Anomalia (sjellje)
Anomalia (ose sjellja jofunksionale) është një karakteristikë e sjelljes e caktuar për ata me kushte që konsiderohen si të rralla ose jofunksionale.[1] Sjellja konsiderohet të jetë jonormale kur është atipike ose jashtë zakonshme, përbëhet nga sjellje të padëshirueshme dhe rezulton në dëmtim të funksionimit të individit.[2] Anomalitë në sjellje, është ajo në të cilën konsiderohet e devijuar nga pritshmëritë specifike shoqërore, kulturore dhe etike. Këto pritshmëri varen gjerësisht nga mosha, gjinia, kategorizimet tradicionale dhe shoqërore. Përkufizimi i sjelljes jonormale është një çështje shpesh e debatuar në psikologjinë jonormale,[3] për shkak të këtyre variablave subjektive.
Sjellja jonormale nuk duhet të ngatërrohet me sjelljen e pazakontë. Sjellja që është jashtë zakonit nuk është domosdoshmërisht tregues i një çrregullimi mendor ose psikologjik. Sjellja jonormale, nga ana tjetër, megjithëse nuk është një çrregullim mendor në vetvete, shpesh është një tregues i një çrregullimi të mundshëm mendor dhe/ose psikologjik. Një çrregullim psikologjik përkufizohet si një "model i vazhdueshëm jofunksional i mendimit, emocionit dhe sjelljes që shkakton shqetësim të konsiderueshëm dhe konsiderohet i devijuar në kulturën ose shoqërinë e atij personi". Sjellja jonormale, pasi lidhet me çrregullimet psikologjike, do të ishte "e vazhdueshme" dhe një shkak "shqetësimi i rëndësishëm". Një çrregullim mendor përshkruan një pacient që ka një gjendje mjekësore ku mjeku bën një gjykim se pacienti po shfaq sjellje jonormale bazuar në kriteret e Manualit Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore, Botimi i Pestë (DSM-5). Kështu, thjesht për shkak se një sjellje është e pazakontë, nuk e bën atë jonormale; konsiderohet jonormale vetëm nëse i plotëson këto kritere. DSM-5 përdoret si nga studiuesit ashtu edhe nga klinicistët në diagnostikimin e një çrregullimi të mundshëm mendor. Kriteret që duhen plotësuar në DSM-5 ndryshojnë për çdo çrregullim mendor.[4]
Ndryshe nga anomalitë fizike në shëndetin e dikujt ku simptomat janë objektive, profesionistët e shëndetit të psikologjisë nuk mund të përdorin simptoma objektive kur vlerësojnë dikë për anomali në sjellje.[5]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Psychology: Core Concepts, n.d.
- ^ A Cross-sectional Study in Iranian Population, n.d.
- ^ "Classification and Assessment of Abnormal Behavior" (PDF). csun.edu. Marrë më 30 shtator 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "About DSM-5 and Development". www.psychiatry.org. Marrë më 2021-06-04.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Normal vs. Abnormal Behavior: A Continuum". First Responder's Guide to Abnormal Psychology (në anglisht). Springer, Boston, MA. 2007. fq. 13–18. doi:10.1007/978-0-387-35465-1_2. ISBN 9780387351391.