Istočno Sarajevo

	Istočno Sarajevo
	Grad
Zastava	Grb
	Službeni naziv: Grad Istočno Sarajevo
	Nadimak: I.S
Država	Bosna i Hercegovina
Entitet	Republika Srpska
Općine	Istočno Novo Sarajevo, Istočna Ilidža, Pale, Istočni Stari Grad, Trnovo, Sokolac
Položaj	43°49′N 18°21′E / 43.817°N 18.350°E
Površina	1.425,77 km2
Stanovništvo
- Naselje	76,569
Gradonačelnik	Ljubiša Ćosić (SNSD)
Vremenska zona	Srednjoevropsko vrijeme
Poštanski broj	71123
Pozivni broj	(+387) 57
	Istočno Sarajevo u BiH Istočno Sarajevo u BiH
	Web stranica: Istočno Sarajevo

Istočno Sarajevo (1992–2004. Srpsko Sarajevo), grad u ^[1] Republici Srpskoj i jedan od četiri službena grada u Bosni i Hercegovini. Nalazi se u istočnom dijelu Bosne i sastoji se od sedam opština. Istočno Sarajevo je nastalo tokom rata u Bosni i Hercegovini od gradskih četvrti i prigradskih naselja Sarajeva koja su bila u sastavu Republike Srpske. Nakon Dejtonskog sporazuma dio grada koji je pripao Republici Srpskoj čini današnji grad Istočno Sarajevo.

Ime grada

Prvi naziv grada je bio Srpsko Sarajevo, ali je odlukom Ustavnog suda BiH taj naziv proglašen neustavnim, pa je ime promijenjeno u Istočno Sarajevo.

Historija

Današnje područje grada Istočno Sarajevo je bilo naseljeno još u praistoriji, na šta ukazuje veliki broj praistorijskih nekropola (gromile) i gradina na području Glasinca, od kojih su najznačajnije Mala Gradina u Bjelosavljevićima, Gradina Puhovac, Kočev do i Taline. Po Glasinačkoj visoravni ime je dobila i jedna od najznačajnijih kultura bronzanog i željeznog doba na evropskom kontinentu. To je bila kultura jednog od najvećih ilirskih plemenskih saveza - Auterijata i podeljena je u tri faza (1800 - 800 godine p.n.e.). Ova kultura predstavlja istorijski kontinuitet sa butmirskom neolitskom kulturom (2400 – 2000 godine p.n.e.), čija se nalazišta nalaze u pograničnom području Federacije BiH i Kantona Sarajevo sa opštinom Istočna Ilidža. Iako je prostor današnjeg grada Istočno Sarajevo bio u sastavu Rimske Imperije, rimski odnosno antički arheološki lokaliteti nisu značajnije zastupljeni. U Srednjem vijeku ovaj prostor je bio u sastavu bosanske srednjovjekovne države. U kasnom srednjem vijeku, u periodu feudalnog partikularizma, krajem 14. i početkom 15. vijeka značajnim dijelom ovog prostora (Glasinac, Prača) upravlja vlastelinska porodica Pavlović, koja je gospodarila dijelom istočne Bosne i Hercegovine. Iz tog perioda i ranije potiču stari gradovi i utvrđenja kao što su Vitanj, Hreljin grad i Stari grad iznad izvorišta Paljanske Miljacke. Stari grad Hodidjed iznad Miljacke bio je pod kontrolom bosanskog kralja i jedan je od prvih gradova u Bosni koji su osvojile Osmanlije. Na čitavom području su prisutne i brojne nekropole stećaka iz srednjevijekovnog perioda. Najpoznatije nekropole su nekropole stećaka u Vojkovićima, Krupcu i Hreši. Sa padom Bosne 1463. godine i ovo područje dospjeva pod tursku vlast. Značajniji spomenici iz turskog perioda su bili Selimija džamija u Knežini i Jahijino turbe u Bjelasovićima. Godine 1878. Austro – Ugarska preuzima upravljanje Bosnom i Hercegovinom, pa tako i današnjim područjem grada Istočno Sarajevo. Vojna kasarna u Podromaniji (u sklopu današnjeg kompleksa psihijatrijske bolnice) predstavlja graditeljsko nasljeđe iz ovog perioda.

U periodu rata, od 1992. do 1995. godine, Pale su bile privremena prijestolnica Republike Srpske. Tu su se nalazile političke i pravne institucije: Vlada i njeni organi, Skupština Republike Srpske i dr. U isto vrijeme tu su se nalazile novinska agencija SRNA, Televizijski studio KANAL S, novine „Javnost“ i „Ognjišta“.

Prva civilna vlast na teritoriji Istočnog Sarajeva formirana je na skupštinskoj sjednici, u zgradi Mjesne zajednice Lukavica, krajem ljeta 1992. godine. U organizaciji Povjereništva Srpske opštine Novo Sarajevo, na čijem je čelu bio predsjednik Predsjedništva Republike Srpske dr Dragan Đokanović, održana je Skupština Opštine Srpsko Novo Sarajevo koju su činili odbornici srpske nacionalnosti Skupštine, predratne sarajevske opštine, Novo Sarajevo. Pozvani odbornici, izabrani su na višečlanačkim izborima 1990. godine, izabrali su ih opštinski Izvršni odbor, a prvi predsjednik Izvršnog odbora postao je Branko Radan.

Populacija

Posljednji popis u Bosni i Hercegovini je izvršen u 1991. Najčešće navodene procjene govore o 100.000 stanovnika koji žive u Istočnom Sarajevu, što je povećanje od 1991 zahvaljujući u velikoj mjeri na stvaranje i uključivanje novih općina koje čine Istočno Sarajevo. Također, mnoge srpske izbjeglice iz drugih općina Sarajeva preselio se u prigradska naselja Lukavice, Dobrinje, Kasindo, Kotorac i Pale .

Geografija

Grad Istočno Sarajevo se nalazi u centralnom i istočnom dijelu Bosne i Hercegovine i istočnom dijelu Republike Srpske. Najjužnija tačka grada nalazi se u opštini Trnovo, u ataru naselja Kozija Luka, dok je najsjevernija locirana sjeveroistočno od naselja Gornji Drapnići u opštini Sokolac. Najzapadnija tačka je u opštini Istočna Ilidža, u podnožju planine Igman, a najistočnija tačka je u ataru naselja Točionik u opštini Sokolac. Ukupna površina grada Istočno Sarajevo iznosi 1425.77 km2. Teritorija grada se sastoji iz dva dijela, većeg sjevernog dijela (1380.61 km2) i znatno manjeg južnog dijela (svega 45.16 km2) . Veći sjeverni dio se proteže u pravcu sjever – jug 12 – 42 km, a istok – zapad 26 – 42 km. Manji južni dio u pravcu sjever – jug ima dimenzije 5 – 8 km, a istok - zapad 5 – 9.8 km. Ova dva dijela grada Istočno Sarajevo su međusobno odvojena teritorijom opštine Trnovo (FBiH), odnosno Kantona Sarajevo. Prostor grada sa aspekta geografske regionalizacije pripada Planinsko – kotlinskoj regiji, odnosno, subregijama Istočne Bosne i Centralne Bosne. U geomorfološkom smislu područje grada pripada Unutrašnjim Dinaridima. Teritorija grada graniči sa ukupno 13 opština. Granične opštine iz Republike Srpske su: Han Pijesak, Kalinovik i Rogatica. Što se tiče Federacije BiH, grad Istočno Sarajevo graniči sa opštinama Kantona Sarajevo: Sarajevo – Stari Grad, Sarajevo – Novi Grad, Sarajevo – Novo Sarajevo, Sarajevo – Centar, Ilijaš, Ilidža, Trnovo (FBiH); opštinom Olovo u Zeničko – dobojskom kantonu i opštinama Pale - Prača i Foča – Ustikolina iz Bosansko – podrinjskog kantona. Preko teritorije grada prelaze četiri značajne drumske saobraćajnice prema Srbiji i Crnoj Gori: Sarajevo – Sokolac – Zvornik – Loznica, Sarajevo – Sokolac – Rogatica – Višegrad – Užice, Sarajevo – Pale – Goražde – Višegrad – Užice, Sarajevo – Trnovo – Dobro Polje – Foča – Crna Gora. Željeznički saobraćaj nije prisutan na teritoriji grada. Najbliža željeznička stanica je Centralna željeznička stanica Sarajevo, a najbliža željeznička pruga je pruga Zenica – Sarajevo – Mostar. Do 1970 – ih godina prošlog vijeka preko teritorije grada je prolazila uskotračna željeznička pruga Sarajevo – Pale – Prača – Ustiprača – Višegrad – Užice. Međunarodni aerodrom Sarajevo gotovo prostorno graniči sa gradom Istočno Sarajevo, u području opštine Istočna Ilidža.

Naseljena mesta

Privreda

Područje Privredne komore Istočno Sarajevo obuhvata teritoriju 12 opština, čija površina iznosi 3.652 km² na kojoj živi 123.035 stanovnika. Nalazi se u centru istočnog dijela Republike Srpske, između područja Privredne komore regije Bijeljina na sjeveru i Privredne komore regije Trebinja, na jugu. U prirodno-geografskom smislu, ovo područje pripada Starovlaškoj visoravni, planinskoj regiji koja se prostire od sarajevske kotline na zapadu, do Kosova i doline Ibra na istoku. Većim djelom je izgrađena od vodonepropusnih stijena, pa je dominantno razvijena normalna hidrografska mreža. U krečnjačkim stijenama su razvijeni skoro svi kraški oblici, od kraškog polja Glasinac do brojnih jama i pećina, od kojih je najinteresantnija Savina pećina kod Mokrog. U geografskom pogledu, najkrupnije crte reljefa predstavljaju široke i blago zatalasane površine sa kojih se izdižu brojne planine, od Trebevića (1629 m), Jahorine (1913 m), Romanije (1627 m) na zapadu, do Vučevice i Zvijezde na istoku. Između nje je široka kompozitna dolina Drine i njenih pritoka, Prače sa lijeve i Rzava i Lima, sa desne strane. Doline Željeznice i Miljacke su uglavnom kanjonskog tipa, sve do ulaska u Sarajevsko polje, gdje se ulijevaju u rijeku Bosnu, na teritoriji Federacije BiH. Idući od zapada ka istoku smjenjuju se tri različita klimatska tipa. U sarajevskoj kotlini zastupljena je umjereno kontinentalna klima na Romanijskom platou i okolnim planinama je predplaninska i planinska. U Podrinju vlada umjerena klima sa izrazitim župnim odlikama. Obilne padavine i specifičan sastav tla uslovili su veoma bujan vegetacijski pokrivač. Šume su prisutne na svim planinama, a visoravni i kotlinska dna su bogata pašnjacima ili obradivim površinama. Razmještaj stanovništva unutar ove regije je neravnomjeran. Najveća koncentracija stanovništva je u sarajevskoj kotlini i na obodu romanijskog platoa. Prosječna gustina naseljenosti je oko 40 stanovnika na jedan kvadratni kilometar. Analize pokazuju, da i pored krupnijih promjena u teritorijalnom smislu ove regije, Sarajevsko-romanijska regija i Gornje Podrinje raspolažu sa veoma značajnim prirodnim bogatstvima, velikim brojem izgrađenih kapaciteta u industriji, poljoprivredi, šumarstvu, građevinarstvu, saobraćaju, trgovini i ugostiteljstvu, i sa velikim brojem visoko stručnih kadrova. Pored navedenih prirodnih potencijala na teritoriji ove regije djeluje osam fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu i veći broj srednjoškolskih centara. U svakoj opštini ove regije postoje domovi zdravlja a na regiji djeluju i dva medicinska centra regionalnog karaktera.

Obrazovanje

Univerzitet u Istočnom Sarajevu osnovan je 1992. godine, odvajanjem od Univerziteta u Sarajevu. Fakulteti ovog univerziteta su smješteni na veoma širokoj regiji, pokrivajući većinu teritorije istočnog dijela Republike Srpske.

Klima

Istočno Sarajevo ima umjereno kontinentalnu klimu, leži između klimatskih zona centralne Europe na sjeveru i Mediterana na jugu. Prosječna godišnja temperatura je 9,5 ° C, uz januar (-1.3 ° C prosj.) Što je najhladniji mjesec u godini i jula (19.1 ° C prosj.) Najtopliji. Najviša zabilježena temperatura je 40.0 ° C 19. augusta 1946, dok je najniža zabilježena temperatura bila -26,4 ° C na 25. januar 1942. U prosjeku, Istočnom Sarajevu ima 68 ljetnih dana godišnje (temperatura veća od ili jednaka do 30.0 ° C). U gradu obično doživljava blago oblačno nebo, s prosječnim godišnjim oblaka od 59%. U najoblačnijim mjesec decembar (75% prosjeka oblaka), dok je najjasnije je u avgustu (37%). Umjeren padavina javlja prilično dosljedno tokom cijele godine, sa prosječnom 170 dana padavina. Pogodno klimatski uslovi omogućili su zimske sportove procvat u regiji, kao što je vidljivo od Zimskih olimpijskih igara 1984 koji su slavili u Sarajevu. [5]

Status kapitala

U de jure kapital entiteta Republike Srpske je Sarajevo. Međutim, de facto glavni grad entiteta Republike Srpske je Banja Luka koja je vlada sjedište.

Sport

U Istočnom Sarajevu postoji par sportski klubova: Fudbalski Klub "Slavija" , Atletski Klub "Slavija" Lukavica , Omladinski košarkaški klub "Igman I. Ilidža"i Klub Malog fudbala "Tango",Rukometni klub ¨Slavija˝

Slavni ljudi

Dragan Đokanović, srpski političar, ljekar i sportista koji je kao Povjerenik Predsjedništva Republike Srpske formirao prvu civilnu vlast na teritoriji Istočnog Sarajeva
Mirko Šarović , bivši predsjednik RS
Mišo Maunaga , pjevač
Božidar Novaković , mladi političar,muzički umjetnik i kompozitor
Bogdan Čeko , fudbalski radnik
Dragan Kulina , poznati privrednik
Doc.dr.Goran Mutabdžija , profesor Univerziteta u Istočnom Sarajevu i ministar u vladi RS
Branko Stanković -"Ambasador" , poznati fudbalski trener Crvene Zvezde
Dragomir Andan , bivši ministar policije RS
Sanja Gluhović, tv voditeljka
Nemanja Majdov , džudista
Jovo Sikima, bivši fudbaler
Boban Stanojević, košarkaški trener
Vladimir Mandić, poznati rukometaš
Zoran Cvijetić, osnivač MUP-a Republike Srpske
Mirko Ponjarac, poznati fudbalski radnik i bivši fudbaler Slavije
Milorad Lale , fudbalski radnik
Dragiša Ćorsović, poznati sportski komentator
Zoran Tešanović, političar
Dragomir Čabrilo , poznati atletski trener
Dejan Škrba , poznati dreser pasa
Stefan Ćuković , atletičar
Milana Šekara , atletičarka
Staša Košarac, političar
Borko Močević , slikar i galerista
Slavenko Glavan, istaknuti sportski radnik i šahist
Aleksandra Klačar, manekenka i foto model
Darko Elez , poznati kriminalac
Tijana Tešanović , atletičarka
Cvijetin Ristanović, urednik lista " Srpska vila
Katarina Lemez , atletičarka
Đorđe Ždrale , poznati kriminalac
Boris Tešanović, poznati rukometni trener
Dragan Škrba, bivsi golman reprezentacije YU

Izvori

↑ „Устав Републике Српске, Члан 9, Званична страница Уставног суда Републике Српске” (PDF). Arhivirano iz originala na datum 2012-02-12. Pristupljeno 13. 8. 2012.

Vanjske veze

Službena stranica Opštine Istočno Sarajevo
Istočno Sarajevo Novosti Arhivirano 2014-04-10 na Wayback Machine-u
Portal Istočno Sarajevo Arhivirano 2012-01-07 na Wayback Machine-u
Opština Istočna Ilidža
RTV IS Arhivirano 2018-07-28 na Wayback Machine-u
Turistička organizacija Istočno Sarajevo^{[mrtav link]}
Univerzitet u Istočnom Sarajevu
[1]
Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu^{[mrtav link]}
Pravni fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu^{[mrtav link]}
Filozofski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu^{[mrtav link]}
Mašinski fakultet Istočno Sarajevo
Opšta bolnica Istočno Sarajevo Arhivirano 2013-12-31 na Wayback Machine-u
Tomašević d.o.o Arhivirano 2013-08-27 na Wayback Machine-u
Energoinvest RAOP - Rasklopna oprema a.d. Arhivirano 2014-01-03 na Wayback Machine-u
Prominvest d.o.o. Arhivirano 2014-01-10 na Wayback Machine-u

[1] „Устав Републике Српске, Члан 9, Званична страница Уставног суда Републике Српске” (PDF). Arhivirano iz originala na datum 2012-02-12. Pristupljeno 13. 8. 2012.

[1]