Cisalpinska Republika
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cisalpinska Republika (talijanski: Repubblica Cisalpina, francuski: République Cisalpine) bila je kratkotrajna država na Apeninskom poluotoku koju je 1797. osnovao general Napoleon Bonaparte.[1]
Nakon bitke kod Lodija u maju 1796, general francuske revolucionarne vojske Napoleon je osnovao dvije nove političke tvorevine; Transpadansku Republiku (1796–1797) na području dotadašnjeg Milanskog Vojvodstva i Cispadansku Republiku južno od rijeke Po, na teritoriju Vojvodstva Modena, Emilije i grada Bologne. Te dvije države su zajedno sa područjem oko grada Novara spojene 29. juna 1797. u jednu državu Cisalpinsku Republiku sa glavnim gradom Milanom,[1] 7. jula 1797. usvojen je ustav po uzoru na francuski, a već prije i novi francuski kalendar. Austrija je priznala novu državu potpisivanjem mira u Campo Formiju 17. oktobra 1797. godine.[1] Cisalpinska Republika je na svom vrhuncu imala više od 42.500 km² i 3,240.000 stanovnika (Milano je tad imao oko 150.000 stanovnika).
Institucije Cisalpinske Republike su po svemu bile nalik na Prvu Francusku republiku, ispočetka je administrativno je bila podjeljena na 11 departmana (na kraju ih je imala 20), na čijem je čelu bio Direktorij (vlada od pet ministara) i parlament od dva doma; Savjet starijih (Consulta di Anziani) ili Veliko vijeće, te Savjet mladih (Consulta di Giuniori). Savjet starijih na početku je imao 40 članova koje je odabrao Napoleon. Kasnije su se birali i u njega su ulazili i bivši članovi Direktorija, tako da je brojao do 60 članova, a odobravao je zakone i izmjene ustava. Savjet mladih imao je od 80 do 120 izabranih članova i predlagao je zakone. Oba savjeta su načelno bila zadužena za vođenje unutrašnje i vanjske politike i izbor članova Direktorija.
Formalno Cisalpinska Republika je bila nezavisna država u savezu sa Francuskom, koja je imala svoju ambasadu u Parizu,[1] ali u stvarnosti je u svemu bila potčinjena Francuzima, a glavnu riječ imao je komandant francuskog okupacijskog garnizona od 25.000 vojnika.
Već na samom startu pokazalo se tko stvarno vlada Cisalpinskom Republikom, Sporazum o suradnji sa Francuskom predviđao je da Cisalpinska Republika osnuje vlastitu vojsku od 35.000 vojnika, koja bi po potrebi sudjelovala u ratovima, koje Prva Francuska republika vodi, isto tako Republika je trebala plaćati stalni francuski garnizon. Direktorij je 4. marta 1798. predao Savjetu mladih sporazum o savezu sa Francuskom na ratifikaciju, međutim Savjet mladih ga je odbio, jer se nije slagao sa sporazumom jer po njemu Republika nije imala sredstava da plaća toliku vojsku. Komandant francuskog garnizona general Louis-Alexandre Berthier je pokušao prisiliti članove savjeta da prihvate sporazum. Kad mu to nije uspjelo zaprijetio je da će izvršiti vojni udar i sam prezeti vlast, zbog tog je smijenjen, a na njegovo mjesto postavljen je novi general Guillaume Marie-Anne Brune. On je smjenio pojedine članove Savjeta starijih i na kraju je sporazum potpisan 8. juna 1798. godine.
Republika je prestala postojati nakon poraza Francuza u Bitci kod Cassana u borbi protiv Druge koalicije u augustu 1799. tad su je okupirale rusko-austrijske jedinice. Ponovno je oživljena nakon Napoleonove pobjede u bitci kod Marenga, nakon koje se austrijska vojska 2. juna 1800 povukla iz Cisalpinske Republike. Nakon potpisivanja Lunévillskog mira 9. februara 1801. provedena je reforma republike, tad je i proširena teritorijima austrijske Venecije i dijelovima Papinske Države.
Cisalpinska Republika prestala je postojati u januaru 1802. kad je ušla u sastav novosnovane Napoleonove improvizacije Talijanske Republike (1802–1805) u kojoj se on 24. januara 1802. proglasio predsednikom. Nakon te kratkotrajne republike na istom prostoru Napoleon je osnovao Kraljevinu Italiju.
Cisalpinska Republika postala je žarište probuđenog talijanskog nacionalizma, koji je želio ujediniti sve Talijane. Zbog tog su se pogoršali odnosi sa Starom Švicarskom Konfederacijom u kojoj su postojala područja sa brojnim talijanskim stanovništvom. Cisalpinska Republika je uz pomoć Francuza potakla revolt u Valtellini, koja se pridružila republici, ali joj sličan pokušaj u Luganu nije uspio.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Cisalpine Republic” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 6. 12. 2011.
