Taormina

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Taormina (Taurmina an sicilian) a l'é un comun dla Sicilia ëd 10.863 abitant, an provincia ëd Messin-a, scasi al confin ëd la provinsa ëd Catania. A resta an sle còste dël mont Tauro, an sna trassa ch'as afacia an sla rivera jònica. A l'é un-a dle distinassion torìstiche prinsipaj ëd Sicilia; a l'é dotà ëd na rej d'obergi rafinà e fonsionaj. Stòria Tauromenion a l'é stàit fondà da coj ch'a j'ero scapà e a sërcavo arpar dai massacr e da la distrussion ëd Naxos dël 404 aGC, euvra dël siracusan Dionis ël Vej. Ël fondador ëd la sità a l'é stàit Andròmach, ël pare dlë stòrich Timeo, che dël 358 aGC a l'ha radunà jë dzorvivù ëd Naxos e a l'ha creà Tauromenion an sle còste dël mont Tauro. La creassion d'ës neuv sit grech ant la part oriental ëd l'ìsola a l'ha arpossà ancor pì a l'anterior le gent sìcule, già obligà da l'ariv dij prim colon a bandoné le zòne costiere për anstalesse an sj'avzin riliev dij Peloritan. Tauromenion a l'é mai stàit na sità tut afàit autònoma. Ij grech e ij cartaginèis a l'han faje soens patì dij ravage. A l'ancamin dla prima guèra pùnica, la sità a l'é aliasse ai roman, ch'a l'han ocupala apress la mòrt ëd Jeron II e a l'han daje ël tìtol ëd sità federà. Durant tuta l'época roman-a, Tauromenion a l'é stàit teatro d'amportant aveniment ëstòrich, coma la guèra dij serv dël 132 aGC. Ant ël perìod bisantin, la sità a l'é vnùita un dij prinsipaj rampar ëd l'ìsola contra ël perìcol ëd n'anvasion àraba; dël 902 na gran part ëd soa popolassion a l'é stàita massacrà da j'àrabo mnà da Ibrahim, che dnans a chèich dzorvivù a l'ha divorà ël cheur dël vësco Procòpi apress d'avèj rancalo via da sò còrp. Tauromenion a l'ha avù un perìod ëd pas na vira arcostruì dai cristian ant ël 913. Dël 962 a l'é passà torna sota la dominassion dj'àrabo, ch'a l'han ciamalo Almoezia, dal nòm dël conquistador Al-Muizz. Dël 1079 Rugé d'Autavila a l'é riussì a arpijé la sità a j'àrabo, apress sinch mèis d'assedi. Ij norman a l'han arcostruì e fàit vnì pì bela la sità ëd Taormin-a, vnùita a esse n'amportant sènter econòmich e comersial. Dël 1282, a l'arvira dij vespr, la sità a l'é restà fidela a la Spagna, butandse da la part ëd j'aragonèis. Durant l'arvira ëd Messin-a dël 1675, a l'é torna stàita fidela a la Spagna, bele che ocupà dai soldà fransèis ëd Luis XIV. Durant l'arsorgiment, Filangeri a l'é dventà duca ëd Taormin-a séghit al contratach borbonèis dël 1848. Manifestassion Ant ël mèis ëd maj a-i è la Festa dël carton sicilian; d'istà as dësrolo dle manifestassion al teatro grech. L'artisanà Soa produssion artisanal a l'è bondosa: siràmiche, porslan-e, paja, bòsch, tëssù, brodarìe. Leu d'anteresse La stra dla spassgiada a l'é cors Umbert, anté ch'a-i son tanti negòssi d'artisanà ch'a smon-o dij prodot locaj e dj'arcòrd pr'ij torista. Palass Palass Corvaia Palass Ciampoli Cese La catedral La cesa ëd Sant Agustin Ël teatro grech 'Me ch'a l'è al di d'ancheuj a l'é d'época roman-a (II sécol aGC) cand le struture atuaj as son dzorponusse a cole dël perìod elenìstich. J'orìgin antiche dël teatro a son testimonià da dj'anscrission an sle gradinà e le reste d'un cit templi sacrificà durant l'angrandiment ëd la fòssa fàit a l'época roman-a. A-i resto dle marche dj'adatament fàit për përmëtte jë spitàcoj dij gladiator. Aministrassion Ël sìndich a l'é Mauro Passalacqua (dal 16/06/2008). Anliure esterne Ël teatro grech Sit istitussional

Aiuto per la lettura Ayuda para la lectura Help for Reading Rintré ant la Piòla Contaté j'Aministrator Lìber për Amprende Coression ortogràfica Tastadura piemontèisa Portaj e Proget Agiut pr'ij Contributor Travajòt sempi