ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย

ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย; الفبای فارسی‎; Alefbā-ye Fārsi
	"ฟอร์ซี" เขียนใน ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย แบบแนสแทอ์ลีก
ชนิด	อักษรไร้สระ
ทิศทาง	ขวาไปซ้าย
ภาษาพูด	เปอร์เซีย
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่	ไฮเออโรกลีฟอียิปต์ ไซนายดั้งเดิม ฟินิเชีย แอราเมอิก แนบาทีอา อาหรับ ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย; ; ; ; ; ;
	บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย (เปอร์เซีย: الفبای فارسی, อักษรโรมัน: Alefbā-ye Fārsi) หรือ ชุดตัวอักษรเปอร์เซีย-อาหรับ เป็นระบบการเขียนที่ใช้ในภาษาเปอร์เซียหลังการพิชิตจักรวรรดิเปอร์เซียโดยมุสลิมในคริสต์ศตวรรษที่ 7 เป็นต้นมา

อักษรเปอร์เซียได้รับการพัฒนาและสืบทอดโดยตรงจากอักษรอาหรับ หลังการพิชิตเปอร์เซียของมุสลิมและการล่มสลายของจักรวรรดิซาเซเนียนในคริสต์ศตวรรษที่ 7 ภาษาอาหรับจึงกลายเป็นภาษาของรัฐบาลและโดยเฉพาะอย่างยิ่งศาสนาในเปอร์เซียเป็นเวลาสองศตวรรษ ซึ่งมีราชวงศ์ซัฟฟาริดถึงราชวงศ์ซามานิดในเกรตเตอร์โฆรอซอนช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 9 เป็นผู้แทนที่อักษรปะห์ลาวีด้วยอักษรอาหรับ^[1]^[2]^[3]

ตัวอักษร

ตัวอย่างภาษาเปอร์เซียในอักษรวิจิตรแนสแทอ์ลีก

ข้างล่างนี้คือชุดตัวอักษรเปอร์เซียสมัยใหม่ 32 ตัว เนื่องจากเป็นอักษรตัวเขียน ทำให้รูปร่างอักษรเปลี่ยนไปตามตำแหน่งของมัน แบ่งออกเป็น: เดี่ยว, หน้า (เชื่อมทางซ้าย), กลาง (เชื่อมทั้งสองด้าน) และท้าย (เชื่อมทางขวา)^[4]

ชื่อของอักษรส่วนใหญ่เหมือนกับอักษรอาหรับ เพียงแต่อ่านเป็นภาษาเปอร์เซีย ชื่ออักษรที่กำกวมคือ he ซึ่งเป็นไปได้ทั้ง ح และ ه โดยมักแยกเป็น ḥä-ye jimi (แปลว่า "เฮคล้ายจีม" ตามอักษร ج ที่มีฐานเดียวกัน) กับ hâ-ye do-češm (แปลว่า "เฮสองตา" ตามรูปกลางของ ـهـ) ตามลำดับ

ตารางรวม

#	ชื่อ (ภาษาเปอร์เซีย)	ชื่อ (ทับศัพท์)	DIN 31635	สัทอักษรสากล	ยูนิโคด	รูปเชื่อม
#	ชื่อ (ภาษาเปอร์เซีย)	ชื่อ (ทับศัพท์)	DIN 31635	สัทอักษรสากล	ยูนิโคด	ท้าย	กลาง	หน้า	เดี่ยว
0	همزه	hamze^[5]	ʾ	เสียงหยุด เส้นเสียง[ʔ]	U+0621	—	—	—	ء
					U+0623	ـأ		أ
					U+0626	ـئ	ـئـ	ئـ	ئ
					U+0624	ـؤ		ؤ
1	الف	ʾalef	â	[ɒ]	U+0627	ـا		ا
2	ب	be	b	[b]	U+0628	ـب	ـبـ	بـ	ب
3	پ	pe	p	[p]	U+067E	ـپ	ـپـ	پـ	پ
4	ت	te	t	[t]	U+062A	ـت	ـتـ	تـ	ت
5	ث	s̱e	s̱	[s]	U+062B	ـث	ـثـ	ثـ	ث
6	جیم	jim	j	[d͡ʒ]	U+062C	ـج	ـجـ	جـ	ج
7	چ	če	č	[t͡ʃ]	U+0686	ـچ	ـچـ	چـ	چ
8	ح	ḥe (ḥâ-ye ḥotti, ḥâ-ye jimi)	ḥ	[h]	U+062D	ـح	ـحـ	حـ	ح
9	خ	xe	x	[x]	U+062E	ـخ	ـخـ	خـ	خ
10	دال	dâl	d	[d]	U+062F	ـد		د
11	ذال	ẕâl	ẕ	[z]	U+0630	ـذ		ذ
12	ر	re	r	[r]	U+0631	ـر		ر
13	ز	ze	z	[z]	U+0632	ـز		ز
14	ژ	že	ž	[ʒ]	U+0698	ـژ		ژ
15	سین	sin	s	[s]	U+0633	ـس	ـسـ	سـ	س
16	شین	šin	š	[ʃ]	U+0634	ـش	ـشـ	شـ	ش
17	صاد	ṣâd	ṣ	[s]	U+0635	ـص	ـصـ	صـ	ص
18	ضاد	zâd	ż	[z]	U+0636	ـض	ـضـ	ضـ	ض
19	طا	tâ	t	[t]	U+0637	ـط	ـطـ	طـ	ط
20	ظا	ẓâ	ẓ	[z]	U+0638	ـظ	ـظـ	ظـ	ظ
21	عین	ʿayn	ʿ	[ʔ], [æ]	U+0639	ـع	ـعـ	عـ	ع
22	غین	ġayn	ġ	[ɢ], [ɣ]	U+063A	ـغ	ـغـ	غـ	غ
23	ف	fe	f	[f]	U+0641	ـف	ـفـ	فـ	ف
24	قاف	qâf	q	[q]	U+0642	ـق	ـقـ	قـ	ق
25	کاف	kâf	k	[k]	U+06A9	ـک	ـکـ	کـ	ک
26	گاف	gâf	g	[ɡ]	U+06AF	ـگ	ـگـ	گـ	گ
27	لام	lâm	l	[l]	U+0644	ـل	ـلـ	لـ	ل
28	میم	mim	m	[m]	U+0645	ـم	ـمـ	مـ	م
29	نون	nun	n	[n]	U+0646	ـن	ـنـ	نـ	ن
30	واو	vâv	v / ū / ow / (w / aw / ō ในดารี)	[v], [uː], [o] (เฉพาะท้ายคำ), [ow] ([w], [aw], [oː] ในดารี)	U+0648	ـو		و
31	ه	he (hā-ye havvaz, hā-ye do-češm)	h	[h], [e] (ท้ายคำ)	U+0647	ـه	ـهـ	هـ	ه
32	ی	ye	y / ī / á / (ay / ē ในดารี)	[j], [i], [ɒː] ([aj] / [eː] ในดารี)	U+06CC	ـی	ـیـ	یـ	ی

ในอดีตเคยมีอักษรพิเศษสำหรับเสียง /β/ ปัจจุบันไม่ใช้งานแล้ว เพราะเสียง /β/ เปลี่ยนไปเป็นเสียง /b/ แทน เช่น زڤان /zaβān/ > زبان /zæbɒn/ 'ภาษา'^[6]

เสียง	รูปเดี่ยว	รูปท้าย	รูปกลาง	รูปหน้า	ชื่อ
/β/	ڤ	ـڤ	ـڤـ	ڤـ	βe

เครื่องหมายเสริมสัทอักษร

อักษรเปอร์เซียนำเครื่องหมายการออกเสียงอักษรอาหรับมาดัดแปลง ประกอบด้วย แซแบร์ [æ] (ฟัตฮะฮ์ในภาษาอาหรับ), ซีร์ [e] (กัสเราะฮ์ในภาษาอาหรับ) และ พีช /ou̯/ หรือ [o] (ฎ็อมมะฮ์ในภาษาอาหรับ ภาษาเปอร์เซียตะวันตกออกเสียงเป็น zamme), แทนวีน /æn/ และแชดเด (gemination) ส่วนเครื่องหมายการออกเสียงอักษรอาหรับอื่น ๆ มักพบในคำยืมภาษาอาหรับ

สระสั้น

ภาษาเปอร์เซียนำสัญลักษณ์จากภาษาอาหรับสามในสี่แบบ ยกเว้นซุกูนที่ไม่นำมาใช้

สระสั้น	ชื่อ (ภาษาเปอร์เซีย)	ชื่อ (ทับศัพท์)	สัญลักษณ์เสียง	ออกเสียง
064E ◌َ‎	زبر (فتحه)	zebar/zibar	a	Ir. /æ/; D. /a/
0650 ◌ِ‎	زیر (کسره)	zer/zir	e	/e/
064F ◌ُ‎	پیش (ضمّه)	peš/piš	o	/o/

แทนวีน (nunation)

แทนวีน	ชื่อ (ภาษาเปอร์เซีย)	ชื่อ (ทับศัพท์)	หมายเหตุ
064B َاً، ـاً، ءً ‎	تنوین نَصْبْ	Tanvine nasb
064D ٍِ ‎	تنوین جَرّ	Tanvine jarr	ไม่ใช้ในภาษาเปอร์เซีย ใช้ในการศึกษาอัลกุรอาน
064C ٌ ‎	تنوین رَفْعْ	Tanvine rafʔ	ไม่ใช้ในภาษาเปอร์เซีย ใช้ในการศึกษาอัลกุรอาน

แทชดีด

สัญลักษณ์	ชื่อ (ภาษาเปอร์เซีย)	ชื่อ (ทับศัพท์)
0651 ّ ‎	تشدید	tašdid

อักษรอื่น ๆ

อักษรข้างล่างนี้ไม่ใช่อักษรจริง ๆ แต่เป็นอักษรอีกรูปแบบหนึ่งที่ดัดแปลงจากอักษรที่มีอยู่แล้ว

ชื่อ	ออกเสียง	สัทอักษรสากล	ยูนิโคด	ท้าย	กลาง	หน้า	เดี่ยว	หมายเหตุ
alef madde	â	[ɒ]	U+0622	ـآ	—	آ	آ	รูปท้ายมักไม่ค่อยพบและมักแทนที่ด้วย alef ทั่วไป
he ye	-eye หรือ -eyeh	[eje]	U+06C0	ـۀ	—	—	ۀ	ขึ้นอยู่กับภูมิภาคและสำเนียง บางพื้นที่ใช้รูปผสมสามตัว ـه‌ای แทน
lām alef	lā	[lɒ]	U+0644 (lām) กับ U+0627 (alef)	ـلا	—	—	لا
kašida			U+0640	—	ـ	—	—	เป็นตัวกลางที่เชื่อมกับอักษรอื่น ๆ

ตัวเลขจากอักษรอาหรับ

อักษรเปอร์เซียใช้ตัวเลขอาหรับตะวันออก แต่รูปร่างหน่วย 'สี่' (۴), 'ห้า' (۵) และ 'หก' (۶) มีความแตกต่างจากอักษรอาหรับ และหน่วยทั้งหมดมีที่ตั้งรหัสในยูนิโคดต่างจากอักษรอาหรับ:^[7]

ชื่อ	เปอร์เซีย	ยูนิโคด	อาหรับ	ยูนิโคด
0	۰	U+06F0	٠	U+0660
1	۱	U+06F1	١	U+0661
2	۲	U+06F2	٢	U+0662
3	۳	U+06F3	٣	U+0663
4	۴	U+06F4	٤	U+0664
5	۵	U+06F5	٥	U+0665
6	۶	U+06F6	٦	U+0666
7	۷	U+06F7	٧	U+0667
8	۸	U+06F8	٨	U+0668
9	۹	U+06F9	٩	U+0669
ye	ی	U+06CC	ي *	U+064A
kāf	ک	U+06A9	ك	U+0643

* อย่างไรก็ตาม ยังคงมีผู้ใช้งานรูปแบบภาษาอาหรับในลุ่มแม่น้ำไนล์

เทียบตัวเลข

อาหรับตะวันตก	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
อาหรับตะวันออก^[a]	٠	١	٢	٣	٤	٥	٦	٧	٨	٩	١٠
เปอร์เซีย^[b]	۰	۱	۲	۳	۴	۵	۶	۷	۸	۹	۱۰
อูรดู^[c]	۰	۱	۲	۳	۴	۵	۶	۷	۸	۹	۱۰
ตัวเลขอับญัด		ا	ب	ج	د	ه	و	ز	ح	ط	ي

↑ U+0660 ถึง U+0669
↑ U+06F0 ถึง U+06F9 เลข 4, 5 และ 6 มีความแตกต่างจากแบบอาหรับตะวันออก
↑ ยูนิโคดเหมือนกับเปอร์เซีย แต่ตั้งเซ็ตภาษาเป็นอูรดู ตัวเลข 4, 6 และ 7 มีความแตกต่างจากแบบเปอร์เซีย ในบางอุปกรณ์อาจแสดงรูปร่างคล้ายกับของเปอร์เซีย

อ้างอิง

↑ Ira M. Lapidus (2012). Islamic Societies to the Nineteenth Century: A Global History. Cambridge University Press. pp. 256–. ISBN 978-0-521-51441-5.
↑ Ira M. Lapidus (2002). A History of Islamic Societies. Cambridge University Press. pp. 127–. ISBN 978-0-521-77933-3.
↑ Persian (Fārsī / فارسی), omniglot
↑ "ویژگى‌هاى خطّ فارسى". Academy of Persian Language and Literature. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-09-07. สืบค้นเมื่อ 2017-08-05.
↑ "??" (PDF). Persianacademy.ir. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-24. สืบค้นเมื่อ 2015-09-05.
↑ "PERSIAN LANGUAGE i. Early New Persian". Iranica Online. สืบค้นเมื่อ 18 March 2019.
↑ "Unicode Characters in the 'Number, Decimal Digit' Category".

แหล่งข้อมูลอื่น

Dastoore khat - The Official document in Persian by Academy of Persian Language and Literature

[8] U+0660 ถึง U+0669

[9] U+06F0 ถึง U+06F9 เลข 4, 5 และ 6 มีความแตกต่างจากแบบอาหรับตะวันออก

[10] ยูนิโคดเหมือนกับเปอร์เซีย แต่ตั้งเซ็ตภาษาเป็นอูรดู ตัวเลข 4, 6 และ 7 มีความแตกต่างจากแบบเปอร์เซีย ในบางอุปกรณ์อาจแสดงรูปร่างคล้ายกับของเปอร์เซีย

[1] Ira M. Lapidus (2012). Islamic Societies to the Nineteenth Century: A Global History. Cambridge University Press. pp. 256–. ISBN 978-0-521-51441-5.

[Lapidus2002-2] Ira M. Lapidus (2002). A History of Islamic Societies. Cambridge University Press. pp. 127–. ISBN 978-0-521-77933-3.

[3] Persian (Fārsī / فارسی), omniglot

[4] "ویژگى‌هاى خطّ فارسى". Academy of Persian Language and Literature. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-09-07. สืบค้นเมื่อ 2017-08-05.

[5] "??" (PDF). Persianacademy.ir. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-09-24. สืบค้นเมื่อ 2015-09-05.

[6] "PERSIAN LANGUAGE i. Early New Persian". Iranica Online. สืบค้นเมื่อ 18 March 2019.

[7] "Unicode Characters in the 'Number, Decimal Digit' Category".

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[b]

[c]