Papers by Zeinab Afzali
Journal for the History of Islamic Civilization, 2022
As a branch of mathematical science, music was a valuable art during the Seljuk period. Unlike ot... more As a branch of mathematical science, music was a valuable art during the Seljuk period. Unlike other arts, our information about the music of this period is scarce. However, based on the pottery works and literary texts, it could be deduced that music played an influential role in the social life of the Seljuk period in various situations, such as battles, rituals, and celebrations. This study tries to analyze and explain the social functions of Seljuk music based on some pottery works and the eight poem collections remaining from this time. The research findings show a correlation between the images on the pottery works and the information in the poem collections about the Seljuk musicians and musical instruments.
Journal of Iran's Pre-Islamic Archaeological, 2023
Sirjan plain in southeastern Iran has a good communication position. There are many settlements f... more Sirjan plain in southeastern Iran has a good communication position. There are many settlements from different eras in this plain, including Shah Firooz Tepe. Different opinions have been expressed about the chronology of the building called Shah Firooz, located on top of this tepe. During the archeological study carried out in the above site in 2018, several pottery pieces were sampled and studied.
The purpose of this study is to chronology and typology of pottery obtained from the Shah Firooz site and seeks to answer these questions:
Pottery findings in this site include which types of pottery?
What period does pottery belong to in terms of chronology?
According to the comparison of pottery findings, what are regional and transregional interactions with other neighboring and remote sites?
This is a field and library research with a descriptive-analytical and comparative approach. The results of the studies showed that the pottery findings of this site included unglazed and glazed pottery, which are divided into normal, grooved, patterned unglazed, monochrom glazed (plain and painted), and multicolored glazed (Sgraffito , blue and white, Splashed Glazed, and Slip Painted). According to the comparisons, these findings can be dated to the Sassanid era, the early Islamic and Safavid centuries. The homogeneity of potteries with the sites of the ancient city of Jiroft, Ghubayra, Rayen, Narmashir, and Sirjan plain, in addition to the using regional pottery patterns and traditions, indicates the trans-regional interactions of this site with the culture of the west, southwest, northeast of Iran, and the edge of the Persian Gulf.
Journal of Archaeological Studies, 2023
According to written sources, the city of Beymand was one of the cities of Kerman province in the... more According to written sources, the city of Beymand was one of the cities of Kerman province in the early centuries of the Islamic era. Beymand was considered to be one of the more important cities of this era due to its location on the important communication route from Shiraz to Sirjan. By studying the written resources and archaeological findings, we can determine that the Beymand city of the early Islamic centuries is in the same area as Bagh-Bamid. Studying the pottery of this site between the 1st to 13th centuries AD to make a typology and chronology of these findings is the objective of the current research and it seeks to answer the following questions: what types of pottery were included in the Pottery findings in this site ? What period does the pottery belong to in terms of chronology? By comparing the pottery findings, can we conclude what the regional and transregional interactions with other neighboring and remote sites were? The research was conducted by doing fieldwork and using library methods with a descriptive-analytical and comparative approach. For establishing the dating and typology of the pottery findings obtained from the study of this area, first, these findings were classified into different groups based on their similarity in form, paste, and decoration. Then, their relative dating was obtained by comparative comparison with similar samples obtained from excavations and surveys of other areas. The typological comparison of the pottery samples of the Bagh-Bamid area does a good job of highlighting the similarity between the different types of pottery with the pottery of nearby areas such as the old city of Sirjan and more distant ones such as the ancient city of Jiroft, Narmashir and so on.
Indigenous Knowledge, 2021
Watermills are considered valuable treasures of Iranian indigenous and cultural knowledge. Due to... more Watermills are considered valuable treasures of Iranian indigenous and cultural knowledge. Due to the climatic conditions of this land, the people of the past have tried to make maximum use of water energy by building water structures. Therefore, watermills that have used the knowledge of water engineering, mechanics, and architecture, have been used in different parts of Iran since ancient times. One of these water structures is Qutbiyeh Mill in Sirjan city, identified and studied during archaeological field activities in 2019. The purpose of this article is to introduce and study the Qotbiyeh water mill in Sirjan plain to gain a proper understanding of its performance and architecture analysis. The questions of this research are as follows: Qutbiyeh water mill belongs to which type of water mills in Iran? What were the components and the architectural structure of this mill? The present study was conducted by descriptive-analytical method, and its data were collected based on field studies and literature. The results showed that the Sirjan Qotbiyeh water mill was a furnace watermill, working with the water of the Qotbiyeh qanat, and its architectural structure included a complete set of different main and side spaces surrounded by a circular defensive wall.
Bagh-e Nazar, 2022
Problem statement: According to written sources, the city of Beymand was one of the cities of Ker... more Problem statement: According to written sources, the city of Beymand was one of the cities of Kerman province in the early centuries of the Islamic era. Beymand was considered to be one of the important cities of this era due to its location on important communication routes such as Shiraz to Sirjan. Some geographical sources have mentioned the distance of this city to old Sirjan as four Farsakhs. However, according to the archaeological studies of Sirjan plain in the past years, its location has remained unknown. The location of this city was studied for the first time in spring 2018 in a project entitled the archeological study of Sirjan plain. Research objective: This research aims to locate the city of Beymand in the early centuries of the Islamic era. Thus, by matching the written sources and new evidence obtained from the archaeological studies of the Sirjan plain and analyzing and measuring them together, it is possible to accurately determine the exact location of this city in the current geography of the region. The main question of this research is the exact location of this city and measuring the degree of correspondence between written sources and archaeological data. Research methods: This research used the descriptive-analytical method, and the data were collected from written sources and archaeological studies and matched with each other. Conclusion: The results show that according to the writings of written sources and their correspondence with the information obtained from archaeological field research, the area located in the northwest of the modern city of Sirjan in the Bagh Bamid neighborhood is the city of Beymand in the early centuries of the Islamic era.
Journal of Athar, 2022
Sirjan is one of the most important cities of Kerman province, which was relocated three times in... more Sirjan is one of the most important cities of Kerman province, which was relocated three times in historical and Islamic periods and was founded in the present-day downtown in the Qajar period. Thus far, historians and researchers have expressed various views about the city's formation, destruction, and relocation in different periods. According to the archaeological studies, new information was obtained that is particularly important in analyzing and evaluating previous views. This study analyzes and criticizes previous views measuring them by written sources and archaeological data obtained from field research, and seeks to clarify the historical developments of Sirjan city. In fact, it aims to reject, criticize and challenge previous views about this city by pinpointing logical reasons. Owing to the importance of Sirjan city in the Islamic era and regarding the numerous views expressed about its relocations and fall, it was necessary to write this article to fill the study gaps in this field based on the latest findings. Furthermore, this study aimed to provide new information and acceptable results about the city based on written sources and new archaeological studies by challenging the previous hypotheses. New findings explained how the formation, development, and particularly the location and relocation of Sirjan occurred in different periods showing that we must re-read the documents.
شهر سیرجان از شهرهاي مهم جنو ب شرق ایران است که به لحاظ موقعیت مکانی سه بار جا به جا
شده، تا اینکه در دورة قاجار در مرکز شهر کنونی پ ایه گذرا ي و ب ه سرعت توسعه یافت. دربا رة شکل گ یر ي ،
تخریب و جاب هجا یی ا ه ي آن در دور ه ا ه ي مختلف تاکنون نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه شده است. در
بررس ی ها ي باستان شناس ی سال 1397 که با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و ب همنظور سنجش تغییر و
تحولات شهر سیرجان در دور ههاي مختلف صورت گرفت، اطلاعات جدیدي دربارة تحولات این شهر به
دست آمد ک ه در تحلیل، نقد و ارزیابی نظرات پیشین از اهمیت وی ژه ا ي برخوردار هستند . پژوهش حاضر
ضمن تحلیل و نقد نظرات پیشین از طریق سنجش آن آرا با منابع مکتوب و داد ه ا ه ي باستان شناس ی،
ب ه دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که با استناد به چه مدارکی می توان به نقد نظرات پیشین در ارتباط
با این شهر پرداخت؟ زیرا با توجه به نظرات متعددي که دربا رة جاب ه جایی ها و افول این شهر مطرح شده،
ضرورت نوشتن این مقاله احساس شد تا خلأ هاي مطالعاتی در این زمینه را پر کند و از طرفی با به چالش
کشیدن فرضیات پیشین، بتوان آگا هی هایی نو و نتایج قاب لقب ولی درباره این شهر به دست آورد. نتایج جدید
نشان م ی دهد ، براي توضیح چگونگی شک لگ ی ر ي ، توسعه و به ویژه مکا نیبا ی و جاب ه جایی شهر سیرجان در
ادوار مختلف بای د به بازخوانی مدارك و مطابقت آ نها با داد هها ي باستان شناس ی بپردازیم .
کلیدواژهها: دشت سیرجان، شهر قدیم سیرجان، قلعهسنگ، باغ بمید، سعیدآباد
Jornal of Archaeologial Studies, 2021
The Old City of Sirjan site that is located about 11 km southeast of present-day Sirjan is the re... more The Old City of Sirjan site that is located about 11 km southeast of present-day Sirjan is the remains of the city from the Sassanid period to Middle Islamic centuries, which has been mentioned in historical and geographical sources as the capital of Kerman Province. All written historical sources highlight the political and cultural significance of this city in southeastern Iran in early Islamic centuries. Despite the fact that the Old City of Sirjan played a key role in the early Islamic centuries as the seat of Kerman province, archaeological studies on this city are still very rare. Written sources provide valuable information regarding this era; however, issues such as social structure, economic and cultural activities of the residents have been neglected. During the studies carried out by the authors of this paper on the arena of the city, considerable and variety of cultural material including pottery and glassware pieces were discovered. The volume variety of these discoveries raised questions as to the time and place of crafting, living of the craftsmen, industrial workshops, crafting and decoration techniques and artistic aspects of these remains. Current study aims to present the classification, typology and relative chronology of the glassware found in the arena of Old City of Sirjan this is done in order to determine their technical and decorative characteristics and compare the acquired data with those of the adjacent areas in the early Islamic centuries. The data were obtained through systematic surface survey and were evaluated using a descriptive-analytical methodology. The study revealed that the Old City of Sirjan glassware were produced through free blowing or blowing into the mould and were decorated through techniques such as moulded patterns, sculpture, carvings and stamping. The mass production of glassware in the old Sirjan proves that during 3rd-5th AH, the city of Sirjan acted as the great prosperity center for glassware products.
محوطه تاریخی شهر قدیم سیرجان که در نزدیکی شهر کنونی سیرجان و در استان کرمان قرار دارد، بقایاي
شهري بازمانده از دورة ساسانی و سدههاي اولیه اسلامی است که در منابع تاریخی و جغرافیایی به عنوان مرکز
ایالت کرمان از آن نام بردهاند. با توجه به این که این شهر در سدههاي اولیه اسلامی به عنوان کرسی ایالت
کرمان نقشی بسیار کلیدي در تحولات سیاسی، اقتصادي و فرهنگی جنوب شرق ایران بر عهده داشته، اما
مطالعات باستانشناسی درباره این شهر بسیار اندك است. در بررسیهاي باستانشناسی بهار سال 1397 در
عرصه این شهر، تعداد زیادي قطعات شیشهاي به دست آمد. هدف پژوهشی که نتایج آن در نوشتار حاضر ارائه
میگرد د آ ن بو د ک ه علاو ه بر طبقهبندي، گونهشناسی و گاهنگاري نسبی شیشههاي محوطه شهر قدیم
سیرجان، به مقایسه این دادهها با مناطق همجوار در سدههاي اولیه اسلامی پرداخته و ویژگیهاي فنی و
تزئینی ساخت آنها را مشخص کند. دادههاي این پژوهش به روشهاي میدانی و اسنادي گردآوري و به شیوه
توصیفی – تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. نتایج پژوهش حاضر مشخص ساخت که شیشهگري در شهر
قدیم سیرجان در سدههاي اولیه اسلامی بخصوص در حد فاصل سدههاي سوم تا پنجم ه.ق رونق فراوان داشته
و مصنوعات شیشهاي مکشوفه از این شهر از نظر فرم، فن ساخت و تزئینات متنوع هستند. به علاوه، با توجه
به پراکندگی زیاد جوش کوره در بخش صنعتی محوطه شهر قدیم و کشف قطعاتی از سنگ شیشه و همچنین
قطعات فرآوري شده شیشه براي تولید ظروف، تردیدي نیست که اغلب این یافتهها در کارگاههاي شیشهگري
این شهر تولید شدهاند. در طبقهبندي و گونهشناسی معلوم گردید که محصولات شیشهاي این شهر از نظر
شکل، روشهاي ساخت و تزیینات با یافتههاي شیشهاي سایر نقاط ایران از جمله نیشابور، جرجان، شوش،
جیرفت، غبیرا و حتی با نمونههاي سوریه، عراق و ارمنستان شباهت بسیار دارند که این میتواند مؤید
ارتباطات گسترده فرهنگی و تجاري سیرجان با مناطق مذکور باشد.
واژههاي کلیدي: صنایع اسلامی، شهر قدیم سیرجان، شیشه گري سیرجان، هنر اسلامی
Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi Iran", 2021
Celadon is a valuable type of pottery from the Islamic period that was imported from China to Ira... more Celadon is a valuable type of pottery from the Islamic period that was imported from China to Iran in the 3-11 century AH, and due to its popularity, it was produced in centers such as Kerman since the 8th century AH. Celadon has been found during archaeological excavations and survey in the Persian Gulf coasts and even inland regions in Iran. Sirjan Plain in southeastern Iran is one of the areas from which a variety of celadon was obtained during surface survey in 2018. In response to questions about technical specifications, temporal distribution, and imported or locally made nature of celadon obtained from Sirjan Plain, the authors have examined samples from Shahre Qhadem e Sirjan, Qaleh Sang, and Bagh Bamid sites. The study objective was typology, chronology, and determination of the form, type, and techniques used in making and decorating these wares. The study method included fieldwork and secondary research with a descriptive–analytical approach. The comparative results of the study showed that the celadon under study can be classified into six types including Yue, Longquan, Dusun, Martaban, Jingdezhen and Guangdong. According to research findings, these objects were imported from China, most likely via southern coasts of the Persian Gulf, from the third century AH until the Safavid period. Only two percent of the celadons, i.e. those from to the Safavid period excavated in Bagh Bamid site, were locally produced, most likely in Kerman. These samples are comparable to celadons obtained from sites such as Mahroban, Harireh in Kish, Old Hormuz region, Shahr e Kohan in Jiroft, Yazd, Bataneh Port, Askar Mukram, Williamson pottery collection, Julfar and Ras al-Khaimah.
Keywords: Celadon, Typology, Sirjan, China, Islamic Period.
Introduction
Celadon is a type of stone-paste Chinese ceramics with a special green glaze. Not only were these greenware popular in China, but since the ninth century they were exported through southern China regions, such as Ningbo, and via sea to the Middle East and East Africa. The Yue type, which is one of the earliest exported types of celadon, has been discovered extensively in Korea, Japan, the Philippines, Iran, Iraq, Egypt, etc. This type of pottery was imported to areas such as Siraf in Iran in the third century AH through sea trade in large quantities, and were used until the sixth century AH in coastal areas and inland parts of Iran. After the sixth century AH, Yue celadon disappeared from the coastal and inland areas of Iran and was replaced by the, Longquan type. The trade of this type also ended in late ninth century CE. Longquan’s celadon played an important role in the history of Chinese pottery from the beginning of the Northern Song period to the Ming period and the international trade of this pottery. In fact, over the course of eight centuries, several types of celadon have been imported to Iran, each of which became popular in certain periods and was later replaced by another type. This can help identify and reconstruct aspects of industrial and cultural continuity in Iran–China relations. Sirjan Plain is located in the southeast of Iran and in Kerman Province. It was precisely because of this importance that, with the permission of Iran’s Cultural Heritage Organization, systematic, surface survey of the city was prioritized, and as a result, a large volume of culturally movable findings was collected. The multiplicity of celadons obtained from across this ancient city prompted the authors to categorize and typologize them in an independent study and to compare and chronologize the results in the present article. The present study sought to answer the question of to which period the celadons obtained from Sirjan Plain belong? What are the technical specifications of these celadons? Are all celadons imported from China, or are there signs of local pottery production (in the excavation site itself or the Kerman pottery center)? Which celadon types can be identified in the studied sample?
چکیده
سادن یکی از گون ههای سفالی ارزشمند دوران اسامی است که از قرن سوم تا قرن
یازدهم هجر یقمری از چین به ایران وارد شد و ب هدلیل استقبال از آن، از قرن 8
ه .ق. ب هبعد در مراکزی همانند کرمان، سلطانیه و اصفهان تولید می شده است.
این گونۀ سفالی طی کاو شها و بررسی های باستان شناختی از محوط ههایی واقع در
کران هها و سواحل خلی جفارس و حتی مناطق داخلی فات ایران ب هدست آمده
است. دشت سیرجان در جنو بشرقی ایران، ازجمله مناطقی است که طی بررسی
سطحی باستان شناختی در سال 1397 ، ساد نهای متنوعی از سطح محوط ههای
آن جمع آوری شد. پرس شهای مطرح در این پژوهش عبارتنداز: ویژگ یهای فنی
سادن های مکشوف از دشت سیرجان چیست؟ این گونۀ سفالی به کدام دوره یا دوران
اسامی تعلق دارند؟ همۀ سادن ها وارداتی از چین هستند یا می توان نشانه هایی از
وجود تولید محلی در آ نها یافت؟ کدا میک از گون ههای سادن در این مجموعه
قابل شناسایی است؟ هدف از این پژوهش معرفی و بررسی ساد نهای مکشوفه
از دشت سیرجان به لحاظ گاهنگاری و گونه شناسی )نوع و تکنیک تزئین، تکنیک
و کیفیت ساخت، فرم ظروف، خمیره و آمیزه( است. پژوهش به صورت میدانی و
کتابخان های و با رویکرد توصیفی-تحلیلی و تطبیقی به انجام رسید. نتایج حاصل
از مطالعه و مقایسۀ تطبیقی مجموعۀ موردمطالعه نشان داد که ساد نهای موضوع
تحقیق را م یتوان ب هلحاظ گونه شناسی در شش گونه : یوئه، لانگ چوآن، دوسون،
مارتابان، جینگ دژن و گوان گدونگ دست هبندی نمود؛ ه مچنین مشخص گردید
که این اشیاء در بازۀ زمانی قرن سوم هجر یقمری تا دورۀ صفوی از کشور چین و به
احتمال زیاد ازطریق سواحل جنوبی خلیج فارس به این منطقه وارد شده است. از
تعداد 108 قطعه سادن مورد پژوهش، دو قطعه متعلق به دورۀ صفوی بوده و تولید
محلی هستند؛ ه مچنین سادن های موردمطالعه با ساد نهای به دست آمده از
محوط ههای مهروبان، شهر حریرۀ کیش، منطقۀ هرموز قدیم، شهر کهن جیرفت،
بافت تاریخی یزد، بندر بتانه )نجیرم(، فیروزآباد فارس، عسکرمکرم، مجموعه
سفال های ویلیامسون، جلفار و رأس الخیمه کاماً قابل مقایسه هستند.
کلیدواژگان: سلادن، گونه شناسی، سیرجان، چین، دوران اسلامی.
سومین کنفرانس بین المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران مرداد ماه 1399 - تهران, 2020
متخصصان تاریخ معماری و شهرسازی ایران، روزگار صفویان و بویژه دوره شاه عباس اول را عصر طلایی تحول م... more متخصصان تاریخ معماری و شهرسازی ایران، روزگار صفویان و بویژه دوره شاه عباس اول را عصر طلایی تحول معماری
و شهرسازی در دوران اسلامی نام نهادهاند. شهر کرمان از جمله استقرارگاههای کهن ایران است که در این دوره رشد و
توسعه چشمگیری تجربه کرد. در این مقاله تلاش گردیده تا با اتکاء به شواهد باستانشناسانه، دادههای تاریخی، اسنادی
Experts on the history of Iran architecture and urban planning call Safavid era the golden age of urban planning and architectural transformations in the Islamic era, specially Shah Abbas I. Kerman is one of ancient in Iran which experienced significant growth
and development in this era. This article aims to discuss the physical development of the city during the Safavid relying on archaeological evidence, historical data, documents and works.....
و آثار معماری توسعه فیزیکی این شهر در دوران صفوی مورد بحث قرار گیرد و از این رهاورد به این پرسشها پاسخ داده
شود که مهمترین دلایل رشد و توسعه فیزیکی شهر کرمان در دوره صفویه چه بوده، از چه الگویی تأثیر پذیرفته و تا چه
میزان از راهبرد ملی صفویان متأثر بوده است؟ دادههای مورد استفاده در نوشتار حاضر به دو روش کتابخانهای و میدانی
جمعآوری و با بهرهگیری از چارچوب نظری موسوم به رهیافت تاریخی مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفتهاند . در نتیجه
پژوهش حاضر مشخص گردید که علاوه بر عوامل جغرافیایی و اقتصادی، راهبرد ملی صفویان و وجود حکمران قدرتمندی
چون گنجعلیخان و نظارت مستمر شاه عباس اول مهمترین دلایل رشد و توسعه شهر کرمان در دوره صفوی به شمار
میآیند. همچنین معلوم گردید که شهر اصفهان به عنوان الگویی برای توسعه شهر کرمان قرار گرفته است.
مجله علمی پژوهشی شهرهای ایرانی اسلامی, 2019
سیرجان یکی از شهرهای مهم ایالت کرمان از دورۀ ساسانی تا به امروز به دلیل قرارگیری بر سر راه های ار... more سیرجان یکی از شهرهای مهم ایالت کرمان از دورۀ ساسانی تا به امروز به دلیل قرارگیری بر سر راه های ارتباطی و موقعیت جغرافیایی مناسب، نقش بسیار کلیدی در تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جنوب شرق ایران ایفاء نموده است. هر چند منابع مکتوب اطلاعات ذیقیمتی از این شهر ارائه می دهند، لیکن پرسش های زیادی درباره شکل یابی، توسعه و جابجایی ها مکانی آن در دوره های مختلف باقی مانده است. در پاسخ پرسش هایی از این دست نگارندگان بر آن شدند تا ضمن بهره گیری از منابع مکتوب و نتایج بررسی های میدانی فشرده دشت سیرجان، روند شکل گیری و تحولات شهر سیرجان را معلوم و جابجائی های این شهر در دوران اسلامی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. در نتیجه پژوهش حاضر مشخص گردید که موقعیت مکانی شهر سیرجان در دوران اسلامی چند بار تغییر کرده تا آن که در دوره قاجار در جای فعلی مستقر شده است. بنا بر شواهد موجود هستۀ اولیه این شهر به احتمال در دوره اشکانی در محوطه شهر قدیم شکل گرفته و در دوره ساسانی اهمیت یافته و طی چند سدۀ اولیه اسلامی به عنوان مرکز ایالت کرمان بوده تا این که در اواخر دورۀ سلجوقی از رونق افتاده و بتدریج محوطه قلعه سنگ جای آن را گرفته است. شواهد باستان شناسانه همچنین مؤید آن است که قلعه سنگ در سده های 7 تا اواخر سده 9 ﻫ..ق مهم ترین استقرارگاه دشت سیرجان بوده، لیکن با خرابی آن به دست آق قویونلو ها از رونق افتاده و مرکزیت شهر به مکانی که امروز به باغ بمید شهرت دارد، منتقل شده است. اگرچه باغ بمید در دورۀ صفوی مهم ترین استقرار دشت سیرجان بوده، لیکن با عمران سعیدآباد در دورۀ قاجار، حاکم نشین و مرکز شهری به اینجا منتقل و تا به امروز استمرار یافته است.
همایش دائمی دبیرخانه ایران شناسی باستان ملی ایران شناسی باستان ملی همایش ... more همایش دائمی دبیرخانه ایران شناسی باستان ملی ایران شناسی باستان ملی همایش دومین -ماه آبان 4931 همایش دائمی دبیرخانه ایران شناسی باستان ملی 2 ایران شناسی باستان ملی همایش دومین -ماه آبان 4931 همایش دائمی دبیرخانه ایران شناسی باستان ملی 3 ایران شناسی باستان ملی همایش دومین -ماه آبان 4931 همایش دائمی دبیرخانه ایران شناسی باستان ملی ایران شناسی باستان ملی همایش دومین -ماه آبان 4931
Conference Presentations by Zeinab Afzali
Tabriz Islamic Art University / 08 Dec. 2022, 2022
ایالت کرمان قبل از تشکیل حکومت ساسانی به تصرف اردشیر اول درآمد و از این زمان تا پایان دوره این دو... more ایالت کرمان قبل از تشکیل حکومت ساسانی به تصرف اردشیر اول درآمد و از این زمان تا پایان دوره این دوره، زیر نظر ساسانیان اداره شد. ایالت کرمان در دوره ساسانی مورد توجه شاهان این سلسله بود و تعدادی از شاهزادگان ساسانی در این منطقه برای مدتی حکومت کردند. یکی از مناطق مهم ایالت کرمان در دوره ساسانی، دشت سیرجان در جنوب غربی این ایالت است که به دلیل همجواری با ایالت فارس و قرارگیری بر سر راههای ارتباطی اهمیتی بیش از پیش یافت. وجود محوطههای شاخصی همچون قلعهسنگ، شاه فیروز، شهر قدیم سیرجان و تلقلعه اسطور نشان دهنده اهمیت این دشت در مطالعات دوران ساسانی و اوایل اسلامی است. تاکنون مطالعاتی درباره دوران تاریخی دشت سیرجان و بخصوص شهر قدیم سیرجان انجام نشده است. بنابراین مهمترین پرسش پژوهش پیش رو این است که شهر سیرجان چه نقشی در تحولات سیاسی و فرهنگی دوره ساسانی در ایالت کرمان داشته است؟ و چه عواملی باعث اهمیت این شهر شده است؟ در این پژوهش به بررسی و نقش شهر سیرجان در دوره ساسانی پرداخته شده است. برای رسیدن به این هدف از منابع مکتوب، یافتههای باستانشناسی، سکه و اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که شهر قدیم سیرجان یکی از مهمترین مناطق در دوره ساسانی بوده تا جایی که به عنوان مرکز ایالت کرمان در دوره ساسانی انتخاب و چندین سده این مرکزیت را حفظ کرده است.
University of Tehran, 2022
تل قلعهاسطور در استان کرمان، شهرستان سیرجان، بخش َبلوَرد و در 5/1 کیلومتری جنوبشرقی روستای اسطو... more تل قلعهاسطور در استان کرمان، شهرستان سیرجان، بخش َبلوَرد و در 5/1 کیلومتری جنوبشرقی روستای اسطور قرار دارد. این تپه یکی از استقرارهای مهم دشت سیرجان است که طی بررسی و شناسایی شهر سیرجان در دوران اسلامی شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت. یافتههای سطحی مورد بررسی این تپه از توالی استقراری از دوران تاریخی و اسلامی را نشان دارد و گونههای سفالی متنوع، سفالهای دفرمه شده و تنبوشه به فراوانی بر سطح تپه دیده میشود. قرار داشتن بر سر راه سیرجان به جیرفت، منابع آبی و زمین حاصلخیز در شکلگیری و تداوم این استقرار طی چندین سده نقش بسزایی داشته است. تنوع و فراوانی دادههای باستانشناختی، وسعت آن و ارتباط نزدیک با آثار تاریخی پیرامون، فقدان پژوهش بر روی استقرارهای تاریخی منطقه و نقش این محوطه در شبکه ارتباطی سیرجان به جیرفت را در سدههای اولیه اسلامی بر اساس متون تاریخی از جمله دلایل اهمیت پژوهش و مطالعۀ این محوطه ارزشمند است. این پژوهش با استفاده از بررسی میدانی، مطالعۀ یافتههای سفالی و مطالعات کتابخانهای صورت گرفته است و هدف از آن معرفی این محوطه به عنوان یکی از مراکز استقراری و سفالگری دوران ساسانی و اسلامی در منطقه سیرجان و نشان دادن جایگاه و ارتباط فرهنگی آن با استقرارهای تاریخی و اسلامی پیرامون خود و مناطق همجوار است. مطالعۀ منابع تاریخی و دادههای باستانشناختی نشان داد که تل قلعه اسطور از جمله منزلگاههای واقع در مسیر سیرجان به جیرفت از سدههای اولیۀ اسلامی به بعد بوده و وجود سفالهای دفرمه و وازده کوره، بیانگر تولید سفال در این محوطه است. همچنین گونههای متنوع سفالی آن نیز به لحاط فرم و نقش با سفالینههای مناطق جنوب و جنوب شرق ایران قابل مقایسه است. وجود شواهدی از معماری سنگی و گونههای مختلف سفالی نشان میدهد که این محوطه از استقرارهای دائم منطقه طی دروان ساسانی تا سلجوقی بوده است
دانشگاه گیلان, 2020
ایالت کرمان در جنوبِ شرق ایران، در طول تاریخ همواره از جایگاه مهمی برخوردار بود و از طریق شبکهای... more ایالت کرمان در جنوبِ شرق ایران، در طول تاریخ همواره از جایگاه مهمی برخوردار بود و از طریق شبکهای از راههای ارتباطی با مناطق همجوار همچون فارس و سیستان و از طریق سواحل خلیج فارس با هند و چین ارتباط داشته است. دسترسی این ایالت به راههای ارتباطی، علاوه بر اهمیت تجاری – اقتصادی، از لحاظ دستیابی به مناطق همجوار و فرامنطقهای بسیار مهم بوده است. در این پژوهش، سعی شده به بررسی و مطالعۀ راههای ارتباطی ایالت کرمان در دورۀ آلبویه پرداخته شود و نقش آنها در توسعۀ تجارت و اقتصاد این ایالت و همچنین اقدامات حاکمانِ آلبویه در این زمینه مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. مقالۀ حاضر، پژوهشی تاریخی و مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی است که به روس کتابخانهای صورت گرفته است. نتایج به دست آمده نشان داد که تصرف کرمان بوسیلۀ عضدالدوله دیلمی و توسعۀ قلمرو او به سمت شرق و جنوب شرق، باعث شد او توجه ویژهای به این منطقه داشته باشد و با امن کردن راههای ارتباطی از راهزنان، موجب امنیت زیادی در منطقه شد که به دنبال آن رشد زیاد درآمد دولت و شکوفایی فعالیتهای تجاری و اقتصادی را در پی داشت
Uploads
Papers by Zeinab Afzali
The purpose of this study is to chronology and typology of pottery obtained from the Shah Firooz site and seeks to answer these questions:
Pottery findings in this site include which types of pottery?
What period does pottery belong to in terms of chronology?
According to the comparison of pottery findings, what are regional and transregional interactions with other neighboring and remote sites?
This is a field and library research with a descriptive-analytical and comparative approach. The results of the studies showed that the pottery findings of this site included unglazed and glazed pottery, which are divided into normal, grooved, patterned unglazed, monochrom glazed (plain and painted), and multicolored glazed (Sgraffito , blue and white, Splashed Glazed, and Slip Painted). According to the comparisons, these findings can be dated to the Sassanid era, the early Islamic and Safavid centuries. The homogeneity of potteries with the sites of the ancient city of Jiroft, Ghubayra, Rayen, Narmashir, and Sirjan plain, in addition to the using regional pottery patterns and traditions, indicates the trans-regional interactions of this site with the culture of the west, southwest, northeast of Iran, and the edge of the Persian Gulf.
شهر سیرجان از شهرهاي مهم جنو ب شرق ایران است که به لحاظ موقعیت مکانی سه بار جا به جا
شده، تا اینکه در دورة قاجار در مرکز شهر کنونی پ ایه گذرا ي و ب ه سرعت توسعه یافت. دربا رة شکل گ یر ي ،
تخریب و جاب هجا یی ا ه ي آن در دور ه ا ه ي مختلف تاکنون نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه شده است. در
بررس ی ها ي باستان شناس ی سال 1397 که با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و ب همنظور سنجش تغییر و
تحولات شهر سیرجان در دور ههاي مختلف صورت گرفت، اطلاعات جدیدي دربارة تحولات این شهر به
دست آمد ک ه در تحلیل، نقد و ارزیابی نظرات پیشین از اهمیت وی ژه ا ي برخوردار هستند . پژوهش حاضر
ضمن تحلیل و نقد نظرات پیشین از طریق سنجش آن آرا با منابع مکتوب و داد ه ا ه ي باستان شناس ی،
ب ه دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که با استناد به چه مدارکی می توان به نقد نظرات پیشین در ارتباط
با این شهر پرداخت؟ زیرا با توجه به نظرات متعددي که دربا رة جاب ه جایی ها و افول این شهر مطرح شده،
ضرورت نوشتن این مقاله احساس شد تا خلأ هاي مطالعاتی در این زمینه را پر کند و از طرفی با به چالش
کشیدن فرضیات پیشین، بتوان آگا هی هایی نو و نتایج قاب لقب ولی درباره این شهر به دست آورد. نتایج جدید
نشان م ی دهد ، براي توضیح چگونگی شک لگ ی ر ي ، توسعه و به ویژه مکا نیبا ی و جاب ه جایی شهر سیرجان در
ادوار مختلف بای د به بازخوانی مدارك و مطابقت آ نها با داد هها ي باستان شناس ی بپردازیم .
کلیدواژهها: دشت سیرجان، شهر قدیم سیرجان، قلعهسنگ، باغ بمید، سعیدآباد
محوطه تاریخی شهر قدیم سیرجان که در نزدیکی شهر کنونی سیرجان و در استان کرمان قرار دارد، بقایاي
شهري بازمانده از دورة ساسانی و سدههاي اولیه اسلامی است که در منابع تاریخی و جغرافیایی به عنوان مرکز
ایالت کرمان از آن نام بردهاند. با توجه به این که این شهر در سدههاي اولیه اسلامی به عنوان کرسی ایالت
کرمان نقشی بسیار کلیدي در تحولات سیاسی، اقتصادي و فرهنگی جنوب شرق ایران بر عهده داشته، اما
مطالعات باستانشناسی درباره این شهر بسیار اندك است. در بررسیهاي باستانشناسی بهار سال 1397 در
عرصه این شهر، تعداد زیادي قطعات شیشهاي به دست آمد. هدف پژوهشی که نتایج آن در نوشتار حاضر ارائه
میگرد د آ ن بو د ک ه علاو ه بر طبقهبندي، گونهشناسی و گاهنگاري نسبی شیشههاي محوطه شهر قدیم
سیرجان، به مقایسه این دادهها با مناطق همجوار در سدههاي اولیه اسلامی پرداخته و ویژگیهاي فنی و
تزئینی ساخت آنها را مشخص کند. دادههاي این پژوهش به روشهاي میدانی و اسنادي گردآوري و به شیوه
توصیفی – تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. نتایج پژوهش حاضر مشخص ساخت که شیشهگري در شهر
قدیم سیرجان در سدههاي اولیه اسلامی بخصوص در حد فاصل سدههاي سوم تا پنجم ه.ق رونق فراوان داشته
و مصنوعات شیشهاي مکشوفه از این شهر از نظر فرم، فن ساخت و تزئینات متنوع هستند. به علاوه، با توجه
به پراکندگی زیاد جوش کوره در بخش صنعتی محوطه شهر قدیم و کشف قطعاتی از سنگ شیشه و همچنین
قطعات فرآوري شده شیشه براي تولید ظروف، تردیدي نیست که اغلب این یافتهها در کارگاههاي شیشهگري
این شهر تولید شدهاند. در طبقهبندي و گونهشناسی معلوم گردید که محصولات شیشهاي این شهر از نظر
شکل، روشهاي ساخت و تزیینات با یافتههاي شیشهاي سایر نقاط ایران از جمله نیشابور، جرجان، شوش،
جیرفت، غبیرا و حتی با نمونههاي سوریه، عراق و ارمنستان شباهت بسیار دارند که این میتواند مؤید
ارتباطات گسترده فرهنگی و تجاري سیرجان با مناطق مذکور باشد.
واژههاي کلیدي: صنایع اسلامی، شهر قدیم سیرجان، شیشه گري سیرجان، هنر اسلامی
Keywords: Celadon, Typology, Sirjan, China, Islamic Period.
Introduction
Celadon is a type of stone-paste Chinese ceramics with a special green glaze. Not only were these greenware popular in China, but since the ninth century they were exported through southern China regions, such as Ningbo, and via sea to the Middle East and East Africa. The Yue type, which is one of the earliest exported types of celadon, has been discovered extensively in Korea, Japan, the Philippines, Iran, Iraq, Egypt, etc. This type of pottery was imported to areas such as Siraf in Iran in the third century AH through sea trade in large quantities, and were used until the sixth century AH in coastal areas and inland parts of Iran. After the sixth century AH, Yue celadon disappeared from the coastal and inland areas of Iran and was replaced by the, Longquan type. The trade of this type also ended in late ninth century CE. Longquan’s celadon played an important role in the history of Chinese pottery from the beginning of the Northern Song period to the Ming period and the international trade of this pottery. In fact, over the course of eight centuries, several types of celadon have been imported to Iran, each of which became popular in certain periods and was later replaced by another type. This can help identify and reconstruct aspects of industrial and cultural continuity in Iran–China relations. Sirjan Plain is located in the southeast of Iran and in Kerman Province. It was precisely because of this importance that, with the permission of Iran’s Cultural Heritage Organization, systematic, surface survey of the city was prioritized, and as a result, a large volume of culturally movable findings was collected. The multiplicity of celadons obtained from across this ancient city prompted the authors to categorize and typologize them in an independent study and to compare and chronologize the results in the present article. The present study sought to answer the question of to which period the celadons obtained from Sirjan Plain belong? What are the technical specifications of these celadons? Are all celadons imported from China, or are there signs of local pottery production (in the excavation site itself or the Kerman pottery center)? Which celadon types can be identified in the studied sample?
چکیده
سادن یکی از گون ههای سفالی ارزشمند دوران اسامی است که از قرن سوم تا قرن
یازدهم هجر یقمری از چین به ایران وارد شد و ب هدلیل استقبال از آن، از قرن 8
ه .ق. ب هبعد در مراکزی همانند کرمان، سلطانیه و اصفهان تولید می شده است.
این گونۀ سفالی طی کاو شها و بررسی های باستان شناختی از محوط ههایی واقع در
کران هها و سواحل خلی جفارس و حتی مناطق داخلی فات ایران ب هدست آمده
است. دشت سیرجان در جنو بشرقی ایران، ازجمله مناطقی است که طی بررسی
سطحی باستان شناختی در سال 1397 ، ساد نهای متنوعی از سطح محوط ههای
آن جمع آوری شد. پرس شهای مطرح در این پژوهش عبارتنداز: ویژگ یهای فنی
سادن های مکشوف از دشت سیرجان چیست؟ این گونۀ سفالی به کدام دوره یا دوران
اسامی تعلق دارند؟ همۀ سادن ها وارداتی از چین هستند یا می توان نشانه هایی از
وجود تولید محلی در آ نها یافت؟ کدا میک از گون ههای سادن در این مجموعه
قابل شناسایی است؟ هدف از این پژوهش معرفی و بررسی ساد نهای مکشوفه
از دشت سیرجان به لحاظ گاهنگاری و گونه شناسی )نوع و تکنیک تزئین، تکنیک
و کیفیت ساخت، فرم ظروف، خمیره و آمیزه( است. پژوهش به صورت میدانی و
کتابخان های و با رویکرد توصیفی-تحلیلی و تطبیقی به انجام رسید. نتایج حاصل
از مطالعه و مقایسۀ تطبیقی مجموعۀ موردمطالعه نشان داد که ساد نهای موضوع
تحقیق را م یتوان ب هلحاظ گونه شناسی در شش گونه : یوئه، لانگ چوآن، دوسون،
مارتابان، جینگ دژن و گوان گدونگ دست هبندی نمود؛ ه مچنین مشخص گردید
که این اشیاء در بازۀ زمانی قرن سوم هجر یقمری تا دورۀ صفوی از کشور چین و به
احتمال زیاد ازطریق سواحل جنوبی خلیج فارس به این منطقه وارد شده است. از
تعداد 108 قطعه سادن مورد پژوهش، دو قطعه متعلق به دورۀ صفوی بوده و تولید
محلی هستند؛ ه مچنین سادن های موردمطالعه با ساد نهای به دست آمده از
محوط ههای مهروبان، شهر حریرۀ کیش، منطقۀ هرموز قدیم، شهر کهن جیرفت،
بافت تاریخی یزد، بندر بتانه )نجیرم(، فیروزآباد فارس، عسکرمکرم، مجموعه
سفال های ویلیامسون، جلفار و رأس الخیمه کاماً قابل مقایسه هستند.
کلیدواژگان: سلادن، گونه شناسی، سیرجان، چین، دوران اسلامی.
و شهرسازی در دوران اسلامی نام نهادهاند. شهر کرمان از جمله استقرارگاههای کهن ایران است که در این دوره رشد و
توسعه چشمگیری تجربه کرد. در این مقاله تلاش گردیده تا با اتکاء به شواهد باستانشناسانه، دادههای تاریخی، اسنادی
Experts on the history of Iran architecture and urban planning call Safavid era the golden age of urban planning and architectural transformations in the Islamic era, specially Shah Abbas I. Kerman is one of ancient in Iran which experienced significant growth
and development in this era. This article aims to discuss the physical development of the city during the Safavid relying on archaeological evidence, historical data, documents and works.....
و آثار معماری توسعه فیزیکی این شهر در دوران صفوی مورد بحث قرار گیرد و از این رهاورد به این پرسشها پاسخ داده
شود که مهمترین دلایل رشد و توسعه فیزیکی شهر کرمان در دوره صفویه چه بوده، از چه الگویی تأثیر پذیرفته و تا چه
میزان از راهبرد ملی صفویان متأثر بوده است؟ دادههای مورد استفاده در نوشتار حاضر به دو روش کتابخانهای و میدانی
جمعآوری و با بهرهگیری از چارچوب نظری موسوم به رهیافت تاریخی مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفتهاند . در نتیجه
پژوهش حاضر مشخص گردید که علاوه بر عوامل جغرافیایی و اقتصادی، راهبرد ملی صفویان و وجود حکمران قدرتمندی
چون گنجعلیخان و نظارت مستمر شاه عباس اول مهمترین دلایل رشد و توسعه شهر کرمان در دوره صفوی به شمار
میآیند. همچنین معلوم گردید که شهر اصفهان به عنوان الگویی برای توسعه شهر کرمان قرار گرفته است.
Conference Presentations by Zeinab Afzali
The purpose of this study is to chronology and typology of pottery obtained from the Shah Firooz site and seeks to answer these questions:
Pottery findings in this site include which types of pottery?
What period does pottery belong to in terms of chronology?
According to the comparison of pottery findings, what are regional and transregional interactions with other neighboring and remote sites?
This is a field and library research with a descriptive-analytical and comparative approach. The results of the studies showed that the pottery findings of this site included unglazed and glazed pottery, which are divided into normal, grooved, patterned unglazed, monochrom glazed (plain and painted), and multicolored glazed (Sgraffito , blue and white, Splashed Glazed, and Slip Painted). According to the comparisons, these findings can be dated to the Sassanid era, the early Islamic and Safavid centuries. The homogeneity of potteries with the sites of the ancient city of Jiroft, Ghubayra, Rayen, Narmashir, and Sirjan plain, in addition to the using regional pottery patterns and traditions, indicates the trans-regional interactions of this site with the culture of the west, southwest, northeast of Iran, and the edge of the Persian Gulf.
شهر سیرجان از شهرهاي مهم جنو ب شرق ایران است که به لحاظ موقعیت مکانی سه بار جا به جا
شده، تا اینکه در دورة قاجار در مرکز شهر کنونی پ ایه گذرا ي و ب ه سرعت توسعه یافت. دربا رة شکل گ یر ي ،
تخریب و جاب هجا یی ا ه ي آن در دور ه ا ه ي مختلف تاکنون نظرات گوناگون و متفاوتی ارائه شده است. در
بررس ی ها ي باستان شناس ی سال 1397 که با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و ب همنظور سنجش تغییر و
تحولات شهر سیرجان در دور ههاي مختلف صورت گرفت، اطلاعات جدیدي دربارة تحولات این شهر به
دست آمد ک ه در تحلیل، نقد و ارزیابی نظرات پیشین از اهمیت وی ژه ا ي برخوردار هستند . پژوهش حاضر
ضمن تحلیل و نقد نظرات پیشین از طریق سنجش آن آرا با منابع مکتوب و داد ه ا ه ي باستان شناس ی،
ب ه دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که با استناد به چه مدارکی می توان به نقد نظرات پیشین در ارتباط
با این شهر پرداخت؟ زیرا با توجه به نظرات متعددي که دربا رة جاب ه جایی ها و افول این شهر مطرح شده،
ضرورت نوشتن این مقاله احساس شد تا خلأ هاي مطالعاتی در این زمینه را پر کند و از طرفی با به چالش
کشیدن فرضیات پیشین، بتوان آگا هی هایی نو و نتایج قاب لقب ولی درباره این شهر به دست آورد. نتایج جدید
نشان م ی دهد ، براي توضیح چگونگی شک لگ ی ر ي ، توسعه و به ویژه مکا نیبا ی و جاب ه جایی شهر سیرجان در
ادوار مختلف بای د به بازخوانی مدارك و مطابقت آ نها با داد هها ي باستان شناس ی بپردازیم .
کلیدواژهها: دشت سیرجان، شهر قدیم سیرجان، قلعهسنگ، باغ بمید، سعیدآباد
محوطه تاریخی شهر قدیم سیرجان که در نزدیکی شهر کنونی سیرجان و در استان کرمان قرار دارد، بقایاي
شهري بازمانده از دورة ساسانی و سدههاي اولیه اسلامی است که در منابع تاریخی و جغرافیایی به عنوان مرکز
ایالت کرمان از آن نام بردهاند. با توجه به این که این شهر در سدههاي اولیه اسلامی به عنوان کرسی ایالت
کرمان نقشی بسیار کلیدي در تحولات سیاسی، اقتصادي و فرهنگی جنوب شرق ایران بر عهده داشته، اما
مطالعات باستانشناسی درباره این شهر بسیار اندك است. در بررسیهاي باستانشناسی بهار سال 1397 در
عرصه این شهر، تعداد زیادي قطعات شیشهاي به دست آمد. هدف پژوهشی که نتایج آن در نوشتار حاضر ارائه
میگرد د آ ن بو د ک ه علاو ه بر طبقهبندي، گونهشناسی و گاهنگاري نسبی شیشههاي محوطه شهر قدیم
سیرجان، به مقایسه این دادهها با مناطق همجوار در سدههاي اولیه اسلامی پرداخته و ویژگیهاي فنی و
تزئینی ساخت آنها را مشخص کند. دادههاي این پژوهش به روشهاي میدانی و اسنادي گردآوري و به شیوه
توصیفی – تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. نتایج پژوهش حاضر مشخص ساخت که شیشهگري در شهر
قدیم سیرجان در سدههاي اولیه اسلامی بخصوص در حد فاصل سدههاي سوم تا پنجم ه.ق رونق فراوان داشته
و مصنوعات شیشهاي مکشوفه از این شهر از نظر فرم، فن ساخت و تزئینات متنوع هستند. به علاوه، با توجه
به پراکندگی زیاد جوش کوره در بخش صنعتی محوطه شهر قدیم و کشف قطعاتی از سنگ شیشه و همچنین
قطعات فرآوري شده شیشه براي تولید ظروف، تردیدي نیست که اغلب این یافتهها در کارگاههاي شیشهگري
این شهر تولید شدهاند. در طبقهبندي و گونهشناسی معلوم گردید که محصولات شیشهاي این شهر از نظر
شکل، روشهاي ساخت و تزیینات با یافتههاي شیشهاي سایر نقاط ایران از جمله نیشابور، جرجان، شوش،
جیرفت، غبیرا و حتی با نمونههاي سوریه، عراق و ارمنستان شباهت بسیار دارند که این میتواند مؤید
ارتباطات گسترده فرهنگی و تجاري سیرجان با مناطق مذکور باشد.
واژههاي کلیدي: صنایع اسلامی، شهر قدیم سیرجان، شیشه گري سیرجان، هنر اسلامی
Keywords: Celadon, Typology, Sirjan, China, Islamic Period.
Introduction
Celadon is a type of stone-paste Chinese ceramics with a special green glaze. Not only were these greenware popular in China, but since the ninth century they were exported through southern China regions, such as Ningbo, and via sea to the Middle East and East Africa. The Yue type, which is one of the earliest exported types of celadon, has been discovered extensively in Korea, Japan, the Philippines, Iran, Iraq, Egypt, etc. This type of pottery was imported to areas such as Siraf in Iran in the third century AH through sea trade in large quantities, and were used until the sixth century AH in coastal areas and inland parts of Iran. After the sixth century AH, Yue celadon disappeared from the coastal and inland areas of Iran and was replaced by the, Longquan type. The trade of this type also ended in late ninth century CE. Longquan’s celadon played an important role in the history of Chinese pottery from the beginning of the Northern Song period to the Ming period and the international trade of this pottery. In fact, over the course of eight centuries, several types of celadon have been imported to Iran, each of which became popular in certain periods and was later replaced by another type. This can help identify and reconstruct aspects of industrial and cultural continuity in Iran–China relations. Sirjan Plain is located in the southeast of Iran and in Kerman Province. It was precisely because of this importance that, with the permission of Iran’s Cultural Heritage Organization, systematic, surface survey of the city was prioritized, and as a result, a large volume of culturally movable findings was collected. The multiplicity of celadons obtained from across this ancient city prompted the authors to categorize and typologize them in an independent study and to compare and chronologize the results in the present article. The present study sought to answer the question of to which period the celadons obtained from Sirjan Plain belong? What are the technical specifications of these celadons? Are all celadons imported from China, or are there signs of local pottery production (in the excavation site itself or the Kerman pottery center)? Which celadon types can be identified in the studied sample?
چکیده
سادن یکی از گون ههای سفالی ارزشمند دوران اسامی است که از قرن سوم تا قرن
یازدهم هجر یقمری از چین به ایران وارد شد و ب هدلیل استقبال از آن، از قرن 8
ه .ق. ب هبعد در مراکزی همانند کرمان، سلطانیه و اصفهان تولید می شده است.
این گونۀ سفالی طی کاو شها و بررسی های باستان شناختی از محوط ههایی واقع در
کران هها و سواحل خلی جفارس و حتی مناطق داخلی فات ایران ب هدست آمده
است. دشت سیرجان در جنو بشرقی ایران، ازجمله مناطقی است که طی بررسی
سطحی باستان شناختی در سال 1397 ، ساد نهای متنوعی از سطح محوط ههای
آن جمع آوری شد. پرس شهای مطرح در این پژوهش عبارتنداز: ویژگ یهای فنی
سادن های مکشوف از دشت سیرجان چیست؟ این گونۀ سفالی به کدام دوره یا دوران
اسامی تعلق دارند؟ همۀ سادن ها وارداتی از چین هستند یا می توان نشانه هایی از
وجود تولید محلی در آ نها یافت؟ کدا میک از گون ههای سادن در این مجموعه
قابل شناسایی است؟ هدف از این پژوهش معرفی و بررسی ساد نهای مکشوفه
از دشت سیرجان به لحاظ گاهنگاری و گونه شناسی )نوع و تکنیک تزئین، تکنیک
و کیفیت ساخت، فرم ظروف، خمیره و آمیزه( است. پژوهش به صورت میدانی و
کتابخان های و با رویکرد توصیفی-تحلیلی و تطبیقی به انجام رسید. نتایج حاصل
از مطالعه و مقایسۀ تطبیقی مجموعۀ موردمطالعه نشان داد که ساد نهای موضوع
تحقیق را م یتوان ب هلحاظ گونه شناسی در شش گونه : یوئه، لانگ چوآن، دوسون،
مارتابان، جینگ دژن و گوان گدونگ دست هبندی نمود؛ ه مچنین مشخص گردید
که این اشیاء در بازۀ زمانی قرن سوم هجر یقمری تا دورۀ صفوی از کشور چین و به
احتمال زیاد ازطریق سواحل جنوبی خلیج فارس به این منطقه وارد شده است. از
تعداد 108 قطعه سادن مورد پژوهش، دو قطعه متعلق به دورۀ صفوی بوده و تولید
محلی هستند؛ ه مچنین سادن های موردمطالعه با ساد نهای به دست آمده از
محوط ههای مهروبان، شهر حریرۀ کیش، منطقۀ هرموز قدیم، شهر کهن جیرفت،
بافت تاریخی یزد، بندر بتانه )نجیرم(، فیروزآباد فارس، عسکرمکرم، مجموعه
سفال های ویلیامسون، جلفار و رأس الخیمه کاماً قابل مقایسه هستند.
کلیدواژگان: سلادن، گونه شناسی، سیرجان، چین، دوران اسلامی.
و شهرسازی در دوران اسلامی نام نهادهاند. شهر کرمان از جمله استقرارگاههای کهن ایران است که در این دوره رشد و
توسعه چشمگیری تجربه کرد. در این مقاله تلاش گردیده تا با اتکاء به شواهد باستانشناسانه، دادههای تاریخی، اسنادی
Experts on the history of Iran architecture and urban planning call Safavid era the golden age of urban planning and architectural transformations in the Islamic era, specially Shah Abbas I. Kerman is one of ancient in Iran which experienced significant growth
and development in this era. This article aims to discuss the physical development of the city during the Safavid relying on archaeological evidence, historical data, documents and works.....
و آثار معماری توسعه فیزیکی این شهر در دوران صفوی مورد بحث قرار گیرد و از این رهاورد به این پرسشها پاسخ داده
شود که مهمترین دلایل رشد و توسعه فیزیکی شهر کرمان در دوره صفویه چه بوده، از چه الگویی تأثیر پذیرفته و تا چه
میزان از راهبرد ملی صفویان متأثر بوده است؟ دادههای مورد استفاده در نوشتار حاضر به دو روش کتابخانهای و میدانی
جمعآوری و با بهرهگیری از چارچوب نظری موسوم به رهیافت تاریخی مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفتهاند . در نتیجه
پژوهش حاضر مشخص گردید که علاوه بر عوامل جغرافیایی و اقتصادی، راهبرد ملی صفویان و وجود حکمران قدرتمندی
چون گنجعلیخان و نظارت مستمر شاه عباس اول مهمترین دلایل رشد و توسعه شهر کرمان در دوره صفوی به شمار
میآیند. همچنین معلوم گردید که شهر اصفهان به عنوان الگویی برای توسعه شهر کرمان قرار گرفته است.