Jump to content

Polakët

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Poles
Polacy (Polonisht)
Rreshti i 1-rë, nga e majta në të djathtë: Papa Gjon Pali II, Mieszko I – c. 930, Bolesław I i Polonisë – c. 967, Nikola Koperniku (Mikołaj Kopernik) – 1473, John III Sobieski – 1629, Casimir Pulaski (Kazimierz Pułaski) – 1745, Tadeusz Kościuszko – 1746, Rreshti i 2-të, nga e majta në të djathtë: Paweł Strzelecki – 1797, Adam Mickiewicz – 1798, Emilia Plater – 1806, Juliusz Słowacki – 1809, Frédéric Chopin – 1810, Stanisław Moniuszko – 1819, Jan Matejko – 1838, Rreshti i 3-të, nga e majta në të djathtë: Helena Modjeska (Modrzejewska) – 1840, Henryk Sienkiewicz – 1846, Joseph Conrad (Józef Korzeniowski) – 1857, Ignacy Jan Paderewski – 1860, Maria Skłodowska-Curie – 1867, Władysław Reymont – 1867, Józef Piłsudski – 1867, Rreshti i 4-të, nga e majta në të djathtë: Pola Negri – 1897, Witold Pilecki – 1901, Stefan Wyszyński – 1901, Faustina Kowalska (Faustyna Kowalska) – 1905, Marian Rejewski – 1905, Irena Sendler – 1910, Czesław Miłosz – 1911, Rreshti i 5-të, nga e majta në të djathtë: Jan Karski – 1914, Wisława Szymborska – 1923, Zbigniew Herbert – 1924, Wojciech Kilar – 1932, Henryk Górecki – 1933, Jerzy Popiełuszko – 1947, Robert Lewandowski – 1988.
Popullsia e përgjithshme
rr. 60 milion[1]
Rajone me popullsi të konsiderueshme
Shtetet e Bashkuara të Amerikës Shtetet e Bashkuara10,600,000 (2015)[1][2][3]
Gjermania Gjermania2,253,000 (2018)[4]
Brazil Brazili1,800,000 (2007)[5]
Kanadaja Kanada1,010,705 (2013)[6]
Franca Franca1,000,000 (2022)[7][8][9]
Britania e Madhe Mbretëria e Bashkuar682,000 (2021)[10][11]
Gjuhët
Fetë
Kryesisht Katolicizmi Romak[12]
Grupe etnike të lidhura
Sllavët perëndimorë të tjerë
Sidomos lekitë të tjerë

Polakët[a] janë një grup etnik dhe komb sllav perëndimor që ndajnë një histori, kulturë, gjuhën polake të përbashkët dhe janë të identifikuar me vendin e Polonisë në Evropën Qendrore. Preambula e Kushtetutës së Republikës së Polonisë e përcakton kombin polak si i përbërë nga të gjithë qytetarët e Polonisë, pavarësisht nga trashëgimia apo përkatësia etnike. Shumica e polakëve i përmbahen Katolicizmit Romak.

Popullsia e polakëve të vetëdeklaruar në Poloni vlerësohet në 37,394,000 nga një popullsi e përgjithshme prej 38,512,000 (bazuar në regjistrimin e vitit 2011),[13] nga të cilët 36,522,000 deklaruan vetëm polakë.[14][15][3] Një mërgatë e gjerë polake ekziston në të gjithë Euroazinë, Amerikën dhe Australinë. Sot, përqendrimet më të mëdha urbane të polakëve janë brenda zonës metropolitane të Varshavës dhe zonës urbane Katowice.

Polakët etnikë konsiderohen si pasardhës të lekitëve të lashtë sllavë perëndimor dhe fiseve të tjera që banonin në territoret polake gjatë periudhës së antikitetit të vonë. Historia e regjistruar e Polonisë daton më shumë se një mijë vjet në rr. 930–960 e.r., kur polanët perëndimorë – një fis me ndikim në rajonin e Polonisë së Madhe – bashkuan klane të ndryshme lekitike nën atë që u bë dinastia Piast,[16] duke krijuar kështu shtetin e parë polak. Kristianizimi i Polonisë nga Kisha Katolike, në vitin 966 e.r., shënoi ardhjen e Polonisë në komunitetin e të ashtuquajturit Krishterimi Perëndimor. Megjithatë, gjatë gjithë ekzistencës së tij, shteti polak ndoqi një politikë tolerante ndaj pakicave që rezultoi në identitete të shumta etnike dhe fetare të polakëve, si jehudët polakë.

Shënime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ (polonisht: Polacy, shqiptohet [pɔˈlat͡sɨ]; njëjës mashkullore: Polak, njëjës femërore: Polka

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ a b 37.5–38 million in Poland and 21–22 million ethnic Poles or people of ethnic Polish extraction elsewhere. "Polmap. Rozmieszczenie ludności pochodzenia polskiego (w mln)" Arkivuar 30 korrik 2015 tek Wayback Machine
  2. ^ "Stowarzyszenie Wspólnota Polska". Wspolnota-polska.org.pl (në polonisht). Arkivuar nga origjinali më 24 tetor 2013. Marrë më 21 gusht 2017.
  3. ^ a b Główny Urząd Statystyczny (janar 2013). Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna [Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011] (PDF) (në polonisht). Główny Urząd Statystyczny. fq. 89–101. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 6 korrik 2019. Marrë më 12 dhjetor 2014.
  4. ^ Bevölkerung mit Migrationshintergrund - Ergebnisse des Mikrozensus - Fachserie 1 Reihe 2.2 - 2018 Arkivuar 7 gusht 2020 tek Wayback Machine, page 62, retrieved 29 November 2019.
  5. ^ Polska Diaspora na świecie, Stowarzyszenie Wspólnota Polska, 2007. Retrieved 14 August 2020.
  6. ^ "Ethnic Origin (264), Single and Multiple Ethnic Origin Responses (3), Generation Status (4), Age Groups (10) and Sex (3) for the Population in Private Households of Canada, Provinces, Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2011 National Household Survey" (në anglisht). 2013-05-08. Arkivuar nga origjinali më 24 dhjetor 2018. Marrë më 24 nëntor 2013.
  7. ^ Erwin Dopf. "Présentation de la Pologne" (në frëngjisht). diplomatie.gouv.fr. Arkivuar nga origjinali më 14 dhjetor 2023. Marrë më 1 korrik 2022.
  8. ^ "Présentation de la Pologne" (në frëngjisht). Arkivuar nga origjinali më 22 janar 2021. Marrë më 24 janar 2021.
  9. ^ "Europe: where do people live?" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 9 qershor 2016. Marrë më 27 korrik 2020.
  10. ^ "Population of the United Kingdom by country of birth and nationality, July 2020 to June 2021". ons.gov.uk (në anglisht). Office for National Statistics. Arkivuar nga origjinali më 3 janar 2024. Marrë më 5 shkurt 2023..
  11. ^ "Polish workers abandon brexit Britain in favour of Germany:Aljazeera.com" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 21 nëntor 2019. Marrë më 31 korrik 2020.
  12. ^ "Niektóre wyznania religijne w Polsce w 2017 r. (Selected religious denominations in Poland in 2017)" (PDF). Mały Rocznik Statystyczny Polski 2018 (Concise Statistical Yearbook of Poland 2018) (në polonisht dhe anglisht). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. 2018. fq. 114–115. ISSN 1640-3630. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 24 maj 2020. Marrë më 5 janar 2019. {{cite book}}: Parametri |journal= është injoruar (Ndihmë!)
  13. ^ Central Statistical Office (janar 2013). "The national-ethnic affiliation in the population – The results of the census of population and housing in 2011" (PDF) (në polonisht). fq. 1. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 15 maj 2020. Marrë më 6 mars 2013.
  14. ^ Gudaszewski, Grzegorz (nëntor 2015). Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 (PDF) (në polonisht). Warsaw: Główny Urząd Statystyczny. fq. 132–136. ISBN 978-83-7027-597-6. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 gusht 2019. Marrë më 8 shkurt 2018.
  15. ^ Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski [Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011] (PDF) (në polonisht). Warsaw: Główny Urząd Statystyczny. nëntor 2015. fq. 129–136. ISBN 978-83-7027-597-6. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 gusht 2019. Marrë më 8 shkurt 2018.
  16. ^ Gerard Labuda. Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny zachodniej, t.1–2 p.72 2002; Henryk Łowmiański. Początki Polski: z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. 5 p.472; Stanisław Henryk Badeni, 1923. p. 270.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Polakët&oldid=2657512"