Gimnastika
 | |
| Tavsifot | |
| Avvalin musobiqot | |
| Federatsijai bajnalmilalī | |
| Nom | Federatsijai bajnulmilaliji gimnastika[d] |
| Loihahoi marbut | |
 Parvandaho dar Vikianbor | |
Gimnástika (jun.-qad. γυμναστική, az γυμνάζω — maşq kardan, tamrin namudan) — silsilai maşqhoi çismoniji maxsus baroi bardamu solim va cobuku purtoqatşaviji inson.
Ta'rix
[viroiş | edit source]Gimnastika ta'rixi bisjorsola dorad. Maşqhoi gimnastikī 3 hazor sol to m. ba xitojiho va hinduho ma'lum bud. Gimnastikaro hamcun darmoni dardho istifoda meburdand. Gimnastika xususan dar Junon xele rivoç jofta bud. Junoniho ba gimnastika varzişi sabuk, şinovarī, muştçang va gūştinro doxil karda budand. Ibni Sino maşqhoro omili muhimmi nigohdoriji salomatī donistaast. Ta'limoti ū dar borai maşqhoi gimnastikī na tanho dar Şarq, balki dar Ƣarb niz pajravoni zijode pajdo kardaast. Oxiri asri 18 va avvali asri 19 dar Avrupo nav'hoi gunoguni gimnastikai millī (olmonī, şvedī, faronsavī, cexī) pajdo şudand, ki minba'd asosi gimnastikaro taşkil dodand. Gimnastika dar Rusija oxiri asri 19 ba vuçud omad. Maşqhoi gimnastikī 8 şakl dorand: saforoī, umumivarzişī, amalī, ozod, maşqho dar asbobhoi gimnastikī, maşqhoi çahiş, maşqhoi gimnastikai badeī va maşqhoi akrobatikī (nigar Akrobatika). Holo nav'hoi zerini gimnastika ma'mul ast. Gimnastikai asosī: (az çumla gimnastikai behdoşt va varzişī), gimnastikai amalī (az çumla gimnastikai istehsolī, gimnastikai kasbiji amalī, gimnastikai kasbiji varzişī), gimnastikai varzişī, gimnastikai badeī va akrobatikai varzişī. Federatsijai bajnalmilaliji gimnastika soli 1881 ta'sis joftaast va 125 federatsijai milliro muttahid menamojad. Dar nazdi Federatsijai bajnalmilaliji gimnastika soli 1963 Komissija oid ba gimnastikai mavzuni varzişī va soli 1998 Komissija oid gimnastikai badeī taşkil gardid. Dar gimnastikai varzişī bajni mardon va zanho az rūi bisjorharbai gimnastikī musobiqaho barguzor meşavand. Gimnastikai varzişī soli 1896 ba barnomai Bozihoi olimpī doxil karda şud. Dar barnomahoi Bozihoi I—IV olimpī ba musobiqai bisjorharbai gimnastikī ba'ze nav'hoi varzişi sabuk (çahidan ba balandī bo xodacūb, çahidan ba darozī, baromadan ba kanat, davidan, gulūlapartoī) va vaznbardorī doxil budand. Zanho dar Bozihoi olimpī az soli 1928 şirkat mevarzand. Dar barnomai Bozihoi olimpiji muosir musobiqahoi gimnastikai varzişī bajni mardon az rūi 6 nav' (maşqhoi ozod, çahişi takjanok, maşqho dar aspak, brusho va turnik, maşq bo halqa) va bajni zanho az rūi 4 nav' (maşqhoi ozod, çahişi takjanok, maşqho dar brus va turnik) guzaronida meşavand. Az soli 1903 cempionathoi çahon oid ba gimnastikai varzişī barguzor megardand. Dar cempionathoi çahon zanon az soli 1934 şirkat mevarzand.
Avvalin mahfili gimnastikai varzişī dar ş. Duşanbe soli 1938 bo taşabbusi xatmkardagoni Donişkadai tarbijai çismoniji Leningrad M. A. Siklauri va N. B. Siklauri taşkil şud. Avvalin gimnasthoi toçik, ki dar Paradi varzişgaron dar ş. Maskav şirkat kardand, S. Tursunova, M. Nahangova, M. Nabieva, M. Habibulloeva va digaron budand. H. Raufov va T. Mustafoqulov ba daraçai Ustodi varzişi IÇŞS rasidand. Ba'dtar N. P. Siklauri, A. Kamolova, K. Karimova maşhur şudand. Dar inkişofi gimnastikai varzişī dar Toçikiston T. Sijarqulov va K. Şukroev xidmati arzanda kardaand. Federatsijai nav'hoi gimnastikai Çumhuriji Toçikiston soli 1993 taşkil karda şud.
Musobiqahoi gimnastikai badeī bajni zanho doir karda meşavand. Onho zeri ohangi musiqī be aşjo jo bo aşjo (tasma, tūb, canbarak, çastak va ƣ.) maşqho va harakathoi mavzunro içro mekunand. Ƣolibon dar alohidagī va jo dar hajati dasta muajjan karda meşavand. Gimnastikai badeiro solhoi 50 asri 20 Federatsijai bajnalmilaliji gimnastika hamcun jak nav'i varziş qabul kard. Az soli 1963 (dar solhoi toq) oid ba gimnastikai badeī cempionati çahon va solhoi 70 asri 20 musobiqahoi kaloni bajnalmilalī baroi Çomi Intervedenija barguzor meşavand. Gimnastikai badeī az soli 1984 ba barnomai Bozihoi olimpī doxil karda şudaast. Dar Toçikiston varzişgaron ba gimnastikai badeī az soli 1962 maşƣul şudand. Murabbiji avvalini onho R. I. Barinova bud. Avvalin ustodoni varzişi IÇŞS dar gimnastikai badeī dar çumhurī P. Qodirova va E. Asanova meboşand. Soli 1977 varzişgari Toçikiston Erika Şiller dar ş. Bazel (Suis) dar hajati dastavī cempioni çahon şud.
Ezoh
[viroiş | edit source]Adabijot
[viroiş | edit source]- Gimnastika/Pod red. A. T. Barыkina. M., 1971;
- Xudoƶestvennaja gimnastika/Pod red. L. P. Orlova. M., 1973;
- Bolьşaja sovetskaja entsiklopedija. T. 24 (1). M., 1976; T. 28. M., 1978.
Sarcaşma
[viroiş | edit source]- Gimnastika / A. Boboçonov, N. Şaripov // Viclas — Gūjanda. — D. : SIEMT, 2015. — (Ensiklopedijai Milliji Toçik : [taxm. 25 ç.] / sarmuharrir N. Amirşohī ; 2011—2023, ç. 4). — ISBN 978-99947-33-77-4.