miscs by Adam Leszczynski
Katalog wystawy czasowej Chłop-niewolnik? Opowieść o pańszczyźnie 28 kwietnia -10 października 2024 roku, 2024
"Bez taryfy ulgowej. Dorobek naukowy i edukacyjny Instytutu Pamięci Narodowej 2000–2010" pod red.Andrzeja Czyżewskiego, Sławomira M. Nowinowskiego, Rafała Stobieckiego, Joanny Żelazko., 2012
Studia Socjologiczne, 2021
Czym jest "nowa ludowa historia", a czym nie jest? Odpowiedź na artykuł Marty Gospodarczyk i Łuka... more Czym jest "nowa ludowa historia", a czym nie jest? Odpowiedź na artykuł Marty Gospodarczyk i Łukasza Kożuchowskiego zamieszczony w numerze 2/2021 "Studiów Socjologicznych" Z zainteresowaniem przeczytałem artykuł Marty Gospodarczyk i Łukasza Kożuchowskiego poświęcony "nowej ludowej historii" (Gospodarczyk, Kożuchowski 2021). Dobry zwyczaj, nie tylko akademicki, nakazuje raczej powstrzymać się od polemiki z recenzjami własnej książki-a moja Ludowa historia Polski (Leszczyński 2020) była jedną z dwóch, obok Bękartów pańszczyzny Michała Rauszera (Rauszer 2020), pozycji recenzowanych przez autorów. Już opis książki w ich artykule zawierał jednak tyle jawnych nieprawd oraz jaskrawych przeinaczeń jej treści, że poczułem się wywołany do odpowiedzi. Pisząc o "nieprawdach" mam na myśli wyłącznie kwestie oczywiste dla każdego, kto weźmie moją książkę do ręki (i łatwo sprawdzalne), a nie jedynie wątki zasługujące na polemikę. Aby jednak nie zanudzać czytelniczek i czytelników "Studiów Socjologicznych" wyliczaniem prostych nierzetelności autorce i autorowi, postaram się odpowiedzieć na pytanie, które było przedmiotem ich artykułu i na które pp. Kożuchowski i Gospodarczyk nie odpowiedzieli: jakie są źródła metodologiczne nurtu, którzy sami nazwali "nową ludową historią"? Po co te książki powstają? Dlaczego są czytane i dyskutowane? Recepcja każdej książki jest, jak wszyscy wiemy, społecznym wydarzeniem, które nie daje się sprowadzić do samego tekstu. Wykorzystam więc tę okazję, żeby skupić się na "ludowej historii" jako zjawisku. Niezbędne sprostowania Zacznijmy jednak od sprostowań-możliwie jak najkrótszych i tylko najważniejszych. "Leszczyńskiemu zdarza się korzystać z chłopskich lamentów czy suplik" piszą autorzy, zarzucając mi "szkicowanie swojej narracji w kontrze do materiału
Papers by Adam Leszczynski
Jahrbuch Polen, 2013
Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung außerh... more Das Werk einschließlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung außerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages unzulässig und strafbar. Das gilt insbesondere für Vervielfältigungen jeder Art, Übersetzungen, Mikroverfi lmungen und für die Einspeicherung in elektronische Systeme. Gedruckt auf alterungsbeständigem Papier.
Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski w XX wieku, kom. red. K. Persak, A. Friszke, Ł. Kamiński, P. Machcewicz, P. Osęka, P. Sowiński, D. Stola, M. Zaremba, Warszawa, 2008
Dorobek cyw ilizacyjny czterdziestu lat Polski Ludowej wywołuje dziś sprzeczne oceny. Historycy n... more Dorobek cyw ilizacyjny czterdziestu lat Polski Ludowej wywołuje dziś sprzeczne oceny. Historycy nie m ają wątpliwości, że dystans cyw ilizacyjny dzielący w 1989 r. PRL od bogatych krajów Zachodu był-w najlepszym w ypadku-zbliżony do tego, który dzielił II RP od Francji czy Niemiec przed wojną. W edług szacunków znakom itego ekonomisty i statystyka Ludwika Landaua w ar tość polskiej produkcji "rolniczej, górniczej i przemysłowej" w 1929 r., tuż przed w iel kim kryzysem , wynosiła około 610 zł p e r capita. W Stanach Zjednoczonych była wów czas ponad sześć razy wyższa, we Francji, Niemczech i W ielkiej B rytanii-mniej więcej trzy razy wyższa. M niejszy dystans dzielił Polskę od Włoch (p ro d u k c ja^-capita wyższa 0 40 proc. od polskiej), Hiszpanii i Finlandii (20 proc.). Biedniejsze od Polski były nie które kraje południa Europy, np. Portugalia. Opierając się na takich szacunkach, Wojciech Roszkowski w 1995 r. oceniał, że pol ski dochód społeczny na jednego mieszkańca był w momencie wybuchu drugiej wojny światowej siedem razy mniejszy od am erykańskiego, sześć razy od brytyjskiego, cztery
Instytucje: konflikty i dysfunkcje, red. Maria Jarosz, 2013
Każdy inicjator anarchiczny twierdził, że na ród upada na duchu, zapiera się swojej prze szłości,... more Każdy inicjator anarchiczny twierdził, że na ród upada na duchu, zapiera się swojej prze szłości, przestaje wierzyć w swoją przyszłość. Każdy mówił, że oprócz jego rozumu, nie ma rozumu, co by myślał nad dolą narodu i serca, co by nad nim bolało. Każdy czynił się jedy nym uprawnionym sukcesorem tych, co cier pieli i poświęcali się, a z grobów zaprzeczyć mu nie mogli. Każdy potrzebował cienia, aby świecił; obłędów, aby był nieomylny; zdrady ojczyzny, aby byt patriotą. Każdy z patrioty zmu robił sekciarstwo ciemne, nieufne, odtrą cające, zazdrosne, wykluczające krytykę ludzi i zdań, łowiące adeptów ubogich na duchu... Temu on nie winien nawet, to natura jego f a ł szywego zawodu. Józef Szujski, O fałszyw ej historii ja k o mistrzyni fałszyw ej polityki
P. Żuk (Red.), Podziały klasowe i nierówności społeczne (ss. 259–269). Warszawa: Oficyna Naukowa., 2012
Paradoks współczucia. Bieda i wykluczenie w oczach dziennikarzy wielu powodów czuję się niezręczn... more Paradoks współczucia. Bieda i wykluczenie w oczach dziennikarzy wielu powodów czuję się niezręcznie pisząc o wizerunku ubogich i wykluczonych w oczach dziennikarzy. Po pierwsze, sam się od czasu do czasu pisaniem o biednych i wykluczo nych w "Gazecie Wyborczej" zajmuję: czy to robiąc wywiady z so cjologami, którzy biedę i wykluczenie badają, czy to pisząc repor taże, czy wreszcie uprawiając publicystykę, w której przyglądam się polityce społecznej. Formuła "w oczach dziennikarzy" odnosi się więc także do mnie, a nie jest łatwo spojrzeć na siebie z dys
Pamięć i Sprawiedliwość, 2015
Przeszłość jest jak obcy kraj. Tam wszystko robi się inaczej"-napisał kiedyś brytyjski pisarz Les... more Przeszłość jest jak obcy kraj. Tam wszystko robi się inaczej"-napisał kiedyś brytyjski pisarz Leslie Poles Hartley. Jednym z największych błędów, przed którymi ostrzegają studentów podręczniki metodologii historii, jest błąd prezentyzmu: oceniania dawnych czynów, postaw i poglądów z punktu widzenia współczesnej wiedzy o ich konsekwencjach. W tym sensie, rzeczywiście, przeszłość jest obcym krajem. Historyk, który chce ją odtworzyć, musi mozolnie rekonstruować kontekst, w którym jego bohaterowie podejmowali decyzje. Co myśleli? Czego się obawiali? Co wiedzieli? Jeżeli nie postawimy tych pytań, łatwo będzie dojść do wniosku, że przodkowie byli głupcami, wariatami lub zbrodniarzami: podejmowali bowiem często decyzje, które dziś wydają się niezrozumiałe. Być może nigdzie nie jest to lepiej widoczne niż w historii polityki gospodarczej w XX w. "Liberalna rewolucja", która zaczęła się na Zachodzie w latach siedemdziesiątych, gruntownie przeorała myślenie o gospodarce-i wyniosła do władzy Margaret Thatcher (1979) w Wielkiej Brytanii i Ronalda Reagana w USA (1980). Według nowych dogmatów wolny rynek miał być z natury lepszy i bardziej efektywny niż etatyzm i państwowe planowanie, a prywatna własność czymś bardziej naturalnym i oczywistym niż publiczna czy państwowa. Ten przewrót ideowy nałożył się na doświadczenie kryzysu i upadku systemów gospodarczych centralnie sterowanych. Autor tego tekstu sam dorastał w PRL w latach osiemdziesiątych: jego doświadczenie polityki gospodarczej reżimu to doświadczenie upadku, kryzysu i gnicia. Z tej perspektywy polityka gospodarcza i dogmaty gospodarcze okresu powojennego wydają się postawione na głowie. W latach czterdziestych czy pięćdziesiątych mówiono "chaos rynku" albo "marnotrawstwo rynku" tak często, że stało się to bezrefleksyjnie powtarzaną zbitką słowną. W raporcie z 1950 r. ONZ zalecał nowo powostałym krajom planowanie gospodarcze, a w pierwszym wydaniu sławnego amerykańskiego podręcznika ekonomii (jak najbardziej kapitalistycznej) Samuelsona z 1948 r. widniał wykres, który pokazywał, kiedy PKB Związku Radzieckiego przegoni PKB Stanów Zjednoczonych. Jeszcze w 1968 r. polski sowietolog, antykomunista cudem ocalały z masakry w Katyniu, Stanisław Swianiewicz, pisał o "bezprecedensowym w historii" wzroście gospodarczym w ZSRR. Nawet niekomuniści uważali powszechnie politykę inwestytycjną Stalina za sukces-okupiony oczywiście wieloma ofiarami, ale sukces.
Pamięć i Sprawiedliwość, 2003
Przegląd Historyczny, 1995
Wojna koreańska w propagandzie polskiej od czerwca do grudnia 1950 roku W pracy wykorzystano głów... more Wojna koreańska w propagandzie polskiej od czerwca do grudnia 1950 roku W pracy wykorzystano głównie materiały prasowe, zwłaszcza dzienniki: "Try bunę Ludu", "Express W ieczorny", "Słowo Pow szechne" , tygodniki: "Nową Kul turę" , "Szpilki", "Świat M łodych" , polskie w ydania czasopism "O trwały pokój, 0 dem okrację ludow ą", "Nowych Czasów", m iesięcznik "Zycie Partii", dw um ie sięcznik "Nowe Drogi". Ponadto uwzględniłem wydawnictwa seryjne ukazujące się nieregularnie-"N otatnik Prelegenta", "N otatnik A gitatora" (zwykle wychodziły dw a num ery m iesięcznie) i broszury z pogadankam i dla grup zw iązkowych w y daw ane przez CRZZ. C ennym-i trudno dostępnym-materiałem okazały się ulotki i obw ieszczenia zw iązane z działalnością Komitetów Obrońców Pokoju, a zw łaszcza z przygotow aniem i przeprowadzeniem II Światowego Kongresu Po koju w W arszaw ie (16-21 listopada 1950). K ilka broszur propagandow ych i zbio rów artykułów pośw ięconych wyłącznie Korei wydał W ydział Propagandy КС PZPR. Przejrzenie m ateriałów W ydziału Propagandy К С zgrom adzonych w A rchi wum Akt Nowych nie dało zadowalających rezultatów. W zmianki o wojnie koreań skiej znalazły się jedynie w opracowywanym co miesiąc "planie pracy" wydziału; oddzielna teczka1 zawiera interesujące dane o organizacji i przebiegu masowej akcji zbierania podarków dla dzieci koreańskich (grudzień 1950-luty 1951). Pewne inform acje odnalazłem w aktach W ydziału Zagranicznego К С 2, W ydziału K obie cego КС, aktach II Światowego Kongresu Obrońców Pokoju3, oraz polskiej filii organizacji Światowej Dem okratycznej Federacji Kobiet, która opublikowała inte resujący "raport o zbrodniach wojsk USA" w Korei4. Bardzo skrom ne, prawie nieprzydatne okazały się zbiory M uzeum Karykatury. Dla pełnego wyczerpania tematu wskazane byłoby także przejrzenie archiwów ZG ZMP i CRZZ, archiwum Polskiego Radia, zbiorów Muzeum Plakatu, archiwów regionalnych, CAF, Archiwum Dokumentacji M echanicznej czy kronik filmowych 1 filmów propagandowych w Film otece Polskiej. 1 A A N , КС PZPR 237/V III/171. 2 Akta W ydziału Zagranicznego КС dotyczące Korei: A A N , КС PZPR 237/X X II/482 do 486. 3 Tamże, 237/X X II/139 do 142. 4 Tamże, 237/XVI/36, Akta SDFK: Z brodnie wojsk USA i lisynm anowskich w K o re i-sp ra w o zdanie m iędzynarodow ej kom isji kobiecej Św iatow ej D em okratycznej F ederacji K o b iet, Warszawa 1951.
Praktyka Teoretyczna, 2020
The Next Episode in Central Europe's Failed Quest to Be Something Other than it Is Central Europe... more The Next Episode in Central Europe's Failed Quest to Be Something Other than it Is Central Europeans have very rich language for describing their own countries in unflattering manner and very, very long tradition of doing so. In this article author proposes a hypothesis for unusually low collective self-esteem. It is deeply rooted in the region's peripheral relation with the West. It is a by-product of a yawning gap between rich, powerful, industrialized West and stagnant Central Europe. Müller's "Global East" is, from this perspective, one of the (many) attempts to overcome region's peripheral status.
Books by Adam Leszczynski
ało się w trzech zakładach pracy. Interesuje go anatomia protestu, ustala skalę zagażowania poszc... more ało się w trzech zakładach pracy. Interesuje go anatomia protestu, ustala skalę zagażowania poszczególnych osób, w tym liderów, bada zaplecze społeczne, także strony wieku i płci zaangażowanych, ocenia skalę poparcia społecznego oraz chanizmy uruchamiania i prowadzenia strajków tej doby. Bardzo wartościowe są alenia autora na temat przestrzeni symbolicznej, którą stworzyli strajkujący, strzegą w ruchu "Solidarność" protest robotników przeciwko źle zaprojektowanej dernizacji kraju, opartej na wielkim i ciężkim przemyśle, co z punktu widzenia ndardów europejskich było anachronizmem. Najlepiej rozwinięte kraje świata już wczas wyszły z epoki industrialnej, wkraczając w postindustrialną, gdy z Polską Narda Gierka było zupełnie inaczej, tak jakby szukała miejsca "poza światem". prof. Andrzej Chwalba główną wartość pracy uważam punkt wyjścia, którym są dramatyczne wydarzenia conujące się "gdzieś w kraju"-w Sosnowcu, w Olsztynie, w Żyrardowie. Cechą scyficzną "Solidarności" było, że pomimo masowego charakteru, działała jako poumienie samodzielnych ośrodków, nad którą to samodzielnością demokratycznie ocowane władze wyższych szczebli mogły zapanować tylko drogą perswazji, ążka Adama Leszczyńskiego dobrze to pokazuje. Wybierając trzy protesty z 1981 u, autor trafił w dziesiątkę, albowiem rozwijały się one na podobnym poziomie alizacji, w przeciwieństwie do np. wydarzeń bydgoskich, które natychmiast uzyiły wymiar krajowy. Taki dobór rehabilituje znaczenie zwykłych uczestników 'lidarności" i jej lokalnych działaczy, którzy z upływem czasu zostają wypierani amięci. Jest więc ta książka także naukowym aktem sprawiedliwości społecznej, te "solidarnościowym" w swej istocie. Gorąco polecam jej lekturę. prof. Jacek Kurczewski
Jttl tyte ««ł * M rodzie. J tU uielkse m-r>9* lu-irl. AiYYhM w n « d«eh two) 5 Obserwacja S. Łosi... more Jttl tyte ««ł * M rodzie. J tU uielkse m-r>9* lu-irl. AiYYhM w n « d«eh two) 5 Obserwacja S. Łosia powołana przez H. Zaworską, Herodot w dżinsach, "Twór czość" 1982, nr 4, s. 15. Rozdział 1 C Z Y M O ŻN A W IERZYĆ LISTOM ? W zależności od tego, do kogo się pisze, podaje się pewne rzeczy lub je pomija. 12 Por. S. Skwarczyńska, Teoria listu... 13 Ibidem, s. 49. 14 Ibidem, s. 47. Warto tutaj zauważyć, że autorka pozostaje pod wyraźnym wpływem idei Husserla, którego cytuje często i z upodobaniem. Jej postulat nie jest zaś w istocie niczym innym, jak tylko próbą zastosowania metody fenomenologicznej do badań histo ryczno-literackich.
Uploads
miscs by Adam Leszczynski
Papers by Adam Leszczynski
Books by Adam Leszczynski