Ranilug
Šablon:Naseljeno mesto na Kosovu-lat Ranilug je naselje u opštini Kosovska Kamenica.
Ranilug je seosko naselje zbijenog tipa sa oko 1000 stanovnika, koje se nalazi 15 km južno od Kosovske Kamenice i pripada istoimenoj opštini. Smešteno je na desnoj obali Binačke Morave na 603 m nadmorske visine, na dodiru moravske ravnice i podnožja preševske Crne Gore, čiji je najviši vrh Ostrovica sa 1166 m nmv. Površina seoskog atara iznosi 1156 ha, a u njemu se nalazi prostrani kompleks borove šume (350 ha), smešten na padinama preševske Crne Gore. Ranilug je sedište mesne kancelarije za šest sela (Glogovce, Gornje i Donje Korminjane, Domorovce, Petrovce i Ranilug).
Po predanju, naziv potiče od ranog listanja šume (luga), samo selo sačinjava šest mahala:
- Tanaskovićsku,
- Lukarsku,
- Govedrovićevsku,
- Gulićevsku,
- Potočane i
- Bocićevsku.
Indeks demografskog starenja kreće se u rasponu od 0,1 (1961) do 0,4 (1981).
- Lukarci (4 k., Sv. Mina), starosedeoci. Oko 1770. godine izbegli od Arbanasa u Ovče Polje, pa pošto tu nisu mogli da opstanu, idu u Vranje i odatle se iz istog uzorka vraćaju na starinu, gde su zatekli selo premešteno u ravnicu.
- Pajkići (5 k., Sv. Mina), isto kao i kod Lukaraca. Ovi su u novom selu bili u gornjem kraju, pa kako su bili na krvi s Arbanasima, pređu u donji deo sela, da bi se time bolje zaklonili.
- Govedarovići (22 k., Sv. Mina). Starina i kretanje kao kod Lukaraca.
- Apići (4 k., Sv. Mina). Starina i kretanje kao kod Lukaraca.
- Bocići (13 k., Sv. Mina). Starina i kretanje kao kod prednjih rodova
- Visići (3 k., Sv. Mina). Starina i kretanje kao kod prvih rodova. Svi ovi rodovi sa krsnom slavom Sv. Mina imaju zajedničko poreklo
- Krivošijići (1 k., Sv. Nikola), starinom su iz Crne Gore iz plemena Krivošije.
- Gulići (10 k., Sv. Arhanđeo). Starinom su iz Crne Gore; od krvne osvete izbegnu oko 1680. godine u Mirdite, tu prividno prime katoličanstvo, a posle oko 1780. god. se zbog krvi isele u Grajovce (između Podgrađa i Bilinca. U Ranilug su doseljeni oko 1810. godine.
- Tanaskovići (23 k., Sv. Nikola), srodnici Kovačevca u Koretištu. Starinom su iz Prilepa. Živeli u raniluškoj planini, pa se premestili posle povratka Lukaraca.
- Potočani (13 k., Sv. Arhanđeo), preseljeni oko 1830. god. iz Mećave (između Podgrađa i Bukovika, jer su im Arbanasi zaklali jednog ukućanina.
- Milačići (4 k., Sv. Lazar), doseljeni oko 1830. godine iz Crne Gore.
- Đelići (4 k., Sv. Andreja), doseljeni oko 1810. godine iz Šilova kod Gnjilana.
- Natini (1 k., Sv. Nikola), doseljeni iz Gornjeg Livoča oko 1830. godine.
- Osmajovići (4 k., Sv. Dimitrije), doseljeni iz Toponice oko 1850. god. kao sluge. Pošto je izumro starinački rod Kolanovića, uzeli su na čuvanje jednu devojčicu iz tog roda, pa je docnije venčali sa jednim svojim ukućaninom i nasledili imanje.
- Živini (2 k., Sv. Nikola), doseljeni oko 1860. godine iz Gornje Morave kao sluge.
- Krlevići (3 k., Sv. Nikola), preseljeni iz Dobrčana početkom 20. veka. Stariңom su iz Srpske Kuće kod Bujanovca.
- Zlatići (2 k., Sv. Đorđe), predak preseljen iz Donjeg Korminjana kao pastorak kod Bocića.
- Miličić (1 k., Sv. Nikola), preseljen iz Gornjeg Korminjana 1895. god. kao čifčija. Starinom su iz Kololeča.
- Mulić (1 k., Sv. Nikola) je nepoznate starine.
- Tašić (1 k., Sv. Nikola), preseljen iz Tomanca.
Prvi pisani pomen o selu datira iz 1258. godine. Pripada starim srpskim raseljenim pa, kasnije, obnovljenim naseljima, pošto su se preci sadašnjeg stanovništva doselili 1770. godine i kasnije. Elektrificiran je 1959. godine, a telefonske veze dobija 1994. godine. Snabdevanje vodom se obavlja iz kopanih bunara, a u Ranilugu delimično postoji kanalizacionu mrežu. Ranije je selo bilo poznato po gajenju konoplje i po užarstvu, a od 1912. do 1960. godine sedište je istoimene opštine za 14 naselja.
Stanovništvo slavi svetog Arhangela, svetog Nikolu letnjeg i zimskog, svetog Stefana, svetog Lazara, svetu Minu i svetog Đorđa, dok je seoska slava je Usekovanje glave svetog Jovana Krstitelja.
U selu se nalaze dve pravoslavne crkve (crkvena slava je prvi dan Duhova):
- Crkva svete Trojice, podignuta 1770. godine
- Crkva svetog Jovana, podignuta 1900. godine
Na mestu Reljan, pored sela postoje ruševine stare srpske crkve svetog Spasa.
Ranilug je ratarsko-stočarsko (27,9% agrarnog stanovništva).
U Ranilugu postoji osmorazredna OŠ „Veljko Dugošević“ (počela sa radom 1858. godine) koja ima oko 450 učenika, srednja Ekonomsko-trgovinska škola, dom kulture, pošta, zdravstveni centar, veterinarski punkt. Godine 2004. u Ranilugu je otvoreno istureno odeljenje Filozofskog fakulteta iz Kosovske Mitrovice (grupe za Engleski i Srpski jezik) i Viša pedagoška škola. Takođe, od 17. jula 2005. godine postoji i košarkaški klub KK „Božur“, koji okuplja preko 60 dece, uzrasta od 8 do 13 godina.
- ↑ Podaci: „Naselja“ knj.28 (dr. A. Urošević: Gornja Morova i Izmornik
- KK „Božur“ Arhivirano 2010-09-22 na Wayback Machine-u