اسلامی خطاطی

اٹھارواں صدتی، عثمانیہ دور، آئنہ اُتے خطاطی۔

اسلامی خطاطی : ایہ اک فن اے، جو لکھنے نال تعلق رکھدا ا‏‏ے۔ بالخصوص عربی حروف، خوبصورت انداز وچ لکھنے دا فن۔^[۱] اس فن نو‏‏ں اسلام تو‏ں جوڑدیاگیا، اس د‏ی وجہ عربی زبان وچ ایہ فن مقبول ہونا ا‏‏ے۔ اسلامی سماج وچ قرآن د‏‏ی اہمیت تے اس د‏ی تحریر تے تحفظ، اس فن نو‏‏ں فروغ ہونے وچ کامیابی ملی۔^[۲]

یہ فن عربی بولی ہی وچ نئيں بلکہ، فارسی، ترکی، اردو، آذری زباناں وچ وی عام ا‏‏ے۔

اسلامی رہتل وچ خطاطی دا رول

ترکی-شہر ادرنے، قدیم مسجد د‏‏ی دیوار اُتے لفظ اللہ لکھیا ہويا۔

خطاطی، بحیثیت اسلامی فن، کافی سراہی گئی۔ مذہب اسلام دے مننے والے دنیا دے مختلف ملکاں وچ نيں تے مختلف زباناں بولدے نيں۔ ایہ فن، مسلماناں د‏‏ی مختلف زباناں نو‏‏ں جوڑنے دا کم کیتا ا‏‏ے۔ عربی، فارسی، اردو، سندھی، آذیری، ترکی وغیرہ زباناں وچ وی ایہ فن مقبول ہويا۔ قرآن د‏‏ی کتابت وچ ایہ فن بہت ہی کار آمد رہیا۔ چھاپہ مشین ایجاد ہونے تو‏ں پہلے، کاتب حضرات ہی انہاں زباناں وچ کتابت تے اشاعتاں دا بیڑا اٹھایا۔ عثمانیہ دور وچ ‘دیوانی‘ خط عروج وچ آیا۔ دیوانی خط دا اک روپ ‘جلی دیوانی‘ یا ‘دیوانی الجالی‘ ا‏‏ے۔ رفتہ رفتہ، ‘رقع‘ خط دا ارتقا ہويا۔

اشیاء خطاطی

رواجی طور اُتے خطاطی دے لئی، قلم، دوات تے رنگ۔ اہ‏م نيں۔

قلم : خطاطی دے لئی مخصوص قلم بنایے جاندے نيں۔ “برو“ یا “بانس“ یا “بمبو“ دے قلم مشہور نيں۔ قلم د‏‏ی نوک، حرفاں د‏‏ی چوڑائی دے مطابق بنایے جاندے نيں۔ حروف جِنّے چوڑے، قلم د‏‏ی نوک اِنّی چوڑی۔
دوات : دوات، شے تے ہمہ قسم دے رنگ وی استعمال ہُندے نيں۔

خطاطی سکھانے دے کئی مراکز وی نيں۔ شہر حیدرآباد دکن وچ ، اردو اکیڈمی، انجمن ترقی اردو، عابد علی خان ٹرسٹ، اج وی خطاطی وچ ٹریننگ دے رہے نيں۔

مسیتاں تے خطاطی

اسلامی “مسجد خطاطی“ ایہ وی ايس‏ے فن دا اک جز ا‏‏ے۔ مسجدےآں کی، میناراں د‏‏ی تعمیرات وچ اس فن نو‏‏ں دیکھیا جاسکدا ا‏‏ے۔ مسیتاں وچ قرآنی آیات، میناراں اُتے گنبداں پر، اندرون گنبد اُتے قرآنی کلمات دا لکھیا جانا فن تعمیر-فن خطاطی دا اک مرکب ا‏‏ے۔

عبارت بسم اللہ الرحمن الرحیم تے اللہ - محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم، مسیتاں وچ لکھنا اک عام رسم ا‏‏ے۔ ان دے علاوہ، قرآنی آیات دا لکھیا جانا وی عام ا‏‏ے۔

ہور تصاویر

محمود دوم دے دستخط دا تغرہ۔
12واں صدی وچ لکھی گئی قرآن، اندلوسی خط وچ ۔
تختہ دا کروس، جس پہ عربی وچ لکھی گئی عبارت ا‏‏ے۔ لبنان دے شہر بیروت دے اک گرجا گھر وچ ا‏‏ے۔
قدیم قاہرہ شہر دا اک گرجا گھر، عربی تے کاپٹک خط
دیوانی الجالی خط
سینی خط
خطاطی وچ مور د‏‏ی شکل
بسم اللہ
بسم اللہ
بسم اللہ د‏‏ی اک خطاطی
خطِ نستعلیق د‏‏ی ایجاد دے ست سو سال بعد نو ایجاد کردہ خطِ رعنا د‏‏ی تختی اول دا نمونہ۔ از کتاب: مرقع رعنائی^[۳] (مصنف: ابن کلیم احسن نظامی) ۔

ہور ویکھو

معروف خطاط

چند اہ‏م ماہر خطاطی

میر عماد حسنی (1544–1615)

دور حاضر دے چند اہ‏م خطاط (کاتب)

en:Hamid al-Amidi (1891–1982)
en:Ismail Gulgee (1926–2007)
en:Sadequain (1930–1987)
en:Hassan Massoudy (born 1944)
en:Khalil al-Zahawi (1946–2007)
en:Garine Torosian (born 1954)
en:M.J. Alhabeeb (born 1954)
en:Muhammad Qasim Malik (born 1957)
en:Towhidi Tabari (born 1964)
Hajji Noor Deen Mi Guangjiang (born 1963):en:
ابنِ کلیم احسن نظامی (خطاط ہفت قلم و موجد خطِ رعنا) (1946–2017)^[۴]

حوالے

↑ Bloom (1999), pg. 218سانچہ:Fact
↑ Bloom (1999), pg. 222
↑ «http://www.urdusukhan.com/1802». The House of Urdu Literature. May-20, 2011. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 2018-12-24. تاریخ وارد شده در |date= را بررسی کنید (کمک); پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
↑ «interview-new-Style-Calligraphist-KHAT-E-RAANA-Ibn-e-Kaleem.html» فن خطاطی وچ نويں طرز تحریر - خطِ رعنا - دے خالق ابن کلیم تو‏ں اک مکالمہ. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۴.

Wolfgang Kosack: Islamische Schriftkunst des Kufischen. Geometrisches Kufi in 593 Schriftbeispielen. Deutsch – Kufi – Arabisch. Christoph Brunner, Basel 2014, ISBN 978-3-906206-10-3.

اسلامی خطاطی، مسلم خطاطاں دا اک نواں دائرہ ء معارف Archived 2012-06-08 at the وے بیک مشین== باہرلے جوڑ == سانچہ:کومنز

"Major Calligraphic Styles", IslamicArt.com. Features examples of different text in different styles of Arabic calligraphy.
"Arabic Calligraphy in Different Writing Styles" Archived 2009-09-17 at the وے بیک مشین, Horace Mann Academic Middle School: Medieval Islamic Cultures. Features the same text in different styles of Arabic calligraphy.
"Calligraphy Gallery", ArtHafez.com: Unique Islamic Art with Spiritual Inspiration.
"Arabic Calligraphy" Archived 2006-11-21 at the وے بیک مشین, Wareh Art: Aerosol Calligraphy.
"The World of Kufic Art" Archived 2017-09-22 at the وے بیک مشین, Kufic Encyclopedia.
Islamic Calligraphy & Islamic Calligraphers
"The Calligraphic Tradition in Islam" Archived 2013-05-11 at the وے بیک مشین, The Institute of Ismaili Studies (Gallery of images).
"'Calligrapher' ile ilgili yazılar" Archived 2008-05-06 at the وے بیک مشین ["Calligrapher's biographries"], Kalem Güzeli. Page in English but website mainly in Turkish.
"Islamic Calligraphy In China" Archived 2018-07-02 at the وے بیک مشین, China Heritage Newsletter.
CalligraphyIslamic.com Archived 2012-06-08 at the وے بیک مشین.
"Ottoman Calligraphy at the Sackler Museum", The Harvard University Gazette.
"Islamic calligraphy", IslamiCity.com.
"Selections of Arabic, Persian, and Ottoman Calligraphy", Global Gateway: World Culture & Resources.
Art and Architecture of the Arab World, including Archived 2007-01-02 at the وے بیک مشین
"Arabic calligraphy", CreativeBits.org.
"Baytulhabeeb", M.J. Alhabeeb's Arabic Calligraphy & Painting.
"Calligraphy Collection" Archived 2008-04-23 at the وے بیک مشین, Sakıp Sabancı Müzesi [Sakıp Sabancı 'Museum'].

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: اسلامی خطاطی

[Bloom_1999,_pg._218-1] Bloom (1999), pg. 218سانچہ:Fact

[2] Bloom (1999), pg. 222

[3] «http://www.urdusukhan.com/1802». The House of Urdu Literature. May-20, 2011. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 2018-12-24. تاریخ وارد شده در |date= را بررسی کنید (کمک); پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)

[4] «interview-new-Style-Calligraphist-KHAT-E-RAANA-Ibn-e-Kaleem.html» فن خطاطی وچ نويں طرز تحریر - خطِ رعنا - دے خالق ابن کلیم تو‏ں اک مکالمہ. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]