Kurora e Maleve
 | |
| Autor | Petar II Petrović-Njegoš |
|---|---|
| Titulli origjinal | Горскıй вıенацъ (archaic) Горски вијенац (modern) (Gorski vijenac) |
| Përkthyes | James W. Wiles, Vasa D. Mihailovich |
| Shteti | Prince-Bishopric of Montenegro (today Montenegro) |
| Gjuha | Serbian |
| Botoi | Mekhitarist Monastery of Vienna (Vienna, Austrian Empire, today Austria) |
Data e botimit | 1847 |
Kurora e Maleve ( serbisht: Горски вијенац / Gorski vijenac ) [1] është një poemë dhe një dramë e shkruar nga Vlladika Petar II Petrović-Njegoš.
Njegoshi e shkroi poemën "Kurora e Maleve" në Cetinje gjatë vitit 1846 dhe e botoi atë një vit më vonë. Është një poemë epike e shkruar në vargje në formë të dramës, duke kombinuar tri mënyra kryesore të shprehjes letrare. Ajo konsiderohet si kryevepër e letërsisë serbe dhe malazeze.[2] [3] [4] [5]
Tema
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Vendosur në Malin e Zi të shekullit të 18-të, poema merret me përpjekjet e Metropolitan Danilo I Petrović-Njegoš , paraardhës i Njegoshit, për të rregulluar marrëdhëniet midis fiseve ndërluftuese të rajonit. Shkruar si një seri skenash fiktive në formën e dialogëve dhe monologeve, poema hapet me vizionin e Metropolitanit Danilo për përhapjen e fuqisë turke në Evropë. I dërrmuar nga konflikti i brendshëm kupton se lufta është e pashmangshme.[6]
Poema është ndërtuar rreth një ngjarjeje të vetme historike që ndodhi në fillim të viteve 1700 në ditën e Bozhiqeve, gjatë sundimit të Metropolitanit Danilo: ekzekutimi masiv i malazezëve që ishin konvertuar në islam, të njohur si "Inkuizicioni i turqve" (Истрага Потурица ose Istraga Poturica). Pavarësisht nga vështirësia e provimit të ndodhisë, në atë shkallë dhe mënyrë të përshkruar nga Njegoshi, tema kryesore e poemës është një temë e debatit të rëndësishëm politik dhe ideologjik. Në «Historia e Malit të Zi» botuar kohët e fundit, tregohet se një ngjarje e tillë e inicuar nga Metropolitani Danilo ka ndodhur në vitin 1707, por ishte shumë e lokalizuar, dhe ndodhi vetëm në fisin Ćeklići,[6] një nga mbi njëzet fiset e Malit Zi të Vjetër.
Kontradiktat ideologjike
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Historiani Srđa Pavlović vë në pah se Kurora e Maleve ka qenë subjekt i lëvdatave dhe kritikave, e përdorur shpesh për të mbështetur pikëpamje diametralisht të kundërta. Pavarësisht nga axhendat e tyre politike, preferencat ideologjike apo bindjet fetare, çdo brez i ri i historianëve dhe politikanëve sllavë të jugut përvetëson punën e Njegoshit duke shpresuar që të gjejë citime të mjaftueshme për të vërtetuar pikëpamjet personale.[6]
Sipas Pavloviqit, nacionalistët serbë e përdorin atë si justifikim historik në përpjekjen e tyre për të mbajtur gjallë ëndrrën e Serbisë së Madhe, nacionalistët kroatë si provë përfundimtare e natyrës orientale të sllavëve të jugut që jetojnë në lindje të lumit Drina, ndërsa të tjerë e shohin Kurorën e Maleve si manual për spastrim etnik dhe vëllavrasje. Independentistët malazezë i shmangen ndonjë interpretimi të poemës së Njegoshit, dhe vetëm me raste kanë diskutuar meritat e tyre të drejtpërdrejta dhe gjuhësore.[6]
Abdal Hakim Murad, një ndër studiuesit kryesor britanik të Islamit, mendon që " Kurora e Maleve" bazohet në ndjenja të lashta dhe të dhunshme islamofobike. Ai sheh sundimin osman mbi Serbinë e krishterë mesjetare si një roje efektive kundër luftëtarëve kryqtarë të katolicizmit perëndimor, duke theksuar se poema sheh "kërkesat e përsëritura të muslimanëve për bashkëjetesë thjesht si tundime satanike, buzëqeshja e Judas, që Metropolitani Danilo më në fund e kapërcen duke festuar masakrën ". [7]
Michael Sells , një profesor i Historisë dhe Letërsisë Islame ndan një pikëpamje të ngjashme, duke theksuar se poema, një lekturë e detyruar në të gjitha shkollat e Jugosllavisë së para-luftës shquhet për lartësimin e spastrimit etnik. Sipas tij, ajo "paraqet muslimanët sllavë si vrasës të Krishtit dhe luan një rol të rëndësishëm në konfliktet etnike dhe luftën e Bosnjës të viteve '90", duke theksuar se Kurora e Maleve përmendet dhe citohet nga nacionalistët radikalë serbë të viteve '90. [8]
Sipas Tim Judah " Kurora e Maleve" ka dhe një anë tjetër shumë më të errët sesa mburrja me tiranicidin. Me thirrjen e saj për shfarosjen e atyre malazezëve që u konvertuan në Islam, poema ishte gjithashtu një himn për spastrimin etnik ... ajo ndihmon në shpjegimin se si është ndërruar vetëdija kombëtare serbe dhe se si idetë e çlirimit kombëtar janë të lidhura ngushtë me vrasjen e fqinjit dhe djegien e fshatit të tij." [9]
Lidhur me pretendimet për ndikimin e poemës në pastrimin etnik , Pavloviq argumenton se mjafton të thuhet se për momentin rreth 20% e popullsisë malazeze është me besim islam dhe se malazezët e besimit islam dhe trashëgimia e tyre socio-kulturore kanë qenë në të kaluarën dhe aktualisht janë pjesë përbërëse e matricës së përgjithshme të shoqërisë malazeze, siç shihet në demografinë e Malit të Zi.[6]
Pavloviç argumenton se politikani Njegosh ishte duke u përpjekur të bënte ristrukturimin e një shoqërie fisnore në komb në përputhje me konceptin e zgjimit kombëtar në shekullin e 19-të. Pavloviq propozon leximin e Kurorës së Maleve si një rrëfim për një shoqëri heroike të së shkuarës, gjendja e paraqitur e së cilës kishte shumë pak të përbashkëta me Malin e Zi të kohës së Njegoshit dhe nuk ka asgjë të përbashkët me Malin e Zi bashkëkohor. Megjithatë, Kurora e Maleve flet shumë mbi kushtet politike, sociale, kulturore dhe ekonomike në Malin e Zi gjatë shekullit të 19-të, dhe për përpjekjet e Njegoshit për përhapur idetë e pan-sllavizmit. "Kurora e Maleve" është arritje e rëndësishme letrare dhe nuk mund të konsiderohet ekskluzivisht si literaturë kombëtare sepse merret me çështje shumë më të gjera se kufijtë e ngushtë të hapësirës politike dhe kulturore të Malit të Zi dhe, sipas Pavloviqit, nuk duhet lexuar jashtë kontekstit të kohës kur është shkruar, as nga perspektiva e një libri.[6]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Mihailovich, Vasa D. (2006). "Petar II Petrović-Njegoš: The Mountain Wreath". përmbledhur nga Trencsenyi, Balazs (red.). National Romanticism: The Formation of National Movements. Budapest: CEU Press. fq. 428. ISBN 9789637326608.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Ger Duijzings (2000). Religion and the Politics of Identity in Kosovo. C. Hurst & Co. Publishers. fq. 188.
(The Mountain Wreath) which is considered a masterpiece in Serbian and Montenegrin literature.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Stanley Hochman (1984). McGraw-Hill Encyclopedia of World Drama: An International Reference Work in 5 Volumes. VNR AG. fq. 194. ISBN 978-0-07-079169-5.
The Mountain Wreath, considered the greatest work in Serbian literature,...
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hösch, Edgar (1 janar 1972). The Balkans: a short history from Greek times to the present day. Crane, Russak. fq. 127. ISBN 978-0-8448-0072-1.
His nephew Peter II Petrovic (1830-1851) was to do much to promote cultural life, and with his poem, The Mountain Wreath (Gorski Vijenac, 1847), he added a masterpiece to Serbian literature.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Buturović, Amila (1 maj 2010). Islam in the Balkans: Oxford Bibliographies Online Research Guide. Oxford University Press, USA. fq. 10. ISBN 978-0-19-980381-1.
... is still considered the best example of Serbian/Montenegrin literature.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e f The Mountain Wreath: Poetry or a Blueprint for the Final Solution? Arkivuar 10 gusht 2014 tek Wayback Machine, Srdja Pavlovic, 2001.
- ^ The churches and the Bosnian War, Shayk Abdal Hakim Murad
- ^ Some Religious Dimensions of Genocide Michael Sells, 1995
- ^ Judah (2009). The Serbs. Yale University Press. fq. 77. ISBN 978-0-300-15826-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)