Buržoazija

Buržoazija (francuski: bourgeoisie) je izraz koji je u prošlosti i danas, ovisno o historijskom periodu i ideološkoj osnovi, označavao različite društvene grupe, odnosno klase.

Ovaj članak je dio serije:
Marksizam

Sociologija i antropologija

Kulturalna hegemonija

Izrabljivanje

Ideologija

Proletarijat

Ekonomija

Marksistička politička ekonomija

Historija

Kapitalistička proizvodnja

Klasna borba

Diktatura proleterijata

Izvorna akumulacija

Proleterska revolucija

Proleterska internacionala

Svjetska revolucija

Filozofija

Marksistička filozofija

Historijski materijalizam

Dijalektički materijalizam

Socijalizam

Analitički marksizam

Autonomni pokreti

Feministički marksizam

Humanistički marksizam

Strukturalni marksizam

Zapadnjački marksizam

Istaknuti marksisti

Kritike

Za ostale upotrebe, v. Buržoazija (razvrstavanje).

U najširem i najstarijem smislu izraz buržoazija je opisivao građanstvo, odnosno građansku klasu u feudalnim, a kasnije i kapitalističkim društvima. U tu grupu su se uključivali svi stanovnici srednjovjekovnih gradova koji nisu pripadali feudalnom plemstvu, ali su pak uživali slobodu i druge privilegije kojih su bili lišeni kmetovi.

Kasnije se, s razvojem urbanizacije, industrijske revolucije i kapitalizma građanstvo počelo diferencirati na vlastite klase različitog materijalnog statusa, a samim time i različitih političkih i drugih interesa. Izraz buržoazija je dobio uže značenje, odnosno počeo se odnositi na imućnije i utjecajnije predstavnike građanstva, uglavnom trgovce, veleobrtnike i vlasnike prvih industrijskih manufaktura.

Buržoazija se u feudalnim društvima smatrala srednjom klasom, ali je s vremenom njen ekonomski položaj ojačao na račun zemljoposjedničkog plemstva da bi ga s vremenom formalnopravno zamijenila, odnosno s njim se stopila kao nova vladajuća klasa. Tada je pojam buržoazije preuzeo marksizam koji je u buržoaziji suprostavio radničku klasu, odnosno proletarijat kao novu potlačenu klasu.

Marksizam je u buržoaziji kao vladajućoj klasi kapitalizma vidio izvor svih društvenih problema, te sebi zacrtao cilj da je ukloni kroz klasnu borbu i uvođenje diktature proletarijata u socijalizmu. Zbog svega toga je izraz buržoazija i buržuj u mnogim državama dobio pejorativno značenje, a i nakon nestanka komunizma u svakodnevnom govoru postao sinonim za sebičnost, bezdušnost i sirovi materijalizam.

U nekim drugim državama buržoazija je također dobila pejorativno značenje, ali više vezan uz nekadašnji status buržoazije kao srednje klase. Izraz buržoazija tamo označava osobe kojima nedostaje sofisticiranost bogatih, ali i autentičnost siromašnih slojeva, odnosno sličan je izrazu malograđanština.