropolitan Railway", had been brought to the agenda with the project being presented in an insistent manner by the French architect Eugène-Henri Gavand. During the ongoing construction and expropriation efforts of the tunnel that was financed by a British company and went on between 1871-1975; the Hayal journal headed by Teodor Kasap, who was followed closely by the Ottomans, played a central opposition role against the project. Within Hayal, which constantly included ironic news reports regarding the delay of the Tunnel, the Tunnel was given the name of "hole" thus trivializing it greatly before the eyes of the public. The intellectuals, who advocated that the investment made towards the Tunnel would be better used for the leveling and improvements of the roads in the region, had claimed that this investment would be abandoned and useless after a while. In fact, by making various economic assessments, they would try to convince readers that it would make losses. The example of the Tunnel, shows that major projects were met with caution or, even worse, belittlement by the Ottoman intelligentsia, defending the view that they would have no direct benefit for the people, that there was a serious attempt at subconscious manipulation, and finally that their justifications for objection had no truth to them.
Anahtar kelimeler: Osmanlı özel sektörü, İstanbul Ticaret Odası, sanayileşme, Ticaret gazetesi.
Abstract
The declaration of the First Constitutional Monarchy on 23rd of December 1876 was a turning point in our political history. However, the beginning of the period of Sultan II. Abdülhamid in the same year and the following 33 years of his reign marked an important milestone in economic terms. During his reign the Sultan took concrete economic actions and industrialization efforts accelerated drastically in his time. First, trade and industry chambers were established with the aim to develop trade and production. As a result, the Dersaa det (Istanbul) Chamber of Commerce was established in 1882 and started to realize its activities. One of the important tools of the Chamber in this context was the Chamber's own newspaper. The newspaper published news about economy, trade, new sectors a nd investment opportunities, thus enabling merchants to be aware of all kinds of developments. This article examines the economic development in the Ottoman Empire in the light of the news presented in the Dersaadet (Istanbul) Chamber of Commerce newspaper. Thus, although only a limited period has been covered, this article analyzes for the very first time how the Turkish private sector saw and evaluated the economic developments in Turkey
While the first participation of the Ottoman Empire to an exhibition in the modern sense was in 1851 at the London World Fair, the first national fair it ever organized was the Sergi-i Umûmî-i Osmanî or Ottoman General Exhibition, which opened in Sultanahmet Square in 1863. It was also a manifestation of the desire of the sultan, who closely followed the developments in European countries and the Ottoman bureaucracy to catch up with the times. The 1863 Exhibition would host many "firsts" in all respects. For the first time, an exhibition building was built. For the first time, the fair was financed with the financial means provided by the private sector and the sultan. It was the first time that an exhibition charter was prepared making everyone to comply with it. But above all, for the first time, an exhibition interior design-a fair design unique to the Ottoman Empire was made. Display cabinets with interior arrangements were designed, manufactured and rented to manufacturers for a fee. Landscaping was done. For the first time, the turnstile system was used to control and count the visitors. Besides these “firsts” in the exhibition area, the impacts the exhibition had on the economy led to other “firsts”. For the first time, an inventory was made by bringing more than 15 thousand kinds of products collected from all provinces of the Ottoman Empire. A basis for the establishment of a serious policy for industrial production as well as agricultural production was laid. The 1863 Exhibition of which Sultan Abdülaziz made the opening, with its displayed products and designs revealed Turkey’s deeply rooted fair accumulation. But most importantly the exhibition served to help Turkey to regain her production ability and capacity, which she had long lost.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’nın Şubat 2021 tarihli Genelgesi ile de 2021 yılının “ Ahi Evran Yılı” olarak Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde ulusal ve uluslararası etkinliklerle anılması kararlaştırılmıştır .
Bu kapsamda İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü sayın Prof. Dr.Yücel Oğurlu’nun önerileriyle Üniversitemizin iki Uygulama ve Araştırma Merkezi işbirliği yaparak, 27 Ekim 2021 tarihinde yüz yüze ve 28 Ekim 2021 tarihinde online olmak üzere iki gün süren Uluslararası "Ahilik Anlayışı ile Hayata Dokunuş" Sempozyumu'nu (International Symposium on "Touching Life with Akhi Order") gerçekleştirmiş oldu.
Organizasyon komitesini konunun uzmanlarından olan İslam Ekonomisi ve Ekonomik Sistemler U.A.M. yönetim kurulu üyesi sayın Dr.Öğretim Üyesi Hüseyin Arslan yönetti. Ahiliğin ekonomi ve ekonomi tarihi alanı yanında insan davranışları, örgüt ve liderlik konularını kapsıyor olması bağlamında Üniversitemizin Liderlik ve Girişimcilik U.A.M. müdürü sayın Prof.Dr. Yusuf Balcı bizzat tebliğ sunarak katkı yaptı ve hazırlıklara destek oldu.
Sempozyumumuza yurt içinden ve yurtdışından birçok üniversite ve kuruluş logolarını koyarak katıldılar. Hepsine müteşekkiriz:
Ahmet Yesevi Üniversitesi-Türkistan / Kazakistan, Uluslararası Saraybosna Üniversitesi-Bosna – Hersek, Institute of Islamic Banking and Finance of International Islamic University Malaysia (IIUM)- Malezya, Azerbaycan Devlet Ekonomi Üniversitesi- Azerbaycan, Akademia WSB University- Polonya, University of the Azores –Portekiz ve Grupo Unis- Brezilya
Ayrıca T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, T.C. Ticaret Bakanlığı İstanbul İl Ticaret Müdürlüğü, İstanbul Ticaret Odası (ITO),
Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD), İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (İSTESOB) sempozyuma destek verdiler. Kendilerine teşekkür ederiz.
Üniversitemizin U.A.Merkez sekreteryalarının ve Kurumsal İletişim ekibinin etkinliğin gerçekleşmesinde değerli katkıları oldu.
Etkinlik sonrası ilk yayın olacak olan bu “Özetler Kitabı” da onların teknik desteğiyle hazırlandı.
Açılış oturumunda İstanbul Ticaret Odası’nı yönetim kurulu başkan yardımcısı, Ticaret Bakanlığı’nı İstanbul Ticaret İl Müdürlüğü’nü, şube müdürü temsil ettiler. Kurumsal destekleri için müteşekkiriz.
Sempozyum sırasında yapılan oturumlara başkanlık yaparak etkinliğimizi onurlandıran ve bilimsel tartışmaları zenginleştiren değerli hocalarımızın her birine ayrı ayrı teşekkür ederiz.
Elbette asıl teşekkürümüz bildiri sunarak sempozyumun ortaya çıkmasını sağlayan bilim insanlarınadır. Emeklerine sağlık.
Bu kitapta sunulan 35 bildiri özeti okuyuculara konu ve etkinliğin kapsamı hakkında ön bilgi sunma amacını taşımaktadır. Bildirilerin tam metni daha önce duyurulduğu üzere 01 Aralık 2021 tarihinde elektronik kitap olarak yayımlanacaktır.
İstanbul Ticaret Üniversitesi youtube kanalında her an izlemeye hazır bulunan canlı konuşma ve sunumlara bu “Özetler Kitabı” bir rehber işlevi görecek, tam metin bildiriler de yayımlandığında projemiz tamamlanmış olacaktır.
Saygılarımızla,
Sempozyum Düzenleme Kurulu
ile ivme kazanan sergi geleneği
Ramazan aylarında cami
avlularında açılan sergilerle
sürdü. Bunlardan biri olan
Beyazıt Ramazan Sergisi öyle
bir muhteviyata sahipti ki
“renkleri ve kokuları ile damağı
da dimağı da dünyayı da ahireti
de kendinde tecelli ettiren bir
Müslüman seyrangâhı idi.”
yakın ilişkiler kurmaya
başlayan Amerikalı
tüccarlar, ürün satmanın
yanı sıra incir gibi önemli
meyve ağaçlarını da
ülkelerine götürmeye
çalışmışlardı
kullanacağı şekilde
telefon ağının kurulması
ve yaygınlaştırılması,
birçok yenilikte olduğu gibi
yine İstanbul’da, yabancı
şirketler tarafından kurulan
bir konsorsiyum tarafından
gerçekleştirildi
Bu belgenin ortaya koyduğu gibi Beykoz Daire-i Belediyesi hukuken kurulmuştu. Dolayısıyla bu belgenin yayınlandığı tarih olan 6 Ekim 1868 de Beykoz Daire-i Belediyesi’nin kuruluş tarihi oluyordu. Ancak bu nizamname yürürlüğe girmedi.
Beykoz Kaza Kaymakamlığı İdare Meclisi, beldede nizam ve temizliğin tesis edilmesi için belediye teşkilatının kurulması gerektiğine inanıyordu. 29 Ekim 1873 tarihli yazıyla Şehremaneti’nden “heyet-i mahsusa” diye isimlendirdiği bir belediye kurulmasını istedi. Dâhiliye Nezareti’nden personel sayısını artırıp buralarda sürekli personel bulundurmayı talep eden Şehremaneti’nin bu isteği henüz kabul görmedi.
Beykoz Kaymakamlığı bu cevap üzerine geri çekilmedi, yılmadı, belediye kurulması fikrinde ısrar etti. O dönemin geçerli usulü olarak, Beykoz’dan gelen talep Şehremaneti’nin görüşüyle birlikte Dâhiliye Nezareti tarafından son kararı vermek üzere, Şura-yı Devlet’e, yani Danıştay’a havale edildi. Nihayet 4 Mayıs 1875 tarihi itibariyle, yapılan görüşmeler neticesinde Beykoz’da bir belediye dairesi açılmasına Kadıköy ile birlikte Şura-yı Devlet tarafından uygun bulundu. (BOA. ŞD 683/6-6). Karar yazıldı ve Sadaret’e sunuldu. Sadaret Makamı da Şura-yı Devlet’ten gelen Beykoz ve Kadıköy’de de belediye dairesi kararı kurma gerekçesine katıldı. Onay için Sultan Abdülaziz’e arz edildi. Sultan Abdülaziz de İstanbul halkının refah ve mutluluğunu sağlayacak bu kararı hiç bekletmeksizin, kendine ulaştığı tarihin ertesi günü, yani 21 Mayıs 1875 tarihli irade-i seniye ile onayladı (BOA, İ.DUİT 56/51-1). Böylece Beykoz’da fiilen belediye dönemi ve faaliyetleri de başlamış oldu.
İlk Osmanlı mizah dergisinin yayınlanmaya başladığı 25 Kasım 1870 tarihinden itibaren deniz ulaşımı, yazılı ve görsel mizahın konusu olur. İlk karikatür, 6 Aralık 1873’te Hayal’de yayınlanırken, toplu taşımacılığın o dönem en önemli taşıtı olan vapurlar da 100 yılı aşkın bir dönem aktif bir şekilde mizahın konusu olmaya başlıyordu.
O devirde Hayal’den Çıngıraklı Yılan’a, Diken’den Karagöz’e, Dalkavuk’tan Aydede’ye kadar çeşitli mizah dergilerinde yayınlanan deniz ulaşımı ile ilgili karikatürlerin ana konuları, “aşırı kalabalık, iniş-biniş sırasında yaşananlar, gemilerin yavaşlığı, zamlar, kadın-erkek ayırımı, teknolojik gerilik ile gemilerin çürüklüğü” gibi sorunlardır. Neredeyse 140 yıl önce dile getirilen sorunlar ile bugün başta yolcu vapurları olmak üzere diğer toplu taşıma araçlarında yaşanan sıkıntılar karşılaştırıldığında bir değişim olmaması ise şaşırtıcıdır.
Bu çalışmayla, 1873’ten 1922’ye kadar Osmanlı mizah basınında yer alan yolcu vapurları karikatürlerinden yola çıkılarak, o dönem deniz ulaşımında yaşanan sorunların, mizahın penceresinden nasıl da gerçekçi bir şekilde verildiği ortaya konmaya çalışılmıştır.
The Tunnel project, a major project of the 19th century Ottoman world integrated with technology, had met harsh criticism from a portion of the Ottoman intelligentsia. The construction of the Tunnel, dubbed "The Metropolitan Railway", had been brought to the agenda with the project being presented in an insistent manner by the French architect Eugène-Henri Gavand. During the ongoing construction and expropriation efforts of the tunnel that was financed by a British company and went on between 1871-1975; the Hayal journal headed by Teodor Kasap, who was followed closely by the Ottomans, played a central opposition role against the project. Within Hayal, which constantly included ironic news reports regarding the delay of the Tunnel, the Tunnel was given the name of "hole" thus trivializing it greatly before the eyes of the public. The intellectuals, who advocated that the investment made towards the Tunnel would be better used for the leveling and improvements of the roads in the region, had claimed that this investment would be abandoned and useless after a while. In fact, by making various economic assessments, they would try to convince readers that it would make losses. The example of the Tunnel, shows that major projects were met with caution or, even worse, belittlement by the Ottoman intelligentsia, defending the view that they would have no direct benefit for the people, that there was a serious attempt at subconscious manipulation, and finally that their justifications for objection had no truth to them.
Anahtar kelimeler: Osmanlı özel sektörü, İstanbul Ticaret Odası, sanayileşme, Ticaret gazetesi.
Abstract
The declaration of the First Constitutional Monarchy on 23rd of December 1876 was a turning point in our political history. However, the beginning of the period of Sultan II. Abdülhamid in the same year and the following 33 years of his reign marked an important milestone in economic terms. During his reign the Sultan took concrete economic actions and industrialization efforts accelerated drastically in his time. First, trade and industry chambers were established with the aim to develop trade and production. As a result, the Dersaa det (Istanbul) Chamber of Commerce was established in 1882 and started to realize its activities. One of the important tools of the Chamber in this context was the Chamber's own newspaper. The newspaper published news about economy, trade, new sectors a nd investment opportunities, thus enabling merchants to be aware of all kinds of developments. This article examines the economic development in the Ottoman Empire in the light of the news presented in the Dersaadet (Istanbul) Chamber of Commerce newspaper. Thus, although only a limited period has been covered, this article analyzes for the very first time how the Turkish private sector saw and evaluated the economic developments in Turkey
While the first participation of the Ottoman Empire to an exhibition in the modern sense was in 1851 at the London World Fair, the first national fair it ever organized was the Sergi-i Umûmî-i Osmanî or Ottoman General Exhibition, which opened in Sultanahmet Square in 1863. It was also a manifestation of the desire of the sultan, who closely followed the developments in European countries and the Ottoman bureaucracy to catch up with the times. The 1863 Exhibition would host many "firsts" in all respects. For the first time, an exhibition building was built. For the first time, the fair was financed with the financial means provided by the private sector and the sultan. It was the first time that an exhibition charter was prepared making everyone to comply with it. But above all, for the first time, an exhibition interior design-a fair design unique to the Ottoman Empire was made. Display cabinets with interior arrangements were designed, manufactured and rented to manufacturers for a fee. Landscaping was done. For the first time, the turnstile system was used to control and count the visitors. Besides these “firsts” in the exhibition area, the impacts the exhibition had on the economy led to other “firsts”. For the first time, an inventory was made by bringing more than 15 thousand kinds of products collected from all provinces of the Ottoman Empire. A basis for the establishment of a serious policy for industrial production as well as agricultural production was laid. The 1863 Exhibition of which Sultan Abdülaziz made the opening, with its displayed products and designs revealed Turkey’s deeply rooted fair accumulation. But most importantly the exhibition served to help Turkey to regain her production ability and capacity, which she had long lost.
11. Cilt
Paris Dünya Sergisi 1855,
Paris Dünya Fuarı 1867,
Paris Sergisi 1900,
Philedelphia Centennial Dünya Sergisi 1876
Karikatürlerde belediye hizmetleri ve şehir sorunları, tiyatrodan tramvaya, çamurdan elektrik lambasına, çöp toplanmasından dilenci sorununa kadar birçok konu çizgi mizah diliyle anlatılıyor. Böylece karikatürden yola çıkarak, hem dönemin sosyal hayatının, hem şehir kültüründeki değişimin, hem belediyecilik hizmetlerinin gelişiminin, hem çizerlerin, hem mizah dergilerinin, hem belediye başkanlarının, hem de genel anlamıyla toplumsal gelişim ve değişimin izi sürülüyor.
Kudüslüler o gün, başkent İstanbul’a bir telgraf gönderip, Osmanlı tayyarelerini Kudüs semalarında görmek istediklerini bildirdiler. Hem yöneticilerin, hem de tayyarecilerin kışın zorlu hava şartlarını mazeret olarak öne sürmelerini önlemek için bir de ödül koydular. Kudüs halkı, havadan ilk defa Kudüs’e vasıl olacak Osmanlı pilotlarına 200 lira ödül vaat ediyor, Osmanlı ordusuna da bir uçak hediye etmeyi taahhüt ediyordu. Yeter ki, Osmanlı tayyareleri, Kudüs semalarında arz-ı endam edip Osmanlı bayrağını, ay yıldızlı sancağı dalgalandırsındı. “Hem” diyordu Kudüslüler, “Fransız tayyareciler, bu muvaffakıyeti gösteriyorsa, bizim tayyarecilerimiz niçin böyle kudret, maharet ve harikalar göstermesindi ki…”