بونڈ انرجی

علم کیمیا وچ بونڈ انرجی (یعنی بندھن دی توانائ) تو‏ں مراد حرارت دی اوہ مقدار ہُندی اے جو کسی سالمے ( molecules) دی مخصوص تعداد نو‏‏ں جدا جدا ایٹماں وچ تبدیل کر دے۔ ایہ مخصوص تعداد ۶.02214179×10^۲۳ مالیکیول اے جسنو‏ں اک Mole کہیا جاندا ا‏‏ے۔
جب دو یا زیادہ ایٹم آپس وچ مل کر متحد ہُندے نيں تو انہاں دے بیرونی ترین الیکٹراناں دے اتحاد تو‏ں اک کیمیائ بونڈ (chemical bond) وجود وچ آندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں وی کوئی کیمیائ بونڈ بندا اے تو توانائ یا حرارت خارج ہُندی اے تے نواں مرکب (یا کمپاونڈ) بندا ا‏‏ے۔ جے ایہ خارج شدہ حرارت دوبارہ مل جائے تو ایہ کیمیائ بونڈ حرارت جذب کر دے ٹُٹ جاندا اے تے ایٹم پھر تو‏ں جدا جدا ہو جاندے نيں۔ کیمیائ بونڈ جِنّا مضبوط ہو گا بونڈ انرجی وی اِنّی ہی زیادہ ہوئے گی تے بننے والے مولیکیول وچ ایٹماں دا درمیانی فاصلہ وی اِنّا ہی کم ہوئے گا۔

بائاں طرف دو عناصر A تے B دے درمیانی کالی لکیر کیمیائ بونڈ نو‏‏ں ظاہر کردی ا‏‏ے۔ بونڈ انرجی دے برابر حرارت جذب کر دے ایہ بونڈ ٹُٹ جاندا اے تے A تے B الگ الگ ہو جاندے نيں جسنو‏ں دائاں طرف دکھایا گیا ا‏‏ے۔ لال تیر دے نشان ایہ واضح کردے نيں کہ بونڈ ٹوٹنے اُتے دونے ایٹماں نو‏‏ں اپنا اپنا الیکٹرون واپس مل جاندا ا‏‏ے۔ A تے B اُتے نقطے انہاں الیکٹراناں نو‏‏ں ظاہر کردے نيں جنہاں تو‏ں ایہ بونڈ بنا سی ۔

بائاں طرف ہائیڈروجن دا اک ایٹم دکھایا گیا ا‏‏ے۔ ایسے دو ایٹماں دے درمیان سنگل نو‏‏ں وہلینٹ بونڈ بننے تو‏ں ہائیڈروجن دا اک مالیکیول H₂ بن جاندا اے جس وچ دونے ایٹماں دے الیکٹران شرکت کردے نيں۔

قدرتی گیس میتھین methane دے ہر مولیکیول وچ پنج ایٹم ہُندے نيں جو چار کیمیائ بونڈ تو‏ں آپس وچ جڑے ہوئے ہُندے نيں۔ انہاں پانچاں ایٹماں نو‏‏ں الگ الگ کرنے دے لئی کل 396 کلو کیلوری فی مول دی ضرورت ہُندی ا‏‏ے۔ یعنی اک کاربن ہائیڈروجن بونڈ توڑنے دے لئی اوسطاً 99 کلو کیلوری دی ضرورت ہُندی اے جو اس بونڈ دی بونڈ انرجی ا‏‏ے۔

بونڈ انرجی Bond-dissociation energy دا اوسط ہُندی ا‏‏ے۔

کیمیائ بونڈ دی اقسام

ایٹم دے بیرونی ترین الیکٹران آپس وچ مل کر تن طرح دے بونڈ بناندے نيں یعنی ‎آئیونک بونڈ، کوویلنٹ بونڈ تے کوآرڈینیٹ کویلنٹ بونڈ اس طرح مولیکیول وجود وچ آندے نيں۔ مولیکیول وی اک دوسرے دے لئی کشش رکھدے نيں جس تو‏ں تن طرح دے ہور بونڈ بن سکدے نيں جو ,Non polar interactions, Polar interactions تے Hydrogen bonds کہلاندے نيں۔

کیمیایئ بونڈ وچ

• covalent bond مضبوط ترین بونڈ ہُندے نيں۔ سنگل کویلینٹ بونڈ دی بونڈ انرجی 60 تو‏ں 110 کلو کیلوری فی مول ہُندی اے جدو‏ں کہ ڈبل دی 150 تے ٹرپل دی 200 ہُندی ا‏‏ے۔
• ionic bond اس تو‏ں کافی کمزور ہُندا اے تے اوہدی بونڈ انرجی 4 تو‏ں 8 کلو کیلوری فی مول ہُندی ا‏‏ے۔
• hydrogen bond دی بونڈ انرجی 4 تو‏ں 5 کلو کیلوری فی مول ہُندی ا‏‏ے۔
• polar interaction دی بونڈ انرجی 2 تو‏ں 3 کلو کیلوری فی مول ہُندی ا‏‏ے۔
• non polar interaction یا hydrophobic interaction دی بونڈ انرجی اک کلو کیلوری فی مول ہُندی ا‏‏ے۔

کوویلنٹ بونڈ دی اقسام سنگل کوویلنٹ بونڈ ڈبل کوویلنٹ بونڈ ٹرپل کوویلنٹ بونڈ‎

Bond	Bond	Bond-dissociation energy		Comment
		(kcal/mole)	(kJ/mole)
C-H	C-H bond	98	410	C-H bond strength affected by substituents (see next table)
C-F	C-F bond	117	490	one of the strongest single bonds to carbon
C-Cl	C-Cl bond	79	331	more labile than C-H and C-F bonds, chlorocarbons degrade photochemically
C-Br	C-Br bond	69	285	weaker than C-Cl bonds bromocarbons are often labile and are useful fire retardants
C-C	C-C bond	83-85	348-356	strong, but weaker than C-H bonds, routinely broken by thermal cracking
Cl-Cl	chlorine	58	242	indicated by the yellowish colour of this gas
Br-Br	برومین	46	192	indicated by the brownish colour of Br2 source of the Br. radical
I-I	آیوڈین	36	151	indicated by the purplish colour of I2 source of the I. radical
H-H	ہائیڈروجن	104	436	strong, nonpolarizable bond cleaved only by metals and by strong oxidants
O-H	hydroxyl	110	460	comparable to strength of O=O and C-H bonds
O=O	آکسیجن	119	497	strong bond, but O-H bonds are of comparable strength
N≡N	نائٹروجن	226	945	نائٹروجن (N2) دے مولیکیول وچ بے حد مضبوط ٹرپل بونڈ ہُندا اے اس لئی نائٹروجن دے مولیکیول نو‏‏ں توڑ کر امونیا بنانے وچ وڈی توانائی خرچ کرنی پیندی ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• nuclear binding energy