- Za ostale upotrebe, v. Klek (razvrstavanje).
Koordinate: 45° 25′ 11" SGŠ, 20° 28′ 29" IGD
Klek (rum. Clec) je naselje grada Zrenjanina u Srednjobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 2706 stanovnika.
Prvi pisani dokumenti potiču iz spiskova o prikupljanju papskog desetka i nekih manastirskih zapisa. Ovi dokumenti su retki, kao što su bila retka i naselja. Tek po prestanku turske vladavine, u XVIII veku, počinje naglo naseljavanje mesta u ovom kraju, njihovo širenje i razvoj. U drugoj polovini XVIII veka, u vreme vladavine kraljice Marije Terezije, državni činovnici, oficiri i trgovci kupuju od države ogromne pustare, postaju veleposednici i značajno utiču na naseljavanje i razvoj Srednjeg Banata. Veliki veleposednik u Kleku, ali i znatno širem regionu bila je porodica Lazar. Intenzivnije naseljavanje se beleži 1765. godine kada kraljevska administracija naređuje naseljavanje Rumuna, nomada, stočara i ovčara sa obale Maroša. Pošto je područje bilo vodoplavno, prve kuće su građene na uzvišici prema Jankov Jankov Mostu (tadašnji Jankahid), pa je taj deo i danas poznat kao „staro selo“. Ova 1765.godina se i zvanično smatra godinom nastanka Kleka.
Nakon kratkog vremenskog perioda, doseljavaju se i Srbi, ali ubrzo bivaju preseljeni na „Vojnu granicu“ po državnoj direktivi 1783./84. godine. Umesto njih, državna administracija austrougarske monarhije na ovo područje naseljava Nemce iz Francuske (postoje zapisi sa imenima Žirado, Giljum i sl). Najveći broj rumunskih stočara i ovčara se takođe raselio na područje Ovče, Glogonja, Jankov Mosta i Jabuke, a „staro selo“ je porušeno. Nemci su izgradili novo naselje prvo imenom Klek, pa Begafo, pa opet Klek, što se zadržalo i do današnjeg dana.
Klek je 1822. godine bio veliko selo (komuna) sa 209 kućnih brojeva i 1473 stanovnika pripadala je naslednicima Lazara. 1850. godine u Kleku je ustanovljen matični ured.
Od značajnijih datuma, s početka XX veka, treba izdvojiti 1900.-tu godinu, kada je izgrađena i puštena u rad železnička pruga Veliki Bečkerek (Zrenjanin)-Temišvar. Pruga je prolazila kroz centar Kleka i imala je veliki značaj za sveobuhvatan razvoj mesta. 1910.-te godine počela je izgradnja ustave-prevodnice brodova na reci Begej, koja uskoro postaje važna rečna saobraćajnica. Ta godina je zabeležena i crnim slovima u istoriji sela, pošto je izbila epidemija kolere koju sa sobom doneli upravo radnici na toj brani. U to vreme u mestu postoji i radi i ciglana na paru, koja je pripadala firmi „Bundi“. 1911. godine selo ima 272 kuće, poštu, telegraf i železničku stanicu.
II Svetski Rat zatekao je ovo selo sa više nego zategnutim odnosima između preostalih Rumuna i Nemaca, koji su bili pod snažnim uticajem Hitlerove Nemačke. Selo je tokom rata bilo pod nemačkom okupacijom. Pred kraj rata nemačke porodice se iseljavaju, tako da su Rusi, oktobra 1944. godine prilikom ulaska u oslobođeni Klek zatekli samo rumunske porodice.
Kraj II Svetskog Rata i Zakon o agrarnoj reformi i kolonizaciji SFRJ od 1945/8/28. donose organizovano naseljavanje ovog regiona življem iz Bosne i Hercegovine. U jesen 1945. godine u Klek stižu Srbi iz istočne Hercegovine, uglavnom iz okoline Trebinja. Doselilo se 233 porodice sa ukupno 1389 članova domaćinstva. Oni i njihovi potomci, čine najveći broj stanovništva današnjeg Kleka.[1]
Klek je poznat i kao „Olimpijsko selo“, kako su ga prozvali mediji. Klečani su do sada osvojili 5 medalja na Olimpijskim igrama i razne druge sportske trofeje. Statistički gledano, ako podelite broj stanovnika mesta sa brojem medalja osvojenih na Olimpijskim igrama, najveću šansu da osvojite medalju na Olimpijadi imate ako ste rođeni baš u Kleku, pogotovo ako ste poreklom od onih Klečana čiji su preci Srbi doseljeni iz istočne Hercegovine odmah posle Drugog svetskog rata. Poznati sportisti iz Kleka su proslavljeni košarkaš Dejan Bodiroga, odbojkaši braća Grbići i drugi. Mnogo vremena pre njih, 70-ih godina, slavu Kleka u tadašnjoj Jugoslaviji je pronela ženska odbojkaška reprezentacija iz Kleka, koja je porazila mnoge poznate odbojkaške timove u tadašnjoj državi.
U naselju Klek živi 2394 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,9 godina (37,9 kod muškaraca i 39,9 kod žena). U naselju ima 873 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,39.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.
- Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
|
|
Stanovništvo prema polu i starosti [3]
|
|
m |
|
|
ž |
? |
4 |
|
|
10 |
80+ |
15 |
|
|
20 |
75-79 |
25 |
|
|
50 |
70-74 |
57 |
|
|
63 |
65-69 |
55 |
|
|
86 |
60-64 |
80 |
|
|
77 |
55-59 |
80 |
|
|
69 |
50-54 |
139 |
|
|
122 |
45-49 |
155 |
|
|
158 |
40-44 |
100 |
|
|
113 |
35-39 |
89 |
|
|
97 |
30-34 |
89 |
|
|
88 |
25-29 |
108 |
|
|
76 |
20-24 |
129 |
|
|
134 |
15-19 |
125 |
|
|
119 |
10-14 |
96 |
|
|
81 |
5-9 |
70 |
|
|
79 |
0-4 |
55 |
|
|
46 |
prosek |
37.9 |
|
|
39.9 |
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
Broj domaćinstava
|
311
|
328
|
427
|
501
|
660
|
784
|
873
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
Broj domaćinstava
|
107
|
164
|
164
|
257
|
107
|
54
|
18
|
-
|
1
|
1
|
3.39
|
|
Domaćinstva
Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.
Godina popisa
|
1948.
|
1953.
|
1961.
|
1971.
|
1981.
|
1991.
|
2002.
|
Broj domaćinstava
|
1250
|
436
|
744
|
52
|
14
|
4
|
1282
|
|
Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.
Broj članova
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10 i više
|
Prosečan broj članova
|
Broj domaćinstava
|
318
|
753
|
187
|
23
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja
Pol
|
Ukupno
|
Poljoprivreda, lov i šumarstvo
|
Ribarstvo
|
Vađenje rude i kamena
|
Prerađivačka industrija
|
Proizvodnja i snabdevanje...
|
Građevinarstvo
|
Trgovina
|
Hoteli i restorani
|
Saobraćaj, skladištenje i veze
|
Muški
|
540
|
103
|
-
|
9
|
145
|
21
|
46
|
78
|
12
|
36
|
Ženski
|
424
|
50
|
-
|
-
|
107
|
9
|
13
|
104
|
5
|
9
|
Oba
|
964
|
153
|
-
|
9
|
252
|
30
|
59
|
182
|
17
|
45
|
Pol
|
Finansijsko posredovanje
|
Nekretnine
|
Državna uprava i odbrana
|
Obrazovanje
|
Zdravstveni i socijalni rad
|
Ostale uslužne aktivnosti
|
Privatna domaćinstva
|
Eksteritorijalne organizacije i tela
|
Nepoznato
|
Muški
|
9
|
10
|
28
|
16
|
15
|
8
|
-
|
-
|
4
|
Ženski
|
17
|
1
|
15
|
42
|
44
|
8
|
-
|
-
|
-
|
Oba
|
26
|
11
|
43
|
58
|
59
|
16
|
-
|
-
|
4
|
- ↑ Enciklopedija: Banatera (2006).
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7