Budva

Budva
Budva;
	; Budva, pogled sa Gospoštine
	; Grb
Osnovni podaci
Opština	Budva
Stanovništvo
Stanovništvo ((2003))	26.667
Geografija
Koordinate	42°17′07″N 18°50′14″E / 42.285166°N 18.837333°E
Nadmorska visina	0 m
	Budva Budva (Crne Gore)
Ostali podaci
Poštanski kod	85310; 85311
Pozivni broj	033
Registarska oznaka	BD

Koordinate: 42° 17′ 07" SGŠ, 18° 50′ 14" IGD

Budva je primorski grad na Jadranskom moru u Crnoj Gori. Grad ima oko 18.000 stanovnika i sjedište je opštine Budva. Područje oko grada, duž obale, poznato je i kao Budvanska rivijera. Rivijera je centar crnogorskog turizma, i poznata po pješčanim plažama, noćnom životu. Značajni turistički objekti se nalaze unutar mletačkih zidina iz 15. veka, koje okružuje budvanski Stari grad. Stari grad je bio teško oštećen u razornom zemljotresu 1979. godine, ali je potpuno obnovljen. U blizini Budve nalazi se turistički centar Bečići.

Budva je promenila mnoge osvajače, a najduže su se na području grada zadržali Mlečani i Austrijanci, koji su napustili grad 1918. godine.

Budva je stara oko 3.450 godina i jedan je od najstarijih gradova na Jadranskom moru

Istorija

Ilirsko-grčki tip šlema iz Budve (4-ti vek stare ere)

Utvrđeni grad na ovom prostoru je postojao još u doba antike. Istoričari vjeruju da je prvobitno bio ostrvo, koje se kasnije spojilo sa obalom i napravilo zemljouz.

Mada su Grci osnovali mnoge kolonije u Mediteranu, po svemu sudeći, u delu obale Jadranskog mora, na području današnje Crne Gore, nisu usjpeli u naseljavanju kolonista, iz razloga što im to nije dopuštalo domorodačko ilirsko stanovništvo. Umjesto toga, postojali su samo pojedini grčki tržišni centri - emporiji. Jedan od njih je, tokom VI. – V. vijeka prije nove ere, bio u Budvi (Butua). Prvi pomen ovog ilirskog grada nalazimo u V. vijeku prije nove ere, kod Sofokla, a Pseudo-Ksilaks navodi da se od njega do Drača putuje morem dan i noć, a kopnom tri dana. Zemlja ilirskog plemena Enhilejaca, na kojoj je osnovan grad Budva, pominje se još u mitovima vezanim za Kadmosa i Harmoniju, doseljenika iz grčke Tebe.

Kadmosov sin je po mitu imao ime Ilirios: eponim starih Ilira. Po jednom fragmentu Filona, koji navodi Stefan Vizantinac, Kadmos je došao među Enhilejce u grad Budvu, na volovskim kolima, da bi im (po podatku Apolodora) pomogao u ratu protiv drugih plemena Ilira ("Illyri proprie dicti"). Nakon ilirsko-rimskih ratova, Budva potpada pod vlast Rima. Konventi ili opida (oppida civium Romananorum) bila su naselja koloniziranih rimskih građana, doseljenih u Ilirik, odnosno kasniju provinciju Dalmaciju. Među takvim naseljima se pominje i Butua-Butuanum (Budva). Sem Italika, u ovim gradovima postoji i veći broj trgovaca, Grka i orijentalaca, a razvijeno zanatstvo utiče na formiranje zanatskih kolegija.

Razaranjem antičke Duklje od strane Avara i dolaskom Slovena, veliki broj romanizovanih starosjedioca se povukao u utvrđene primorske gradove. U ranom srednjem vijeku, Budva je vizantinski grad, sa grčkom vojnom posadom (garnizonom) i iliro-romanskim stanovništvom, a nastanjivali su je i grčki i italijanski trgovci. Sloveni žive po župama i bili su nekoliko vijekova podanici vizantijskog cara. Po osamostaljenju Dukljanske kneževine Budva ulazi u njen sastav, a kasnije i u sastav Kraljevine Duklje. Poslije 1181. u državi je Stefana Nemanje, Kraljevini Srbiji i Carstvu. Po uzoru na Dušanov zakonik, sačinjen je u vrijeme cara Stefana Uroša IV. Nemanjića – Statut grada Budve.

U kasnijem periodu, ovaj grad se nalazio pod vlašću Balšića, Crnojevića i Srpske despotovine. Koristeći prodore Turaka na Balkansko poluostrvo, Mlečani nijesu zauzimali velike posede odjednom. Dugim i strpljivim radom na terenu obećanjima su pridobijali "kuću po kuću".

Do 1435. godine srpskoj su despotovini, u primorju Zete, oduzeli sve, sem: Bara i Budve. Međutim, nakon prvog pada Srpske despotovine pod tursku vlast 1439., takvo stanje su iskoristili Mleci: preduhitivši Turke, do 1443. zauzimaju cio obalski pojas Donje Zete, od Bojane do Kotora. Tako su pod njihovu vlast pali i gradovi: Ulcinj, Bar i Budva. U predatim im mjestima, Mlečani su za rektore (načelnike) postavljali svoje plemstvo, u periodu od 1441. do 1797. godine Imena ovih rektora sačuvana su u mletačkom arhivu. Poslije pada Mletačke republike, Budva ulazi u sastav Austrougarske.

Stari Grad

Ime Stari Grad, Budva je nosila u srednjem vijeku. Većina arhitekture Starog Grada je venecijanskog porekla. Vrata, prozori, balkoni i mnoge druge stvari su rimskog stila Venecijanske Republike. Postoje četiri osnovne crkve u Starom Gradu. Prva je Svetog Ivana, koja je sagrađena u 7. vijeku i sve do ukidanja Budvanske biskupije bila je katedrala, druga Bogorodičina crkva (Santa Maria in Punta) koja datira iz 840., treća, Svete Trojice, koja je sagrađena 1804. godine i četvrta Svetog Save Osvećenoga. Venecijanski zidovi Starog Grada su zanimljiva turistička atrakcija.

Stari Grad je takođe poznat po zemljotresima koji su ga prilično oštetili 1979. godine. Pojedine kuće bile su potpuno srušene, a dio zidina napukao. Za kompletno saniranje kuća, ulica i bedema bilo je potrebno 8 godina (do 1987.).

Stanovništvo

Budva je administrativni centar opštine Budva, koja uključuje naselja Bečići i Petrovac.

Po posljednjem zvaničnom popisu stanovništva iz 2003. godine, općina Budva imala je 15.909 stanovnika, raspoređenih u 33 naseljena mjesta.

Nacionalni sastav:

Crnogorci - 7.211 (45,32%)
Srbi - 6.502 (40,86%)
Hrvati - 178 (1,11%)
nacionalno neopredijeljeni - 1.116 (7,01%)
ostali - 902 (5,70%)

Vjerski sastav:

pravoslavci - 14.142 (88,89%)
katolici - 423 (2,65%)
ostali - 394 (2,47%)
neopredijeljeni - 553 (3,47%)
ne vjeruju - 267 (1,67%)
nepoznato - 130 (0,85%)

Popis stanovništva 1991. - 11.710 stanovnika:

7,318 Crnogorci (62.49%)
2,631 Srbi (22.46%)
1,006 Jugosloveni (8.59%)
176 Muslimani (1.5%)
134 Hrvati (1.14%)
74 Albanci (0.63%)
371 ostali (3.19%)

Nacionalnost (2004.) - 16.095 stanovnika:

7.333 Crnogorci (45,56%)
6.510 Srbi (40,45%)
205 Muslimani (1,27%)
177 Hrvati (1,1%)
60 Albanci (0,37%)
32 Romi (0,23%)
22 Bošnjaci (0,14%)
460 ostali (2,86%)
1,153 nijesu izjašnjeni (7,16%)
138 nepoznati (0,86%)

Naseljena mjesta

Babilonija, Babin Do, Bečići, Blizikuće, Boreti, Brajići, Brda, Budva, Buljarica, Crvena Glavica, Čami Do, Čelobrdo, Čučuke, Drobnići, Dubovica, Đenaši, Ilino Brdo, Jaz, Kaluderac, Kamenovo, Katun Reževići, Košljun, Krapina, Krstac, Kuljače, Lapčići, Markovići, Miločer, Novoselje, Palestina, Petrovac na Moru, Perazića Dol (Perazić Dol - Perazića Do - Perazić Do), Ploče, Pobori, Podbabac, Podkošljun, Podostrog, Prijevor, Pržno, Rađenovići, Rafailovići, Rijeka Reževići, Sveti Stefan, Stanišići, Trsteno, Tudorovići, Viti Do, Zukovica.