Praindoevropljani

Mapa Praindoevropskih migracija od oko 4000 do 1000 pne u skladu sa Kurganskim modelom

.

Prema Anadolskoj hipotezi, neolitska ekspanzija od 5 - 7 milenijuma pne bila je jedina velika migracija Praindoevropljana

Praindoevropljani su hipotetički govornici rekonstruiranog indoevropskog prajezika, odnosno prahistorijski narod iz kalkolita (bakarnog doba)i ranog brončanog doba.

Nakon nekoliko stoljeća istraživanja, tokom druge polovine 20. stoljeća definirano je nekoliko teorija i hipoteza o indoeuropskoj pradomovini. U ovo pitanje uključena je lingvistika, arheologija i u posljednje vrijeme intenzivno genetika, u velikim i značajnim istraživačkim školama.

Indoevropljani nisu narod i ovaj se termin ne koristiti kao bilo kakva etnička ili rasna odrednica, kako se to često radilo tijekom posljednjeg stoljeća i nerijetko se još uvijek radi u političke svrhe, već se može koristiti isključivo kao lingvistička odrednica, za govornike indoevropskog prajezika, ili kao odrednica za populacije koje su naseljavale prostor i razvijali kulture, čije materijalne ostavštine tumačimo kao indoevropsku.

Pitanje tačne definicije ove problematike kompleksno je i tokom gotovo stotinu godina arheološkog promišljanja brojni su naučnici ponudili najrazličitije moguće definicije koje bi Indoeuropljane smjestile na određeni geografski prostor tokom određenog vremenskog perioda, odnosno izvorište koje bi objasnilo širenje i distribuciju indoevropskih naroda i jezika kakvu poznajemo kroz historiju i danas.

Prvu teoriju pod nazivom Kurganske teorije (ili stepska teorija), predložila je Marija Gimbutas. Ona smatra da je nastanak i širenje bakarnog doba u Evropu istovremeno predstavljao i migraciju Praindoevropljana sa prostora Jamna kulture u pontsko-kaspijskim stepama.

Prema anadolskoj teoriji, koju je predložio Colin Renfrew, domovina Praindoevropljana smještena je u Anadoliji, najkasnije do 6500. godine pne, čime su Praindoevropljani izjednačeni s nosiocima širenja neolita.

Armenska hipotezaArmensku hipotezu o domovini Praindoevropljana, zajednički su promovisali 1985. god. Gruzijac Tamaz V. Gamkrelidze i ruski lingvist Vyacheslav Ivanov, smatrajući da se Proto-indoevropski govorio za vrijeme 5-4. milenijuma pne. u istočnoj Anadoliji, južnom Kavkazu i sjevernoj Mesopotamiji.

Literatura

• Alfred Bammesberger, Theo Vennemann - Jezici u prahistoriji Evrope, 2003
• J.P. Mallory, Indoevropeizacija atlantske Evrope, Oxford, 2013, s.17–40.
• C. Renfrew, Archaeology and language, the puzzle of Indo-European origins (London, Penguin 1987).
• Luigi Luca Cavalli-Sforza, Genes, Peoples, and Languages (translated by Mark Seielstad) (New York, Penguin 2000).
• Brian Sykes, The seven daughters of Eve (London, Corgi Books 2001)
• Atkinson, Q. D., Nicholls, G., Welch, D. and Gray, R. D. (2005). From Words to Dates: Water into wine, mathemagic or phylogenetic inference? Transactions of the Philological Society, 103(2), 193-219.
• Watkins, Calvert. (1995) How to Kill a Dragon: Aspects of Indo-European Poetics. New York: Oxford University Press.
• Özdogan, Mehmet (October 2011). „Archaeological Evidence on the Westward Expansion of Farming Communities from Eastern Anatolia to the Aegean and the Balkans”. Current Anthropology 52 (Supplement 4): S415-S430. DOI:10.1086/658895. 

Vanjske veze

• Indo-European Roots Index, from The American Heritage® Dictionary
• Kurgan culture Arhivirano 2005-08-27 na Wayback Machine-u
• Indo-European Origins in Southeast Europe
• Russell D. Gray and Quentin D. Atkinson, Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin, Nature 426 (27.11. 2003) 435-439 Arhivirano 2007-04-02 na Wayback Machine-u