1565
Godina
- Ovo je članak o godini 1565.
Godina 1565 (MDLXV) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1530-e 1540-e 1550-e – 1560-e – 1570-e 1580-e 1590-e |
| Godine: | 1562 1563 1564 – 1565 – 1566 1567 1568 |
| Gregorijanski | 1565. (MDLXV) |
| Ab urbe condita | 2318. |
| Islamski | 972–973. |
| Iranski | 943–944. |
| Hebrejski | 5325–5326. |
| Bizantski | 7073–7074. |
| Koptski | 1281–1282. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1620–1621. |
| • Shaka Samvat | 1487–1488. |
| • Kali Yuga | 4666–4667. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4201–4202. |
| • 60 godina | Yin Drvo Vo(l) (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11565. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- januar - Ivan Grozni optužuje iz Aleksandrove Slobode moskovske boljare za proneveru i izdaju i izjavljuje da će abdicirati; nakon što ga ovi mole za povratak, on traži apsolutnu vlast - nastaje period terora zvani Opričnina (do 1572).
- 26. 1. - Bitka kod Talikote: Dekanski sultanati potukli hinduističko Vidžajanagarsko carstvo.
- veljača - Snage ugarskog kralja Maksimilijana u kontranapadu na Ivana S. Zapolju - zauzeti Tokaj, Serenč i jesenas izgubljeni gradovi; u isto vrijeme u Carigradu dogovoreno produženje mira na osam godina i povratak većine mesta koje je Zapolja zauzeo[1].
- 13. 2. - Miguel López de Legazpi se iskrcao na filipinsko ostrvo Sebu, na kome će u aprilu biti osnovano prvo špansko naselje na arhipelagu (Cebu).
- 1. 3. - Osnovan Rio de Janeiro, pod nazivom São Sebastião do Rio de Janeiro.
- 13. 3. - Mir između Ugarske i Erdelja, Zapolja pravi teritorijalne ustupke, ali nakon što je sultan čuo za ugarsko zauzeće Tokaja i Serenča zapovjedio pomoć Zapolji.
- 18. 5. - Opsada Malte počinje iskrcavanjem otomanskih trupa na ostrvo, odbranu vodi Veliki majstor Malteškog reda Jean Parisot de la Valette.
- 4. 6. - Bosanski paša Mustafa-paša Sokolović sa 4.000 vojnika došao pod Krupu na Uni, grad brani Matija Bakić sa 28 ljudi [2].
- 23. 6. - Pad Krupe.
- 28. 6. - Mehmed-paša Sokolović postaje veliki vezir (do 1579), nakon smrti zemljaka Semiz Ali-paše.
- 30. 6. - Turske čete odbijene od Gradca kod Križevaca[3].
- 3. 7. - Ispred Susedgrada kmetovi razbili čete bana Erdedija i Franje Tahija koji je trebao preuzeti svoja kupljena prava u tom gradu[3] (ranije tokom godine Uršula Meknitzer je izbacila Tahijevu obitelj iz grada i uzela mu imovinu[4]).
- Korijen mržnje Franje Tahija prema kmetovima.
- 5. 7. - Smrtonosna pijavica u Carigradu[5].
- 25. 7. - Hrvatsko-slavonski sabor u Zagrebu, smjenjen banovac Ambroz Gregorijanec koji se sukobio s banom kod Susedgrada, pokreće se parnica protiv Uršule.
- 10. 9. - Ban Petar Erdedi porazio Turke Mustafa-paše Sokolovića kod Obreške[6]; za ovo je 11. 10. dobio grofovsku čast od kralja.
- 11. 9. - Opsada Malte okončana turskim porazom.
- septembar - Španci (Pedro Menéndez de Avilés) osnovali St. Augustine, Florida, najstarije još postojeće naselje u kontinentalnim SAD.
- 12. 10. - Pavao Bizanti postaje kotorski biskup.
Kroz godinu
uredi
- Obnovljena Pećka patrijaršija - živopisana Danilova priprata, novi ikonostasi[7].
- Obnovljena crkva manastira Savina[8].
- Pokret Šobota Popovića za povratak Srba u Tursku - pogubljen u Ljubljani jer je pomagao Turcima tokom borbi za Krupu[9].
- Kanun-namei-livai-Bosna - uređeno davanje spahijama i ostanak kmetova na zemlji[10].
- Conrad Gessner prvi dokumentovao upotrebu olovke (čist grafit se eksploatiše na engleskoj planini Grey Knotts).
- Holandsko i flamansko renesansno slikarstvo, Pieter Breughel Stariji: "Lovci u snijegu", jedna u nizu slika koje prikazuju periode godine.
Rođenja
uredi- Horacije Mažibradić, pjesnik († 1641)
- Ivan III Šubić Zrinjski, sin Nikole († 1612)
Smrti
uredi- 27. 4. - Ozana Kotorska, katolička blaženica (* 1493)
- 23. 6. - Matija Bakić, zapovjednik Krupe
- 9. 12. - Papa Pio IV. (* 1499)
- 13. 12. - Conrad Gesner, prirodoslovac (* 1516)
- Aloysius Georgieus (Lujo Đurašević), liječnik i kozmograf (* ca. 1520)
Reference
uredi- ↑ Klaić, 251
- ↑ Klaić, 252
- ↑ 3,0 3,1 Klaić, 254
- ↑ Klaić, 286
- ↑ Primeri tekstova, dopuna i prerada iz XVI veka, rastko.rs
- ↑ Klaić, 255
- ↑ Istorija Pećke patrijaršije, rastko.rs
- ↑ Dr Goran Komar, Svetouspenski manastir Savina u Meljinama kod Herceg-Novog, rastko.rs
- ↑ Vladimir Ćorović, Preokret u držanju Srba, rastko.rs
- ↑ Petar Kočić, Govori i interpelacije u Saboru BiH, rastko.rs
- Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)