Izvorni kod stranice Adolf Loos

{{Infokutija umjetnik
|ime        = Adolf Loos
|pokret     = [[funkcionalizam]]
|slika      = Otto Mayer - Adolf Loos. (Fotografie um 1904) (cropped).jpg
|širina_slike   = 280px
|opis       = Foto portret Adolfa Loosa
|datum_rođenja    = [[10. decembar]] [[1870]] <br />[[Brno]], {{flag|Austro-Ugarska}}
|datum_smrti       = [[23. august]] [[1933]].<br />[[Beč]], {{flag|Austrija}}
|polje      = [[arhitektura]] - [[dizajn]]
|praksa     = [[Beč]]
|uticaj_na    = [[funkcionalizam]]
|uticaj_od   = 
|djela      = ''Kuća Steiner'', ''Palača Goldman & Salatsch'' (Looshaus)
}}
'''Adolf Loos''' punim imenom ''Adolf Franz Karl Viktor Maria Loos'' ([[Brno]], [[Austro-Ugarska]], [[10. decembar]] [[1870]]. - [[Kalksburg]] danas dio [[Beč]]a, [[23. august]] [[1933]]., [[Austrija]] <ref name=info/>) bio je [[Austro-Ugarska|austrougarski]] [[arhitekt]] jedan od pionira moderne [[arhitektura|arhitekture]], preteča [[Internacionalni stil|Internacionalnog stila]].
[[Datoteka:Looshaus Michaelerplatz.JPG|thumb|right|280px|Palača Goldman & Salatsch (Looshaus) na Michaelerplatzu [[Beč]]]]
Njegov esej - '''Ornament i zločin''' objavljen u Beču [[1908]]. predstavljao je [[manifest]] integralnog [[funkcionalizam|funkcionalizma]].<ref name=brit/> On se u njemu žestoko obrušio na sve [[eklekticizam|eklektične]] historicističke [[stil]]ove, prepune [[ornament]]a i nepotrebnih ukrasa, osobito na [[jugendstil]] i njegovu varijantu - [[Bečka secesija|Bečku secesiju]], koja je tad bila u modi. On je bio prvi bečki arhitekt koji je projektirao [[funkcionalizam|funkcionalističke]] građevine.

== Biografija ==
''Loos'' je rođen u [[Nijemci|njemačkoj]] porodici [[klesar]]a i zidara Adolfa Loosa ([[1831]].-[[1879]].) u tadašnjem Brünnu (današnje [[Brno]] u [[Češka|Češkoj]]) kad je imao devet godina, umro mu je otac, pa je njegova majka nastavila voditi posao.<ref name=info/> Srednjoškolsko školovanje mu baš nije išlo, pa je često mijenjao škole zbog loših ocjena, nakon svega jedne godine napustio je [[Benediktinci|benediktinsku]] [[gimnazija|gimnaziju]] u [[Melk]]u i nastavio na tehničkoj školi u [[Liberec]]u, da bi na kraju maturirao na tehničkoj školi u Brnu - [[1889]].<ref name=info/>

Nakon tog nastavio je studije na Tehničkom univerzitetu u [[Dresden]]u (koju je prekidao zbog vojnog roka) i Akademiji u [[Beč]]u gdje je studirao arhitekturu.
=== Američke godine ===
Nakon studija otišao je u [[SAD|Ameriku]] [[1893]], očevu bratu koji je živio u [[Philadelphia|Philadelphiji]]. U Americi je proveo tri godine, radivši kojekakve povremene sitne poslove, kao tapetar, po restoranima, pišući muzičke kritike. Američko iskustvo ipak mu je dobro došlo, jer je [[1893]]. posjetio [[Svjetska Kolumbijska izložba|Svjetsku Kolumbijsku izložbu]] u [[Chicago|Chicagu]], i [[St. Louis]] gdje se upoznao sa radom [[Louis Sullivan|Louisa Sullivana]] i [[funkcionalizam|funkcionalizmom]].<ref name=info/>
=== Bečke godine ===
Loos se vratio u Beč [[1896]]. kao čovjek od ukusa i intelektualne profinjenosti, odmah je ušao u krug bečke inteligencije. Postao je prijatelj tadašnjih vrhunskih itelektualaca [[Ludwig Wittgenstein|Ludwiga Wittgensteina]], [[Arnold Schönberg|Arnolda Schönberga]], [[Peter Altenberg|Petera Altenberga]] i [[Karl Kraus|Karla Krausa]].<ref name=info/> Ubrzo se etablirao kao preferirani arhitekt bečke [[buržoazija|buržoazije]].<ref name=info/>

Prva građevina koju je projektirao i koja ga je proslavila svojom geometrijskom jednostavnošću bila je ''Vila Karma'', u Clarensu, pored [[Montreux]]a, [[Švicarska]] ([[1904]].-[[1906]].).<ref name=brit/> U potrazi za [[mramor]]om posjetio je [[otok]] [[Skiros]] - [[1904]]. gdje se upoznao sa jednostavnom kubičnim arhitekturom [[Grčka|grčkih]] otoka.<ref name=info/> Nakon tog je projektirao [[1908]]. - ''Američki bar'' na bečkoj [[Kärntner Straße]], koja se tad počela oblikovati kao elitna ulica u centu Beča (Loos je i kasnije projektirao nekoliko dućana po [[Kärntner Straße]]).
[[Datoteka:American bar.jpg|thumb|left|240px|Američki bar u [[Beč]]u]].
Nakon tog je dobio zadatak da projektira kuću za porodicu Steiner u [[Beč]]u ([[1910]].), za koju neki [[Historija umjetnosti|historičari umjetnosti]] drže da je prva moderna građevina, na njoj je interesantna njena glavna fasada na kojoj je vješto simetrično izbalansirao kavadratične otvore.<ref name=brit/>
[[Datoteka:Adolf Loos, 1910, A1130 Wien, St. Veit-Gasse 10, Haus Steiner.jpg|thumb|left|240px|Kuća Steiner u [[Beč]]u]]
Njegov amblematski rad, po kojem je i danas najpoznatiji je ''Palača Goldman & Salatsch'' (danas zvana Looshaus) na bečkom trgu Michaelerplatz koju je izveo [[1910]].<ref name=brit/> To je monumentalna građevina [[Bečka moderna|bečke moderne]] jednostavne fasade od bijelog poliranog [[mramor]]a, bez ikakve dekoracije koju su tadašnji tadašnji Bečlije teško prihvatili pa su je pogrdno nazvali - ''Kuća bez obrva''. Protiv nje je bio i sam [[car]] [[Franjo Josip I.]] kojem je išla na živce, jer ju je svaki dan morao gledati iz svoje rezidencije u [[Hofburg]]u.
=== Rad izvan Austrije ===
Jedno kraće vrijeme od [[1922]]. Loos je živio u [[Pariz]]u, gdje je projektirao kuću za [[Dadaizam|dadaističkog]] pisca [[Tristan Tzara|Tristana Tzaru]] ([[1926]].) <ref name=brit>{{cite web
 | url =http://www.britannica.com/EBchecked/topic/347815/Adolf-Loos
 | title =''Adolf Loos''
 | accessdate = 9. 05. 2012
 | language=engleski
 | publisher=Encyclopædia Britannica Online
}}</ref> i ''Salon muške mode Knize'' na slavnoj [[Champs-Élysées]] [[1928]].
Pred kraj života ([[1930]].) projektirao je vilu za porodicu Müller u [[Prag]]u [[Čehoslovačka]].

Interesantno je spomenuti da je [[1917]]. sudjelovao na natječaju za [[zagreb]]ački Hotel Esplanade, ali njegov rad nije prošao, već rad njemačkog arhitekta Otta Rehniga.<ref name=pdf>{{cite web
 | url =http://www.regenthotels.com/regent/media/Zagreb/Other%20documents/PR-Povijest-hotela,-vazni-datumi,-nagrade.pdf
 | title =''Regent, Povijest hotela''
 | accessdate = 9. 05. 2012
 | language=engleski
 | publisher=Regent Esplanade
}}</ref>
=== Privatni život ===
Loosov privatni život bio je prava drama, kao mlad bio je pravi dendi, ženio se tri puta (sva tri braka trajala su kratko) prvi put [[1902]]. za mladu glumicu Carolinu Catherinu Obertimpfler, drugi put [[1919]]., za Elsie Altmann i treći put za Claire Beck [[1929]].<ref name=info/> Bio je slabog zdravlja, još [[1918]]. dijagnosticiran mu je [[Rak (bolest)|rak]] želuca, i otstranjen dio crijeva,<ref name=info/> ni sluh ga nije služio pa je pred kraj života bio gotovo gluh. Teško je osramoćen [[1928]]. kad je optužen za pedofiliju, tako da je umro potpuno osiromašan u 62 godini života u Sanatoriju Kalksburg.<ref name=info>{{cite web
 | url =http://eng.archinform.net/arch/122.htm
 | title =''Adolf Loos''
 | accessdate = 9. 05. 2012
 | language=engleski
 | publisher=archINFORM
}}</ref>

== Galerija ==
<center><gallery>
Datoteka:American Bar Adolf Loos Vienna 1908 01.jpg|<center>American Bar (Kärntner Bar) u Beču (1908.)
Datoteka:Adolf Loos, 1912-1913, A1130 Wien, Larochegasse 3, Haus Scheu, p1.jpg|<center>Kuća Scheu u Beču (1913.)
Datoteka:Adolf Loos, 1922, A1130 Wien, Schließmanngasse 11, Haus Rufer, p2.jpg|<center>Kuća Rufer u Beču (1922.)
Datoteka:Villa Muller 054.jpg|<center>Vila Müller u [[Prag]]u (1928.)
</gallery></center>

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Adolf Loos}}
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/347815/Adolf-Loos Adolf Loos (na portalu Encyclopædia Britannica Online)] {{en icon}}
* [http://eng.archinform.net/arch/122.htm Adolf Loos u bazi archINFORM]

{{Lifetime|1870|1933|Adolf Loos}}

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Austrougarski arhitekti]]