Stara Kiszewa (gmina)

Stara Kiszewa
	gmina wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kościerski
TERC	2206082
Wójt	Andrzej Hinc
Powierzchnia (2021)	212,7 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 6842
• gęstość	31 os./km²
Nr kierunkowy	58
Tablice rejestracyjne	GKS
	Adres urzędu:ul. Ogrodowa 1; 83-430 Stara Kiszewa
Szczegółowy podział administracyjny
	Położenie na mapie Polski Stara Kiszewa
	Położenie na mapie województwa pomorskiego Stara Kiszewa
	53°59′N 18°10′E/53,990000 18,169167
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Stara Kiszewa – gmina wiejska, położona w południowej części województwa pomorskiego – w powiecie kościerskim, w pasie Pojezierza Pomorskiego – 18°10'E i 53°59'N. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Północno-zachodnia część gminy należy do Kaszub; centralna, południowa i wschodnia do Kociewia. Naturalną granicę pomiędzy tymi jednostkami stanowi dolina największej rzeki gminy – Wierzycy.

Gmina Stara Kiszewa zajmuje powierzchnię 213 km² (ok. 2017), w tym 47% użytków rolnych i 41% lasów^[2].

W skład gminy wchodzi 20 sołectw: Bartoszylas, Chwarzenko, Chwarzno, Czerniki, Foshuta, Góra, Górne Maliki, Kobyle, Konarzyny, Lipy, Nowe Polaszki, Nowy Bukowiec, Olpuch, Pałubin, Stara Kiszewa, Stare Polaszki, Stary Bukowiec, Wilcze Błota Kościerskie, Wygonin, Zamek Kiszewski.

Siedziba gminy to Stara Kiszewa.

Sąsiadnie gminy: Kościerzyna, Liniewo, Skarszewy, Zblewo, Kaliska, Czersk, Karsin^[3].

Według danych z 30 czerwca 2004 roku gminę zamieszkiwało 6229 osób^[4]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 6716 osób^[5].

Położenie

Gmina Stara Kiszewa na tle województwa pomorskiego

Gmina Stara Kiszewa leży w południowo-wschodniej części powiatu kościerskiego. Graniczy z gminami powiatu kościerskiego: Karsin, Kościerzyna i Liniewo, a także Czersk w powiecie chojnickim, Kaliska, Skarszewy i Zblewo w powiecie starogardzkim.

Gmina leży na terenie trzech mezoregionów: Pojezierze Kaszubskie, Pojezierze Starogardzkie oraz Bory Tucholskie.

Ochrona przyrody

Oprócz tego na terenie gminy znajdują się cztery pomniki przyrody^[6]:

400-letni dąb szypułkowy w Lipach,
200-letni kasztanowiec w Górze,
120-letnia wierzba krucha w Starym Bukowcu,
200-letni jesion wyniosły w Chwarzenku.

Demografia

Tablice informacyjne rezerwatu przyrody Krwawe Doły

Grzybno – najmniejsza miejscowość w gminie

Tab. 1. Dane z 31 grudnia 2021 roku^[1].

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	6842	100	3 274	47,9	3 568	52,1
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	31		ok. 15		ok. 16

Miejscowości

Tab. 2. Miejscowości podstawowe oraz ich integralne części w administracji gminy Stara Kiszewa, z wyrażeniem ich położenia geograficznego.
Identyfikator SIMC	Nazwa miejscowości	Rodzaj miejscowości	Miejscowość podstawowa	Położenie geograficzne
0172758	Ruda	część wsi	Bartoszylas	53°59′42″N 18°04′49″E/53,995000 18,080278
0172764	Samanica	część wsi	Bartoszylas	53°58′21″N 18°07′17″E/53,972500 18,121389
0172818	Kozia	część wsi	Chwarzno	53°58′34″N 18°10′03″E/53,976111 18,167500
0172824	Pionki	część wsi	Chwarzno	53°58′02″N 18°10′55″E/53,967222 18,181944
0172876	Dubryk	część wsi	Górne Maliki	53°58′44″N 18°15′31″E/53,978889 18,258611
0172913	Lisewo	część wsi	Konarzyny	53°58′20″N 18°06′36″E/53,972222 18,110000
0172920	Madera	część wsi	Konarzyny	53°58′25″N 18°05′39″E/53,973611 18,094167
0172936	Pikowo	część wsi	Konarzyny	53°57′39″N 18°02′59″E/53,960833 18,049722
0172942	Tramkule	część wsi	Konarzyny	53°57′17″N 18°04′28″E/53,954722 18,074444
0172994	Zomrze	część wsi	Lipy	53°57′33″N 18°14′56″E/53,959167 18,248889
0173031	Kozi Rynek	część wsi	Nowe Polaszki	54°02′42″N 18°09′10″E/54,045000 18,152778
0173048	Warszawa	część wsi	Nowe Polaszki	54°02′24″N 18°07′03″E/54,040000 18,117500
0173137	Kalk	część wsi	Stara Kiszewa	53°59′05″N 18°08′11″E/53,984722 18,136389
0173143	Portugala	część wsi	Stara Kiszewa	53°59′37″N 18°07′59″E/53,993611 18,133056
0172959	Bąk	osada		53°56′36″N 18°01′33″E/53,943333 18,025833
0173077	Bestra Suka	osada		54°01′03″N 18°01′51″E/54,017500 18,030833
0172787	Chrósty	osada		54°02′23″N 18°05′24″E/54,039722 18,090000
0173083	Cięgardło	osada		53°59′25″N 18°02′41″E/53,990278 18,044722
0172853	Nowy Dworzec	osada		53°59′26″N 18°18′38″E/53,990556 18,310556
0173090	Olpuch-Dworzec	osada		53°59′38″N 18°01′22″E/53,993889 18,022778
0172965	Drzewiny	osada leśna		53°55′42″N 18°05′12″E/53,928333 18,086667
0172971	Grzybno	osada leśna		53°55′38″N 18°03′29″E/53,927222 18,058056
0173172	Łasinek	osada wsi	Stary Bukowiec	54°00′45″N 18°02′46″E/54,012500 18,046111
0173203	Nowiny	osada wsi	Wygonin	53°57′05″N 18°07′05″E/53,951389 18,118056
0173108	Wdzydze-Wymijanka	przysiółek wsi	Olpuch	54°01′38″N 18°01′05″E/54,027222 18,018056
0172741	Bartoszylas	wieś		53°59′27″N 18°06′04″E/53,990833 18,101111
0172770	Bożepole Szlacheckie	wieś		53°58′32″N 18°13′51″E/53,975556 18,230833
0172793	Chwarzenko	wieś		54°00′23″N 18°07′49″E/54,006389 18,130278
0172801	Chwarzno	wieś		53°58′16″N 18°11′10″E/53,971111 18,186111
0172830	Czerniki	wieś		54°00′32″N 18°13′25″E/54,008889 18,223611
0172882	Dolne Maliki	wieś		53°59′48″N 18°15′52″E/53,996667 18,264444
0173019	Foshuta	wieś		54°00′47″N 18°06′49″E/54,013056 18,113611
0172847	Góra	wieś		53°59′01″N 18°17′24″E/53,983611 18,290000
0172860	Górne Maliki	wieś		53°59′23″N 18°15′23″E/53,989722 18,256389
0172899	Kobyle	wieś		54°00′48″N 18°16′02″E/54,013333 18,267222
0172907	Konarzyny	wieś		53°58′04″N 18°05′22″E/53,967778 18,089444
0172988	Lipy	wieś		53°57′47″N 18°13′17″E/53,963056 18,221389
0173025	Nowe Polaszki	wieś		54°01′59″N 18°08′14″E/54,033056 18,137222
0173054	Nowy Bukowiec	wieś		54°01′44″N 18°04′39″E/54,028889 18,077500
0173060	Olpuch	wieś		54°00′33″N 18°01′50″E/54,009167 18,030556
0173114	Pałubin	wieś		53°59′49″N 18°13′07″E/53,996944 18,218611
0173120	Stara Kiszewa	wieś		53°59′20″N 18°10′11″E/53,988889 18,169722
0173150	Stare Polaszki	wieś		54°01′46″N 18°11′31″E/54,029444 18,191944
0173166	Stary Bukowiec	wieś		54°00′54″N 18°05′03″E/54,015000 18,084167
0173002	Struga	wieś		53°58′07″N 18°15′49″E/53,968611 18,263611
0173226	Strzelki	wieś		54°00′15″N 18°11′37″E/54,004167 18,193611
0173189	Wilcze Błota Kościerskie	wieś		54°00′45″N 18°10′48″E/54,012500 18,180000
0173195	Wygonin	wieś		53°57′27″N 18°07′44″E/53,957500 18,128889
0173210	Zamek Kiszewski	wieś		53°59′03″N 18°11′50″E/53,984167 18,197222
Źródła: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części (xls),Dz.U. z 2013 r. poz. 200 oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 1636, Zbiory danych państwowego rejestru nazw geograficznych -2024-11-11

Piramida wieku mieszkańców gminy Stara Kiszewa w 2014 roku^[7].

Historia

Zamek Kiszewski, mur południowy z basztą

Wsie w gminie Kiszewa zaczęły powstawać we wczesnym średniowieczu. W 1347 roku Stara Kiszewa uzyskała prawa chełmińskie. Od wojny trzynastoletniej Stara Kiszewa była stolicą starostwa (Starosta urzędował na Zamku Kiszewskim)^[8].

Transport

Transport kolejowy

Przez teren gminy przechodzi linia kolejowa nr 201 oraz linia kolejowa nr 215, które łączą się na stacji Bąk. Obie linie przebiegają przez zachodnią część gminy, stacja Bąk znajduje się tuż przy granicy z gminą Karsin, natomiast stacja Olpuch-Wdzydze oraz przystanek Olpuch znajdują się przy granicy z gminą Kościerzyna^[9]. Ruch pasażerski na wszystkich liniach przebiegających przez gminę został zawieszony.

Transport drogowy

Przez gminę przechodzi droga wojewódzka nr 214 Łeba – Warlubie^[9].

Kultura

Oświata

Na terenie gminy działa jedna szkoła zawodowa (w Starej Kiszewie), oraz trzy szkoły podstawowe (Stara Kiszewa, Stare Polaszki i Góra)^[10].

Sport

Na terenie gminy działają dwa kluby piłkarskie – Wierzyca Automobile Stara Kiszewa, oraz Huragan Nowe Polaszki.

Religia

Na terenie gminy znajdują się trzy parafie rzymskokatolickie^[11]:

Wójt i rada gminy

Na czele gminy stoi wójt oraz piętnastoosobowa rada gminy. Wójtem gminy jest Andrzej Hinc^[12].

Okręgi wyborcze

Mieszkańcy gminy Stara Kiszewa wybierają przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w okręgu nr 1, przedstawicieli do Sejmu w okręgu nr 26^[13], natomiast do Senatu w Okręgu nr 63^[14]. Siedzibami komisji wyborczych do sejmu i senatu jest Gdynia, natomiast do Parlamentu Europejskiego – Gdańsk^[15].

Gmina partnerska

Od 2002 roku gmina Stara Kiszewa współpracuje z niemiecką gminą Lahntal^[16].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Gmina Stara Kiszewa [online], REGIOset, 2017 [dostęp 2023-02-25] .
↑ Czersk – System Informacji Przestrzennej – e-mapa.net [online], Czersk Geo-System [dostęp 2023-02-25] (pol.).
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-09]. (pol.).
↑ Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Stara Kiszewa. 2014. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-01)]. (pol.).
↑ Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
↑ Parafie [online], Portal internetowy Diecezji Pelplińskiej [dostęp 2023-02-25] (pol.).
↑ Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
↑ Wybory 2011 – Geografia. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
↑ Wybory 2011 – Geografia. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
↑ Wybory 2011 – Okręgowe Komisje Wyborcze. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
↑ Partnerschaften. lahntal.de. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-18)]. (niem.).

Linki zewnętrzne

Środowisko gminy Stara Kiszewa

[populacja2021-1] Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-25] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Gmina Stara Kiszewa [online], REGIOset, 2017 [dostęp 2023-02-25] .

[3] Czersk – System Informacji Przestrzennej – e-mapa.net [online], Czersk Geo-System [dostęp 2023-02-25] (pol.).

[autonazwa2-4] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[:0-5] Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[6] Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-09]. (pol.).

[populacja2016-7] Gmina Stara Kiszewa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[8] Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).

[mapa-9] Gmina Stara Kiszewa. 2014. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-01)]. (pol.).

[10] Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).

[11] Parafie [online], Portal internetowy Diecezji Pelplińskiej [dostęp 2023-02-25] (pol.).

[12] Gmina Stara Kiszewa. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).

[13] Wybory 2011 – Geografia. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).

[14] Wybory 2011 – Geografia. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).

[15] Wybory 2011 – Okręgowe Komisje Wyborcze. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).

[16] Partnerschaften. lahntal.de. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-18)]. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Miasta	Kościerzyna
Gminy miejskie	Kościerzyna
Gminy wiejskie	Dziemiany Karsin Kościerzyna Liniewo Lipusz Nowa Karczma Stara Kiszewa

Przynależność wojewódzka	woj. pomorskie (II RP) (1919–39) woj. gdańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Kościerzyna Skarszewy
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Dziemiany Kościerzyna Liniewo Lipusz Nowa Karczma Pogódki (do 1954) Skarszewy Stara Kiszewa Wielki Klincz (od 1973)
Gromady (1954–72)	Bolesławowo (1954–57) Dziemiany (1954–72) Górne Maliki (1954–61) Grabowo Kościerskie (1954–59) Kalisz (1954–57) Konarzyny (1954–61) Kościerzyna (1962–72) Korne (1954–61) Liniewo (1954–72) Lipusz (1954–72) Loryniec (1954–6?) Nowa Karczma (1954–72) Nowy Barkoczyn (1954–71) Pogódki (1954–72) Skarszewy (1958–72) Skorzewo (1954–61) Stara Kiszewa (1954–72) Stare Polaszki (1954–61) Stary Bukowiec (1954–71) Stawiska (1954–59) Szczodrowo (1954–59) Wąglikowice (ok. 1969–72) Wielki Klińcz (1954–72) Więckowy (1954–59) Wysin (1954–61)
Zobacz też	Dziemiany-Lipusz (1976–83) Nowa Karczma-Liniewo (1976–82)