Chropiatka cuchnąca
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
chropiatka cuchnąca |
| Nazwa systematyczna | |
| Thelephora palmata (Scop.) Fr Syst. mycol. (Lundae) 1: 432 (1821) | |
Chropiatka cuchnąca (Thelephora palmata (Scop.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny chropiatkowatych[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Thelephora, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1772 r. Joannes Antonius Scopoli nadając mu nazwę Clavaria palmata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Thelephora[1]. Synonimy naukowe[2]:
- Clavaria palmata Scop. 1772
- Merisma foetidum Pers. 1797
- Merisma foetidum Pers. var. foetidum
- Merisma palmatum (Scop.) Pers. 1822
- Phylacteria palmata (Scop.) Pat. 1900
- Ramaria palmata (Scop.) Holmsk. 1790
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami chropiatka palmiasta i pleśniak gałęzisty[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Krzaczkowato rozgałęziony o wysokości do 10 cm, bez wyraźnego głównego trzonu. Gałązki gęste, o końcach spłaszczonych z ząbkami. Powierzchnia gładka o barwie ciemnobrązowawej, czekoladowobrązowej lub rdzawo-brązowej, często z fioletowym odcieniem. W młodości końce odcinków mają białawe zakończenia[4][5].
Czarnobrązowy, bardzo ścisły i łykowaty, o nieprzyjemnym zapachu czosnku lub zgniłej kapusty. Czasami jednak brak zapachu. Po wysuszeniu staje się kruchy[6][4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki brązowe, nieregularnie graniaste o rozmiarach 8–12 × 7–9 μm. Powierzchnia z krótkimi kolcami o rozmiarach 0,5–1,5 μm[5]. Podstawki o rozmiarach 70–100 × 9–12 μm i 2–4 sterygmach. Cystyd brak. Strzępki o szerokości 3–9 μm ze sprzążkami, często z wtórnymi przegrodami. W obłoczni strzępki zagęszczone, często na końcach odcinków strzępki są sterylne[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Chropiatka cuchnąca jest szeroko rozprzestrzeniona. Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji i Australii[7]. W Polsce jest dość pospolita[6], ale znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych w Niemczech i Holandii[3].
Rośnie przeważnie grupami w lasach iglastych i mieszanych, wśród mchów i igliwia, zwłaszcza pod sosnami. Pojawia się od lipca do listopada[3].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Najbardziej podobna jest chropiatka kwiatowata (Thelephora anthocephala). Ma podobne, krzaczkowate owocniki, ale mniejsze, czasami przypominające koronę kwiatu. Nie wydzielają zapachu[4]. Występuje w lasach liściastych[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Mycobank [online] [dostęp 2015-12-10].
- ↑ a b Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby : przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 192. ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2015-12-05] (ang.).