Vukovarski kongres

Delegati drugog kongresa KPJ juna 1920. godine u radničkom domu u Vukovaru.

Drugi kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) održan je od 20. do 25. juna 1920. godine u Vukovaru. Ovaj kongres se često naziva i Vukovarski kongres.

Kongresu je prisustvovalo 374 delegata, koji su predstavljali preko 65.000 članova Partije i preko 208.000 članova Ujedinjenih sindikata. Na ovom Kongresu je došlo do sukoba između dve frakcije unutar Partije - revolucionarne i reformističke. Pošto je revolucionarna frakcija odnela pobedu, usvojen je novi Program partije i promenjen naziv u Komunistička partija Jugoslavije.

U novom Programu je istaknuto da je, kao članica Treće internacionale, Partija za proletersku revoluciju, rušenje buržoaskog društva i ustanovljenje diktature proletarijata. KPJ se izjasnila za stvaranje sovjetske republike Jugoslavije koja će ući u sovjetsku federaciju balkansko-podunavskih zemalja.

Pozadina: sukob dve frakcije

Tokom 1919. i 1920. godine došlo je do podele u vrhu Partije i sindikata na dve osnovne struje - revolucionarnu i reformističku (nazivane još i radikalna i oportunistička). Idejna pozicija reformista izražavala se u stavovima da je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca zaostala zemlja, sa nerazvijenom radničkom klasom i da u njoj ne postoje uslovi za revoluciju i da predstoji dug period društveno-ekonomskog razvitka na osnovama kapitalističkih društvenih odnosa, u kojem se radnička klasa mora boriti za poboljšanje svog položaja putem reformi. Polazeći od takvog stava reformisti su istupili protiv revolucionarnih koncepcija u politici Partije, protiv svih akcija koje vode zaoštravanju klasne borbe i revolucionarnim sukobima, protiv pristupanja Partije Komunističkoj internacionali i protiv podrške Sovjetskoj Rusiji. Za reformistička shvaćanja zalagali su se najvećim delom predratni sindikalni i partijski kadrovi formirani na vladajućim socijaldemokratskim shvatanjima Druge internacionale. Komunisti su branili revolucionarnu orijentaciju Partije sa pozicija Marksizma, koristeći se iskustvom Oktobarske revolucije i Lenjinovim učenjem o imperijalizmu kao umirućem stadijumu kapitalizma.

U proleće 1920. godine idejni sukobi izbili su svom oštrinom i diskusije između komunista i reformista počele su puniti stupce partijske i sindikalne štampe.

Izabrani rukovodioci

Na Drugom kongresu izabrano je novo Centralno partijsko veće, koje je imalo 16 članova. Za predsednike Centralnog partijskog veća su izabrani Pavle Pavlović i Jakov Lastrić, a za sekretare Sima Marković i Filip Filipović.

Članovi Centralnog partijskog veća, izabrani na Drugom kongresu KPJ:

Ivo Baljkas, Lazar Vukičević, Gojko Vuković, Đuro Đaković, Jovo Jakšić, Lovro Klemenčič, Vlada Marković, Sima Marković, Pavle Pavlović, Laza Stefanović, Živko Topalović, Mitar Trifunović Učo, Dušan Cekić, Filip Filipović, Đuro Cvijić, i Vladimir Čopić.

Posledice

Predizborna kampanja KPJ 1920. godine.

Partijska štampa o velikoj pobedi Komunističke partije Jugoslavije na opštinskim izborima 1920. godine.

Pošto je pobedu na Kongresu odnela revolucionarna frakcija, deo članova reformističke stuje, posebno iz Hrvatske, je odmah napustio Partiju, dok je drugi deo, naročito iz Srbije i Bosne, nastavio da deluju unutar Partije. Posle objavljivanja Manifesta opoizicije KPJ, septembra 1920. godine, preostali deo reformističke frakcije je isključen iz Partije.

Pobeda revolucionarne frakcije je imala velikog uticaja, ne samo na članstvo Partije, već i na Radnički pokret u celini, što su pokazali rezultati opštinskih izbora, avgusta i parlamentarni izbori, decembra 1920. godine, kada su komunisti osvojili 59 poslaničkih mandata. Pobeda revolucionarne frakcije je takođe uticala na vlasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca da donesu Obznanu, kojom je zabranjen dalji rad Komunističkoj partiji.

Vidi još

• Komunistička partija Jugoslavije

Vanjske veze

• (sh) Manifest komunisticke opozicije (1920)