ميري ڪيوري

ميري ڪيوري (Marie Curie)، پورو نالو ميري سالوميا اسڪلوڊوسڪا ڪيوري، پيدائش 7 نومبر 1867ع، وفات 4 جولاءِ 1934ع، هڪ پولستاني ۽ فرانسيسي ڪيميادان ۽ طبيعيات دان ھُئي جنھن تابڪاري تي تحقيق جي علمبرداري ڪئي. ھيءَ نوبل انعام کٽيندڙ پھرين عورت ھُئي، پھرين شخصيت ۽ پھرين عورت جنھن نوبل انعام ٻہ ڀيرا کٽيو ۽ واحد شخصيت جنھن ٻن سائنسي ميدانن مان نوبل انعام ماٹيو. ھن جو مُڙس، پيري ڪيوري، سندس نوبل انعام جو گڏيل کٽيندڙ، ھنن کي نوبل انعام کٽيندڙ پھرين پرٹيل جوڙي بٹائي ڇڏيو ۽ اُن سان گڏ پنج نوبل انعام کٽيندڙ ڪيوري فيملي ليگيسي بٹائي ڇڏيو. سال 1906ع ۾ ھيءَ پھرين عورت ھُئي جيڪا پئرس يونيورسٽي جي پروفيسر بٹي.

ميري ڪيوري 1920ع ۾

ماري ڪيوري جي ڄمڻ واري جاء، 16 فريٽا اسٽريٽ، وارسا، پولينڊ

ميري وارسا ۾ پيدا ٿي هئي، جيڪا هن وقت پولينڊ جي بادشاهت جو حصو هو، جيڪي روسي سلطنت جي ماتحت هئي. هن وارسا جي ڪلينسٽائن فلائنگ يونيورسٽي ۾ تعليم حاصل ڪئي ۽ وارسا ۾ پنهنجي عملي سائنسي تربيت شروع ڪئي. سال 1891ع ۾، 24 سالن جي عمر ۾، هوءَ پنهنجي وڏي ڀيڻ برونسلاوا جي پٺيان پيرس ۾ پڙهڻ لاءِ وئي، جتي هن اعليٰ درجا حاصل ڪيا ۽ پوءِ سائنسي ڪم سرانجام ڏنا. سال 1895ع ۾، هن فرانسيسي طبيعيات دان پيئري ڪيوري سان شادي ڪئي ۽ هن سان گڏ فزڪس ۾ سال 1903ع جو نوبل انعام کٽيو. هن طبيعيات دان، هنري بيڪيوريل سان گڏ "ريڊيو ايڪٽيويٽي"، هڪ اصطلاح جيڪا سندس متعارف ڪرايو، جي نظريي کي ترقي ڪرڻ لاء انهن جي شروعاتي ڪم، هن سان گڏ ڪيو. سال 1906ع ۾، سندس مڙس، پيئري ڪيوري پيرس جي گهٽي حادثي ۾ مري ويو. ماري سال 1911ع ۾ ڪيمسٽري ۾، ان جي عنصر پولونيم ۽ ريڊيم جي دريافت، جيڪا هن ٽيڪنڪ کي استعمال ڪندي، ريڊيوايڪٽيو آئسوٽوپس کي ڌار ڪرڻ دوران دريافت ڪيو، لاء نوبل انعام حاصل ڪيو. هن جي هدايتن تحت، دنيا جي پهرين اڀياس ريڊيويڪل آئوٽوپس جي استعمال سان علاج ۾ ڪيا ويا. هن 1920ع ۾ پيرس ۾ ڪيوري انسٽيٽيوٽ قائم ڪيو ۽ 1932ع ۾ وارسا ۾ ڪيوري انسٽيٽيوٽ قائم ڪيو؛ ٻئي اهم طبي تحقيقي مرڪز آهن. پهرين عالمي جنگ دوران، هن فيلڊ اسپتالن کي ايڪس ري سروسز مهيا ڪرڻ لاءِ موبائل ريڊيوگرافي يونٽ ٺاهيا. ميري ڪيوري سال 1934ع ۾ 66 سالن جي ڄمار ۾ فرانس جي پاسي (Haute-Savoie) جي سين سيلموز سينيٽوريم ۾ فوت ٿي وئي. سندس سائنسي تحقيق ۽ پهرين عالمي جنگ دوران فيلڊ اسپتالن ۾ ريڊيولوجيڪل ڪم جي دوران تابڪاري جي نمائش سبب اپلاسٽڪ اينميا (Aplastic anemia) ٿي ويو هو. سال 2011ع کي پولينڊ ڪيميا جي عالمي سال دوران ماري ڪيوري جو سال قرار ڏنو. هوء ڪيترن ئي سوانح عمري جي ڪم جو موضوع آهي.

زندگي ۽ ڪيريئر

پولينڊ جي هڪ ننڍي شهر ۾ رھندڙ، ماریي ڪيوري، ٽیوشن ڏئي گذارو ڪندي هئي. 19 ورهين جي ڄمار ۾ هو هڪ امیر خاندان جي ڏهه ورهين جي ڇوڪري کي پڙهائيندي هئي، ڇوڪري جو وڏو ڀاءُ هن ۾ دلچسپی وٺڻ لڳو، ظاهر آهي ته پاڻ به ڇوڪر طرف مائل ٿي. تنهنڪري ٻنهي شادی ڪرڻ جو فیصلو ڪيو. جڏهن ڇوڪري جي ماءُ کي ڄاڻ پئي ته اچي آسمان مٿي تي کنيائين، ميري کي ڪن مان پڪڙي پورچ ۾ اچي بيهاريائين. گوڙ ڪري نوڪر گڏ ڪري انهن جي سامهون بي عزت ڪيائين؛

"ڏسو هي ڇوري جنهن کي پائڻ لاءِ ڪپڙا ڪونهن 24 ڪلاڪن ۾ هڪ وقت ڍو تي کائڻ لاءِ ماني اسان به وٽان ٿي مليس، جوتن جي تري ۾ سوراخ اٿس. هي منهنجي پٽ سان شادي جي خواهش ٿي رکي. گهر ڌياڻي ٿيڻ گهري ٿي ڇا هي منهنجي ننهن سڏائڻ لائق آهي." 

سڀ نوڪر هن تي کلڻ لڳا. مائي ته لفظن جو زهر هاري هلي وئي. مانیا کي ائين محسوس ٿيو ته ڪنهن سندس مٿان تيزاب جو دٻو اونڌو ڪيو هجي. بي عزتي جي احساس وچان اتي پورچ ۾ بيٺي بيٺي هن فيصلو ڪيو ته زندگي ۾ ايتري ته عزت ۽ شهرت ڪمائيندس جو سڄو پولینڊ منهنجي نالي سان سڃاتو ويندو.

اهو سن 1891ع هو جڏهن هوءَ پولينڊ مان پيرس آئي. يونيورسٽي ۾ داخلا وٺي فزڪس پڙهڻ شروع ڪيائين. ھن محنت ڪئي 20، 20 ڪلاڪ پڙهندي هئي. ڪجهه رقم جمع ٿيل مان پنهنجو گذر سفر ڪندي رهي. ڪفايت سان هڪ شلنگ روز خرچ ڪندي هئي، گيس بجلي نالي ڪا سهولت ڪمري ۾ ڪانه هئس، پيرس جي سخت سيءَ واري موسم ۾ ڪوئلا به نه هئس جو ٻاري جسم گرم ڪري. هيٺان بستري تي پنهنجا سڀ ڪپڙا وڇائي، جسم مٿان ڪتاب ڪرسيون رکي ڏڪندي گذارو ڪندي هئي. لاڳيتو 5 سال ڊبل روٽي جي سڪل ٽڪرن ۽ مکڻ کانسواءِ هن ڪجهه نه کاڌو. ڪمزوري جو هي عالم هو ته بستري تي ويٺي ويٺي بي ھوش ٿي ويندي هئي. جڏهن هوش ايندو هئس ته چوندي هئي ته اک لڳي وئي، پاڻ کي آٿت ڏئي همٿ ڏيندي هئي. هڪ ڏينهن ڪلاس ۾ بي هوش ٿي وئي. ڊاڪٽر معائنو ڪري چيو ته هن کي دوا بدران هڪ گلاس کير جو ڏيو. نيٺ هن یونیورسٽی جي ئي هڪ سائنس دان سان شادی ڪئي، اهو سائنس دان به هن وانگر غريب هو، شادی جي وقت ٻنهي جو ڪل اثاثو ٻه سائیڪلون هيون. انهيءَ غربت دوران پی ایچ ڊی ڪري ورتائين. ماریا (ميڊيم ڪيوري) پی ایچ ڊی لاء دلچسپ موضوع چونڊيو، هن فيصلو ڪيو ته هو دنيا کي ٻڌائيندي ته یورینیم مان روشنی ڇو نڪرندي آهي، هي نه رڳو ڏکيو بلڪي اڻٿيڻو ڪم هو، پر هي تجربن ڪندي رهي. تجربن دوران هن هڪ اهڙو عنصر دریافت ڪيو جيڪو یورینیم جي ڀيٽ ۾ 20 لک ڀيرا وڌيڪ شعا پیدا ڪري پيو. اهي شعاع ڪاٺ، پٿر، ٽامي ۽ لوه مان پر دنيا جي هر شيء مان گذري پئي ويا. اها ڏاڍي اهم ايجاد هئي. مادام ڪيوري ان عنصر جو نالو "ریڊیم" رکيو. هي سائنس جي دنيا ۾ هڪ وڏو ڌماڪو هو. ماهر ريڊيم جو ثبوت گهرڻ لڳا. مانیا ۽ پائري هڪ پراڻو احاطو مسواڙ تي ورتو، جنهن جي نه ڇت مڪمل هئي نه فرش سڌو هو. هن ان ٽٽل ڦٽل آڳند ۾ هو چار سال لوهه وگهرائيندا رهيا. ٻنهي زال مڙسن اڪيلي سر 8 ٽن لوهه ڳاريو ۽ ان مان مٽر جي داڻي برابر ریڊیم حاصل ڪيو، چار سال هن جوڙي گرمي سردي سٺهي، پر هار نه مڃي، بٺي جي زهريلي دونهين ۾ مانيا جا ڦڦڙ خراب ٿي ويا، پر هو ڪم سان لڳل رهي. دنيا ڏٺو ته پولش ڇوڪري اڻٿيڻ جوڳو ڪارنامو ڪري ڏيکاريو. اهو ريڊيم، ڪينسر جي لکين مريضن لاء زندگي جو پيغام کڻي آيو. اڄ جنهن کي اسين شعائي علاج يا ريڊيو ٿراپي سڏيون ٿا، سو مادام ڪيوري جي ايجاد آهي. هي عورت دنيا جي واحد سائنس دان هئي، جنهن کي زندگي ۾ ٻه ڀيرا نوبل پرائز مليو، جنهن جي زندگی تي 30 فلمون ٺھيون ۽ سوين ڪتاب لکيا ويا. هن جي ايجاد سندس دنيا بدلائي ڇڏي، جڏهن کيس ڪروڙين ڊالرن جي انعام مليو، هن جو چوڻ هو ته مان پنهنجي ايجاد جا حق ان اداري کي ڏينديس جو اسپتال ۾ داخل ڪينسر ۾ مبتلا هڪ پوڙهي عورت جو علاج ڪندو. جي ها اها ساڳي پولش پوڙهي، جنهن هن کي ڪن مان وٺي گهران ڌڪاري ڪڍيو هو.

==ورثو==