Joráduvvâš
| Joráduvvâš 'Tringa glareola (Linnaeus, 1758) |
|
|---|---|
 |
|
| Tile | LC (eellimvuáimálâš) |
| Tile Suomâst | NT (čalmeestoonnum)[1] |
 |
|
 |
|
Tieđâlâš luokittâllâm |
|
| Doomeen | Sellâvááimusliih Eucarya |
| Kodde | Elleekodde Animalia |
| Uáiviráiđu | Savosuonâsiih Chordata |
| Vyeliráiđu | Čielgitávtáliih Vertebrata |
| Luokka | Lodeh Aves |
| Lahko | Riddolodeh Charadriiformes |
| Vyelilahko | Kalâččeijeeh Charadrii |
| Hiäimu | Scolopacidae |
| Suuhâ | Tringa |
| Šlaajâ | glareola |
Joráduvvâš (Tringa glareola) lii lodde, mii kulá čevžui suuhân já sulâstit-uv vyevdičevžuu. Joráduvvâš lii ohtâ jeggikuávlui táválumosijn loddešlaajâin. Val ive 2010 árvuštâllui, ete joráduvvâš lii eellimvuáimálâš šlaajâ,[2] mut tääl tot annoo čalmeestoonnum šlaaijân.[3]
Puárásumos Suomâst riegistum joráduvvâš lii lamaš 7 ihheed, 6 mánuppaje já 18 peivid puáris. Euroop puárásumos lii lamaš Ruotâst riegistum lodde, mii lii lamaš 11 ihheed já 7 mánuppaijeed puáris.[2]
Stuárudâh já tobdomeerhah
[mute | mute käldee]Joráduvvâš lii čevžuin puoh ucemus, tot lii 21–23 cm kukke, suájákejij koskâ 56–57 cm. Loddeest láá ruánáá jyelgih, já ton nommâ orjâlâškielân (ruonájuolčoavžžu) já juulevsämikielân (ruodnájuolgtjoavtjoj) lii-uv 'ruánáájyelgčiävžui'. Šiev tobdomerkkâ lii njune kukkodâh, ko iänááš čevžui njuneh láá kuheh. Joráduvvii njune ij lah kukke, já jis tom verdid veikkâba lode uáivi stuárudâhân, te tot lii suullân siämmáá kukke ko ton uáivi-uv. Eres tobdomeerhah láá ruškis-ränis selgipeeli, mast láá vielgis tiälhuh, já vielgis čuávjipeeli. Tegu eres-uv čevžuuh, tot še stáávrud poođâs ohtânmaanoost, ko lii seivâgist.[2]
Pessim já lasanem
[mute | mute käldee]Joráduvvâš puátá Sáámán vyesimáánust já kiihâm maŋa niŋálâs mannee kesimáánust nelji ruškistiälkkusâš kuovgisruánáá mane piervâlkopán. Motomin vyevdičevžuu náálá joráduvvâš-uv pessee muorân, mut iänááš piervâl lii kuittâg jeggimievtâ alne toŋâsij tâi suoinij kooskâst. Vaanhimeh läälliv monijdis pajeláhháá kulmâ oho já ko uđâgááh láá kočâttâm korâidis já koškettistám, te toh kyeđih tállán piervâl. Eres jeggiloddeniŋálâsâi náálá niŋálâs joráduvvâš-uv kuáđá uđâgái aitârdem orásân já varriistâlškuát tálvástâllâmsojijdis. Mánuppaje keččin uđâgááh kirdeleh, já toh-uv varriistâlškyeteh oovtâst orásijguin Viestâr-Afrikân.[2]
Raavâd
[mute | mute käldee]Joráduvvâš porá tiivrijd, eevnijd, mááđuid já šlieddâelleid.[2]
Fáádást eres soojijn
[mute | mute käldee]
Wikimedia Commonsist láá koveh teikkâ eres tiätuvuárháh fáádást Joráduvvâš.
Käldeeh
[mute | mute käldee]- ↑ Liro — Tringa glareola luontoportti.com. Čujottum 17.12.2022. (suomâkielân)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Mattus, Ilmari: Joráduvvâš. Anarâš-kalender 2020, 2020. Anarâškielâ servi ry.
- ↑ Liro – Tringa glareola laji.fi. Čujottum 17.12.2022. (suomâkielân)